Tijdvak 5: Tijd van ontdekkers en hervormers renaissancetijd (vroegmoderne tijd)
Wat is de Renaissance?
De Renaissance is het teruggrijpen naar de Oudheid (1350-1600), maar het gedachtegoed begint eigenlijk al veel eerder. In de
16e Eeuw stond de Renaissance voor het teruggrijpen naar wat er in de Oudheid naar voren was gekomen, zoals literatuur
(poëzie), kunst (architectuur, schilderkunst).
Later wordt dit begrip breder getrokken en gezegd dat de Renaissance het individu en het geloof in de menselijke kracht kunt
ontwikkelen, bijvoorbeeld door opleiding, voor meer mogelijkheden hebt die tot uiting te brengen. Kortom: de Renaissance is een
tijd van zelfontplooiing. Als je iets gaat lezen kun je verder komen.
- De literatuur (Bijbel) wordt in de volkstaal uitgegeven, zodat een grotere groep mensen hieruit kennis kunnen nemen.
- De Sonnet van Petrarca waarin wordt nagedacht over menselijke gevoelens.
Het handboek Oriëntatie op geschiedenis (2020, p.201) dateert de Renaissance rond de opleving van de economie in Europa
(vanaf 11e eeuw) en burgerlijke cultuur die zich hierbij ontwikkelde.
- Memento Mori (Gedenk te sterven): het doel om tijdens je leven zo weinig mogelijk zonden te begaan in de hoop
daarvoor beloond te worden in de hemel.
- Carpie Diem (Pluk de dag): Dat je tijdens het leven op aarde ook mag genieten, waarbij ‘genieten’ hierbij synoniem is
voor zelfontplooiing en ontwikkeling.
In de Renaissance veranderend het mens- en wereldbeeld
Mensbeeld: Een mensbeeld of mensvisie is een opvatting (visie) over wie/wat de mens is of zou moeten zijn.
Kernmerken: (Gelijke) Positie van de mens t.o.v. elkaar, Religieuze positionering, Goede of het kwade, Individu, Zelfontplooiing,
Ratio, Zelfbeschikking, Gevoelens
Wereldbeeld: Een wereldbeeld of maatschappijbeeld is de opvatting die een mens heeft over hoe de wereld en/of de
samenleving is of zou moeten zijn.
Kernmerken: Maakbaarheid van de samenleving (hoe de overheid voorziet in de behoeften van de samenleving), Belangen van
de samenleving, Vormgeving van de samenleving, De verhouding tussen het aardse en het geestelijke, De rol van traditie,
Vorming van de aarde.
Elementen die bij de wetenschappelijke revolutie een rol spelen:
Het beginpunt van wetenschap is wanneer mensen die in staat gesteld worden om aan wetenschap te gaan doen, omdat ze dan
niet productief kunnen zijn om een ander vlak, bijvoorbeeld landbouw. Wanneer er dus landbouwoverschotten zijn (sur plus) dan
zijn er mensen die zich met wetenschap kunnen gaan bezighouden.
De vicieuze cirkel van de wetenschappelijke revolutie (Harari 2017).
Politieke en economische instellingen (Macht) verzorgen de middelen waarvan wetenschappelijk onderzoek sterk afhankelijk is.
In ruil daarvoor geeft wetenschappelijk onderzoek ons nieuwe capaciteiten (macht), die onder meer ingezet worden om nieuwe
middelen te verwerven, die deels weer worden geïnvesteerd in onderzoek.
Tijdvak 2 Tijdvak 3 Tijdvak 4 Tijdvak 5 Tijdvak 6
(3000 v.Chr-500) (500-1000) (1000-1500) (1500-1600) (1600-1700)
’Aanvankelijk hebben Harmoniemodel Conflictmodel Kloofmodel
de Grieken, net als
andere oude ‘’Just as the church in ‘’(…)argued for the ‘’(..) the power of the
beschavingen, de the early thirteenth scientific method, new scientific method
werkelijkheid century wanted to which combined was dramatically
verklaard met regulate wordly life in experimental confirmed in the
traditioneel accordance with God’s observation and grand synthesis of the
doorvertelde verhalen plan for salvatian, so mathematical laws of motion’’ (Hunt
over goden en thinkers, writers deduction’’ (Hunt et al., et al., 2019, p.527).
mensen’’ (van Riessen sought to harmorize 2019, p.523).
et al., 2020, p.65). the secular and the
sacred pealms (Hunt
‘’These first et al., 2019, p.409).
philosophers believed
they needed to give
reasons for their
conclusions and to
persuade others by
arguments based on
evidence. That is,
they believed in logic’’
(Hunt et al., 2019,
p.75).
, Tijdvak 2 Tijdvak 3 Tijdvak 4 Tijdvak 5 Tijdvak 6
(3000 v.Chr-500) (500-1000) (1000-1500) (1500-1600) (1600-1700)
ANATOMIE
Galeneus (2e eeuw Andreas Vesalius Francis Bacon (1561- Anthoni van
n.Chr.) was een (1514-1564) was een 1626) legde gegevens Leeuwenhoek (1632-
Romeinse Vlaamse arts en van 1723) zorgde voor
geneesheer. anatoom. natuuronderzoekers visueel bewijs van de
vast in boeken bloesomloop
Kenmerk: Kenmerk: Kernmerk: Kernmerk:
Zijn theorie baseerde Hij verricht secties op Observerende kennis Door komst nieuwe
hij op de 4 mensen. Dit is echter moet gedeeld worden attributen ook visueel
lichaamssappen en nog niet toegestaan met elkaar want dat bewijs mogelijk.
als je ziek bent moet door de Kerk en dus maakt het beeld
de balans hiervan doet hij dit in het vollediger. Hoe het
worden hersteld. Hij geheim. Door secties mens- en wereldbeeld
verricht zijn secties op te verrichten op in elkaar zit is een
varkens, want mensen mensen i.p.v. dieren, totaalconcept.
zijn goddelijke corrigeerd hij 200
creaties en mogen anatomische fouten
niet gebruikt worden van Gelaneus.
voor secties.
Wetenschappelijke Wetenschappelijke Wetenschappelijke Wetenschappelijke
Methode: Methode: Methode: Methode:
Theorie van de Oude Zijn startpunt was de Door informatie vast te Er worden attributen
Grieken theorie zoals die op leggen kan men kennis (Leeuwenhoek,
(Hippocrates). Hij is dat moment bekend is. uit verschillende microscoop) gemaakt
theoretisch en Door de theorie op de disciplines bundelen, waardoor het mogelijk
observerend (wat praktijk toe te passen voortborduren op wordt zaken die je
gebeurd er met het komt hij erachter dat elkaars kennis, van met het blote oog niet
dier). de theorie geen elkaar leren en elkaar kan zien ook
standhoudt. controleren. inzichtelijk te maken.
Tijdsgeest: Tijdsgeest: Tijdsgeest: Tijdsgeest:
Bevestiging van al Vesalius heeft niet de Door het bundelen van Door de uitvinding van
bekende theorie. Deze intentie de bekende de verschillende kennis attributen is men in
theorie wordt lange theorie te veranderen ontstaat het beeld dat staat visueel bewijs
tijd onaangetast immers de Kerkelijke er inmiddels zoveel toe te voegen.
gelaten en is leer is nog alom twijfels ontstaan, dat Hierdoor ontstaan er
diepgeworteld in de vertegenwoordigd * het welhaast anders wetmatigheden en
Christelijke cultuur. (zowel bij de zal moeten zijn. Zij onomstotelijk bewijs.
Daardoor geen geestelijken als starten een zoektocht
noodzaak tot nieuwe geleerden van de naar de bevestiging
inzichten. Universiteiten die de waaruit blijkt dat het
andere theorie in stand ook anders is.
willen houden), maar
hij doet iets wat nog
niet eerder gewoon
was (secties op
mensen), waardoor hij
tot andere gegevens
komt.
* eind Tijdvak 4, begin
Tijdvak 5
