Actualiteitsbeginsel: principe waarbij er vanuit gegaan wordt dat
natuurprocessen in het verleden en heden op dezelfde manier
verlopen
Lithosfeer: aardkorst bestaande uit de oceanische-en continentale
korst. (Rijk aan silicium).
Asthenosfeer: plastisch/vloeiend gedeelte van de mantel.
Binnenkern: is vast, vinden kernreacties plaats → verwarmt
buitenkern.
Buitenkern:is vloeibaar → verwarmt de aardmantel.
Aardmantel: daar is convectiestroming in vast gesteente. Het vaste
gesteente in de bovenste laag van de mantel is rijk aan magnesium en
ijzer.
2 soorten aardkorst:
- Continentale aardkorst: bestaat uit graniet, is lichter en dikker.
- Oceanische aardkorst: bestaat uit basalt, is dunner en zwaarder.
Inwendige warmte (endogeen):
- Bij het ontstaan van de aarde kreeg de aarde al veel warmte mee
door de hete nevelgassen.
- Sommige gesteenten hebben radioactiviteit die warmte
veroorzaken (in de aarde).
- De vroegere meteorietinslagen zorgden voor warmte die ophoopte
in de aarde.
● Gedurende de eerste 100 miljoen jaar van het bestaan van de aarde zorgden inslagen van meteorieten
voor veel warmte → de aarde is opgesteld uit schillen met verschillende chemische samenstellingen.
Uitwendige warmte (exogeen):
De zon zorgt voor de uitwendige warmte, die weer invloed heeft op de exogene krachten die zich aan het
aardoppervlak afspelen
2 eigenschappen in vorming continenten:
- Vloeibaar water op het aardoppervlak.
- De inwendige gelaagdheid van de aarde.
● Gedurende de eerste 100 miljoen jaar van het bestaan van de aarde zorgden inslagen van meteorieten
voor veel warmte → de aarde is opgesteld uit schillen met verschillende chemische samenstellingen.
Sedimentgesteente: afzettingsgesteente, ontstaat door: sedimentatie → wegzakken sediment → ophopen +
samenpersen. Kenmerk is gelaagdheid en er zijn vaak fossielen in sedimentgesteente te vinden. Oorspronkelijke
sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn.
⤷ 2 soorten:
- Klastische gesteenten (zandsteen)
- Organische gesteenten/sedimenten (kalksteen)
, Metamorfgesteente: ontstaat wanneer sedimentgesteente of stollingsgesteente onder hoge druk en/of
temperatuur wordt omgevormd tot een ander gesteente. (Bijvoorbeeld: klei → schalie → leisteen)
Stollingsgesteente: dieptegesteente, ontstaat doordat magma of lava stolt (ophard). Er is geen gelaagdheid en er
zijn geen fossielen. Mineralen zijn zichtbaar als aparte vlekjes.
⤷ 2 soorten:
- Dieptegesteente: ontstaat als magma diep onder de aardkorst heel langzaam stolt.
- Uitvloeiingsgesteente: ontstaat wanneer lava uit de krater bij een uitbarsting over de helling van een
vulkaan afstroomt en snel stolt/afkoelt.
Kalksteen: sedimentgesteente dat ontstaat door de opeenhoping van (kalkhoudende) stoffelijke overblijfselen
van in zee levenden organismen.
Zandsteen: sedimentgesteente dat bestaat uit ineengedrukte en samengekitte zandkorrels.
Basalt: stollingsgesteente dat ontstaat door snelle afkoeling van lava bij een vulkaanuitbarsting.
Graniet: stollingsgesteente met zichtbare kristallen dat ontstaat bij langzame afkoeling van lava of magma.
Leisteen: metamorfgesteente dat is ontstaan uit kleisteen.
Marmer: metamorfgesteente dat is ontstaan uit kalksteen.
Bouwstenen van een gesteente:
Een gesteente is opgebouwd uit een mengsel van mineralen en/of organische
stoffen die in de natuur voorkomen. Een mineraal heeft een bepaalde chemische
eigenschap.
Gesteentekringloop: kringloop van de opbouw en afbouw van gesteente op aarde.
2 principes leeftijd aarde:
- Sediment wordt horizontaal afgezet (en daarna nog eventueel gekanteld op geplooid).
- Onderliggende laag is ouder dan de bovenliggende laag.
De geologische tijdschaal:
- Relatieve: met de 2 principes kon de ouderdom bepaald worden van gesteenten.
- Absolute: met radioactief verval van elementen in gesteenten kan absolute ouderdom bepaald worden.
Bevindingen van schuivende continenten:
- Flora en fauna op continenten vertonen overeenkomsten.
- Gesteenten in Zuid-Amerika en Afrika sluiten op elkaar aan.
- Verschillende continenten zijn in dezelfde tijd bedekt geweest met een grote ijskap.
Paleomagnetisme: het vaststellen van het aardmagnetische veld in oude gesteenteformaties.
Mid-oceanische rug: onderzees gebergteketen dat is ontstaan doordat mantelmateriaal bij een divergente
breukzone aan de oppervlakte komt en een bergrug heeft gevormd.
Seafloor spreading: bij de vorming van een mid-oceanische rug wordt gesteente gevormd die horizontaal
(divergent) naar de zijkanten worden verplaatst. (Bij een breuklijn).
Platentektoniek: processen waarbij platen ontstaan, bewegen en verdwijnen.
Theorieën platentektoniek:
- Drijven: de aardkorst drijft mee door convectiestromen.
- Ridge push (duwen): opstijgende magma duwt de aardkorst uit elkaar.
- Slab pull (trekken): de zware wegduikende oceaanbodem trekt de rest van de plaat weg.
Convectiestromen: stroming van vloeibaar en plastisch gesteente die in de mantel opwelt en onder de lithosfeer
afkoelt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ilsemank. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
