Kennislijn Leerjaar 2 OVK2TKKO02
Afp week 3 progamma wg 3
Veel voorkomende afwijkingen van het urogenitale stelsel bij ouderen;
Veel voorkomende urologische afwijkingen bij oudere mannen;
Herhaal met behulp van onderstaande afbeelding de
bouw en ligging van de organen in het kleine bekken en
de geslachtsorganen bij de man.
Functie van de verschillende organen bij mannen;
- Blaas; tijdelijke opslagplaats voor urine en ligt onder
in de buik.
- Plasbuis; de urinebuis loopt vanuit de onderkant van
de blaas door de prostaat naar de top van de penis.
- Prostaat; voor de vruchtbaarheid en niet de
seksualiteit. Bij de ejaculatie trekt de prostaat samen en wordt het sperma door de plasbuis
naar buiten geperst.
- Zaadblaas; het zijn klieren die spermavocht produceren. Hoewel de urinebuis ook urine
loost, is er een klep die de uitstroom van sperma en urine regelt.
- Endeldarm; hier worden onverteerbare voedselresten tijdelijk opgeslagen en via de anus
verlaten de uitwerpselen het lichaam.
Hoe verklaar je de plasklachten als de prostaat vergroot is?
Plasbuis wordt gekneld door de groei van de prostaat, zwakke straal, niet goed kunnen leeg plassen
urineretentie, je kan blaasontsteking krijgen
Prostaat pathologie bij ouderen, kan ook prostaatkanker zijn.
Goedaardige vorm vergroot= BPH= benigne prostaathypertrofie/hyperplasie
Lichamelijk onderzoek; Rectaal toucher;
Asymmetrisch; ene kant is groter, of een knobbel= prostaatkanker
1e optie is als eerst niks te doen, je kan bloedonderzoek doen; PCA meten als waarde normaal is,
geen afwijkingen= een goedaardige vorm, wel vergroot
Is prostaat heel groot; kan prostaatkanker zijn.
2e optie; plasklachten veel; kunnen medicijnen gebruikt worden; glasspierweefsel laten ontspannen,
ruimte van plasbuis wordt groter
Testosteron blokkeren; prostaat groeit niet verder, ruimte voor urethra groter. Remt de groei van de
prostaat
Als klachten heel erg worden kan chirurgische ingreep plaats vinden.
TURP= transurethrale (via de plasbuis) resectie (weghalen) van de prostaat. Hier wordt een deel van
de prostaat weggehaald van de weg via de plasbuis.
Film BPH= benigne prostaathypertrofie/hyperplasie; Animatie TURP
Prostaat is een klier die om de plasbuis ligt. Op de plaats waar de plasbuis uit de urineblaas komt. De
prostaat produceert zaadvloeistof. Die wordt opgeslagen in de zaadblaasjes.
Een goedaardige prostaatvergroting leidt vaak tot moeilijk plassen. De blaas kan niet goed leeg
gemaakt worden. Bij een gedeeltelijke prostaat verwijding via de plasbuis= TURProstaat.
55
,Kennislijn Leerjaar 2 OVK2TKKO02
Hier brengt de uroloog een kijker/
cystoscoop in de plasbuis. De blaas
wordt gevuld met vloeistof om goed
te kunnen inspecteren.
Met een diathermische lis=
elektrische draad waarmee gesneden
kan worden. Wordt er beetje bij
beetje overtollig prostaatweefsel van
binnen weggeschild totdat de
doorgang voldoende is.
Hierna wordt een blaaskatheter
ingebracht. Die 10-14 dagen blijft
zitten, zodat het wondgebied gaat
genezen.
Film prostaatcarcinoom
Prostaat verwijderen als het lokaal is. Als er uitzaaiingen zijn; prostaat productie verminderen,
bestralen; chemotherapie
Bij mannen na 50 jaar wordt de prostaat vaak wat groter. Dit is een goedaardige zwelling, waardoor
de urinebuis een beetje kan worden dichtgedrukt. Hierdoor kunnen problemen met plassen
ontstaan.
Prostaatkanker kan zich ontwikkelen in de cellen van de klierbuisjes van de prostaat, waardoor een
verharding van het prostaatweefsel ontstaat. Dit is een kwaadaardige aandoening met mogelijk
ernstige gevolgen.
In geval van prostaatkanker kan er op 3 manieren worden behandeld.
- Een operatie; waarbij de gehele prostaat wordt verwijderd incl de zaadblaasjes en de
lymfeklieren in de onderbuik= radicale prostatectomie
(De lymfeklieren worden onderzocht op uitzaaiingen
- Bestraling; radiotherapie
- Hormoontherapie
Doordat de prostaat en de zaadblaasjes zijn verwijderd kan er geen vocht meer vrijkomen tijdens een
zaadlozing. Er ontstaat een droog orgasme= klaarkomen met alle daarbij behorende gevoelens, maar
zonder zaadlozing.
Bij de operatie kunnen bepaalde zenuwen in het operatiegebied worden beschadigd, het kan een
blijvende erectiestoornis tot gevolg hebben.
Er is een kleine kans dat de pte na de operatie onvoldoende controle heeft over het plassen=
incontinentie
56
,Kennislijn Leerjaar 2 OVK2TKKO02
Veel voorkomende urologische/gynaecologische afwijkingen bij oudere vrouwen;
Bij de cervix kleine kanaal naar de baarmoeder.
Tussen de baarmoederholte en de vagina bevindt zich de
baarmoederhals= cervix. Doel van het slijm is om de
baarmoederholte naar buiten te sluiten en zo te beschermen
tegen ziektekiemen in de vagina.
Baarmoeder opgebouwd uit 3 lagen;
- Endometrium= de binnenste slijmlaag
- Myometrium= de middelste spierlaag
- Perimetrium= buitenste laag
Beide kanten eileider; de eileiders hebben een
transportfunctie. Zaadcellen komen via de vagina en de
baarmoeder door de eileiders naar de eierstok. Een bevruchte
eicel wordt door de eileider naar de baarmoeder vervoerd.
Beide kanten eierstokken; hebben meerdere functies die allemaal leiden tot vruchtbaarheid van de
vrouw. Samen met de eileiders en de baarmoeder zorgen de eierstokken ervoor dat je bevrucht kunt
raken. Als 1 van deze organen wegvalt kun je niet meer op een natuurlijke manier zwanger raken.
Ovarium produceren geslachtshormonen; oestrogeen en progesteron. Ook produceren ze eicellen.
Stoppen van de menstruatie, hormoonproductie neemt af; oestrogeen verlies; leidt tot
veranderingen in het lichaam osteoporose
Vaginaslijmvlies is afhankelijk van oestrogeen; om te beschermen als dit dus minder wordt;
Baarmoeder wordt kleiner, minder stevig, slijmlaag dunner en kwetsbaarder
Bij oudere vrouwen leidt langdurig relatief tekort aan oestrogenen tot atrofie van de
geslachtsorganen (bindweefsel en epitheel); dit kan vaginale klachten geven, maar ook bijdragen
aan ontstaan van verzakking (prolaps) en incontinentie door verlies van stevigheid van weefsel.
Film prolaps; beschadiging of verzwakking van steun- en bindweefsel kan leiden tot verzwakking van
de uterus al dan niet met vagina voor- en achterwand.
De endeldarm en de blaas van de baarmoeder worden op hun plaats gehouden door verschillende
banden en spieren. Als de weefsels die de organen op hun plaats houden niet sterk genoeg zijn
kunnen een of meer organen uit hun plaats vallen. Het voelt alsof er iets uitzakt= prolaps.
57
, Kennislijn Leerjaar 2 OVK2TKKO02
Het ontwikkelen van een verzakking neemt toe met de leeftijd, maar een verzakking kan ook worden
veroorzaakt door zwangerschappen, bevallingen, overgewicht en overmatig gebruik van
overbelasting van de bekkenbodemspieren bv bij zware lichamelijke werk.
Een verzwakking kan gepaard gaan met meerdere klachten
- Lage rugpijn
- Onvrijwillig urineren
- Moeilijk ledigen van de blaas
Behandelmogelijkheden;
- Oestrogenen geven; hormonen
- Ring inbrengen; uterus op zijn plek houden
- Fysiotherapie; bekkenboden oefeningen om op zijn plek te houden
- Operatie; bij ouderen is dat zinvol? Dit wordt gedaan door een gynaecoloog of uroloog als
alle behandelmogelijkheden niet werken
2 vormen van kanker in de baarmoeder;
- Endometriumcarcinoom in de baarmoeder boven
Vaginaal bloedverlies postmenopauzaal;
endometriumcarcinoom
Als er te veel oestrogeen gebruikt wordt door
hormoontherapie, 50-65 jaar.
Als de vrouw heel lang geleden is gestopt met de
menstruatie en nu ineens begint te bloeden, let op!
- Cervixcarcinoom; beneden bij de cervix; Vaker bij jonge
vrouwen
HPV; humaan papiloma virus
Door het eigen afweersysteem wordt het opgeruimd als dat
niet gebeurt kan het leiden tot kanker.
Opsporen door een uitstrijkje te maken
- Afwijkend slijmverlies
- Contactbloedingen
Incontinentie
- Stressincontinentie: falend sluitingsmechanisme blaas (beschadiging blaassfincter in
bekkenbodem o.a. door bevallingen); ook prolaps (o.a. door postmenopauzaal
oestrogeentekort) kan bijdragen aan falend sluitingsmechanisme.
Bij stress- of inspanningsincontinentie symptomen;
(Licht) urineverlies bij hoesten, niezen, lachen, sporten of tillen
De kracht van de sluitspier rond de blaasuitgang is verminderd. Hierdoor kan iedere plotseling
lichamelijke belasting tot ongewild urineverlies lijden.
De oorzaak is meestal een verslapping van de bekkenbodemspieren. Door een zwangerschap of
drukbeschadigingen tijdens de bevalling. Een zwakke bekkenbodemspier of zwakke sluitspier kan
leiden tot ongewenst urineverlies.
58