Samenvatting
Samenvatting Dautzenberg literatuur
Samenvatting Dautzenberg literatuur geschiedenis en theorie
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
Voorbeeld 3 van de 16 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Nederlands29. Historische achtergrond 1800-1875
De ideeën van de Verlichting leidden tot politieke veranderingen. Het liberalisme werd de
heersende ideologie van de 19e eeuw. De burgerij wilde meer politieke invloed en volken
streefden naar onafhankelijkheid. Vrijwel overal werd de slavernij afgeschaft. In het eind
van de 18e eeuw was de industriële revolutie begonnen, die zorgde voor grote economische
bloei. Niet iedereen profiteerde van de vooruitgang. Het industrieproletariaat moest in
fabrieken onder ernstige omstandigheden werken en leefde in krottenwijken. Pas op het
eind van de 19e eeuw kwam er sociale wetgeving.
In de noordelijke Nederlanden kwamen in 1795 de patriotten in opstand tegen de Republiek
der verenigde Nederlanden. Met behulp van een Frans leger werd de Bataafse Republiek
uitgeroepen. In 1810 maakte Napoleon Nederland tot een Franse kolonie. In 1815 werd
Napoleon verslagen en werd het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden herenigd. In 1830
kwam het zuiden in opstand → Koninkrijk België. In het noorden ontstond een drang naar
politieke vernieuwing (liberaal, meer bevoegdheden Tweede Kamer, vrijheid van
godsdienst en onderwijs).
Aan het einde van de 18e eeuw werd de Verlichting al opgevolgd door de Romantiek. In het
midden van de 19e eeuw komt naast de Romantiek ook het realisme naar voren. Rond 1875
begint er op cultureel en maatschappelijk gebied een nieuwe tijd: het Fin de siècle.
30. De Romantiek
Gevoeligheid, verbeeldingskracht en individualisme waren de hoofdkenmerken van de
Romantiek. Kunst moest origineel zijn. Kunst moest niet zozeer gericht zijn op het publiek,
maar moest persoonlijke opvattingen van de kunstenaar weergeven. De kunstenaars waren
vaak bohémiens; artistieke figuren die er anders uitzien en zich anders gedragen. Velen
waren ook revolutionairen, die samen met het volk de oude burgerlijke maatschappij
vernietigden en een betere wereld wilden scheppen. Het romantisch individualisme brengt
grote aandacht voor de eigen gevoelswereld en verbeeldingskracht met zich mee. Door de
nadruk op eigen gevoelens is romantische kunst lyrisch. Romantici probeerden met hun
verbeelding te ontsnappen aan de wereld. Natuur staat centraal als symbool van
ongereptheid.
Op wetenschappelijk gebied komt de interesse voor het natuurlijke tot uiting in de
bestudering van cultuur. Dit vereist kennis van de geschiedenis van de taal en van dialecten.
Zo ontstond taalwetenschap. Ook de spelling werd geregeld. Naast de taalwetenschap kwam
de literatuurwetenschap op. Uit interesse voor het verleden en het exotische ging men
niet-westerse literaturen vertalen en verhalen en gedichten opschrijven. In de
muziekwetenschap leidde de belangstelling voor het verleden tot uitgave van het werk van
vroegere componisten.
De term romantisch heeft nu twee betekenissen: 1. De periode van de Romantiek 2.
gevoelig, lieflijk, sentimenteel.
, 31. Beeldende kunst en muziek
De bouwkunst van de 18e eeuw is klassiek: ordelijk, symmetrisch, koepels, zuilen en
horizontale lijnen. De romantische bouwkunst is het tegenovergestelde hiervan:
verrassende vormen, spitse torens en verticale lijnen. De overheersende stroming in de
architectuur is de neogotiek. Naast nieuwe bouwkunst werden ook dingen gerestaureerd.
18e eeuwse schilderijen zijn statisch en evenwichtig met een gesloten compositie. De
compositie van romantische schilderijen is open met warme kleuren. De nadruk ligt op
kleur ipv vorm. Op academies was het neoclassicisme nog steeds de officiële kunst. De
romantische kunst speelde buiten academies af.
In de Romantiek waren componisten zelfstandige kunstenaars en niet meer in loondienst
van een kerk of vorst. Hun werk was bedoeld voor muziekkamers en concertzalen. Dit
zorgde voor bloei van grote symfonieën en opera’s. Er kwamen nieuwe vormen zonder
duidelijke structuur. Er drongen buitenmuzikale elementen binnen: abstracte muziek. Veel
componisten bestudeerden volksliederen en -dansen en verwerkten die in hun composities.
32. Literatuur
Romantische schrijvers legden de nadruk op gevoel. De Weltschmerz (droefgeestigheid) en
Sehnsucht (verlangen naar onbereikbaar geluk) spelen de overheersende rol. Het
antirationalisme leidde tot nieuwe belangstelling voor het geloof. Niet zozeer voor
bestaande kerkgenootschappen, maar voor persoonlijke verhouding tussen mens en God.
Romantici zochten het geloof in zichzelf en in de ongerepte natuur.
Romantici lieten zich inspireren door mideleeuwse literaturen van West-Europa. Het
escapisme kwam op: het willen ontsnappen aan de realiteit. Er was belangstelling voor
bovennatuurlijke zaken → griezelverhaal, verleden/toekomst en verre exotische streken. De
historische roman kwam voort uit de 18e-eeuwse gothic novel. De historische achtergrond
is wel authentieker, hoewel men ook romantiseerde. Uit de gothic novel komt ook de
romantische griezelroman voort. Bij sciencefiction gaat om de onbekende mogelijkheden
van wetenschap en techniek. In sommige gothic novels worden gebeurtenissen
ontmaskerd: het detectiveverhaal. In de Romantiek bloeide ook het sprookje.
33. Het realisme
In de muziek is de Romantiek de overheersende stroming tot diep in de 19e eeuw. In de
literatuur en schilderkunst komt er in het midden van de eeuw een nieuwe stroming naar
voren: het realisme. Het was een reactie op de lieflijke, sentimentele en fantastische kant
van de Romantiek. Realisten hadden alledaagse realistische onderwerpen, vooral uit het
leven van de middenklasse. Door het opkomende socialisme ging het later ook over de
sociale omstandigheden van arbeiders. Rond 1870 maakt het realisme plaats voor het
impressionisme, waarin onderwerpen ondergeschikt zijn geworden aan licht en kleur.
In het literaire realisme ontstond de klassieke roman. De intrige (plot) heeft een duidelijk
begin, verloop en afsluiting; zorgvuldig opgebouwd. Het onderwerp van deze romans is de
natuurgetrouwe uitbeelding en/of sociaal-psychologische analyse van mens en
maatschappij.
, In de tijd dat de realistische schilderkunst overgaat in het impressionisme, gaat de
realistische roman over in het naturalisme. Hierin zijn de onderwerpen vaak ondergeschikt
aan politieke en sociale stellingname van de schrijver. In de muziek komt het realisme pas
in het eind van de 19e eeuw tot uiting in de veristische opera. De Nederlandse literatuur van
de 19e eeuw is een mengeling van Romantiek en realisme.
34. Nicolaas Beets (Hildebrand)
Na een aantal romantische dichtbundels schreef de Leidse theologiestudent Nicolaas Beets
onder het pseudoniem ‘Hildebrand’ de verhalenbundel Camera obscura (1839). Hierin gaf hij
een satirisch beeld van de Hollandse burgerij. Hij maakte kleine portretten van leden van de
stand. Veel verhalen zijn geschreven vanuit de ik-figuur Hildebrand. Hildebrand is een
zelfingenomen student die alles beter weet, kan en doet.
35. François HaverSchmidt (Piet Paaltjens)
Tijdens zijn theologiestudie te Leiden publiceerde HaverSchmidt een reeks gedichten. Hij
deed het voorkomen alsof het gedichten van zijn vriend Piet Paaltjens waren. Hij gaf onder
de naam Piet Paaltjens het bundel Snikken en grimlachen uit, met een levensschets van
Paaltjens (overdreven gevoelig persoon). HaverSchmidt was een romanticus die
voortdurend met zichzelf overhoop lag. Hij pleegde zelfmoord door zijn depressie na de
dood van zijn vrouw. De gedichten hebben een dubbele betekenis: 1. grappig en overdreven
romantische poëzie 2. persoonlijke en sombere levensangst.
36. Multatuli (Eduard Douwes Dekker)
Na een onvoltooide middelbare schoolopleiding kreeg hij een baan bij het Nederlandse
bestuur in Indië. In die tijd begon hij te schrijven, maar publiceerde niets. Indonesië was
verdeeld in een aantal gebieden met aan het hoofd een ‘resident’. Dit gebied was verdeeld in
kleinere gebieden met aan het hoofd een ‘assistent-resident’, wat Douwes Dekker was. De
sociale omstandigheden van zijn gebied Lebak waren slecht. De regent maakte misbruik
van zijn positie, hij perste de bevolking af. Douwes Dekker verliet Lebak en vertrok naar
Nederland. Hij zat financieel aan de grond. Hij schreef de roman Max Havelaar onder het
pseudoniem Multatuli (ik heb veel leed gedragen). Zijn doel was eerherstel voor zichzelf en
verbetering van het lot van inlanders, het werd een literair succes. Zijn verdere leven
bestond uit financiële moeilijkheden, zwerftochten door Europa, bedriegingen en
huwelijksproblemen. Zijn latere werk bleef in het teken staan van Indië.
Max Havelaar
Om een groter publiek te bereiken en om aan overtuigingskracht te winnen besloot
Multatuli een roman te maken die de betrouwbaarheid van een essay moest hebben.
!!!!!!!!!! Tekst in boek over hoofdstukken lezen (blz. 90)
37. Guido Gezelle
De Zuid-Nederlandse literatuur was in de 17e en 18e eeuw vervallen. Pas in de 19e eeuw
kwam er weer een serieuze literaire bedrijvigheid bij de aanhangers van de ‘Vlaamse
Beweging’, die zich verzetten tegen de overheersing van het Frans. Guido Gezelle was de
rooms-katholieke priester. Zijn dichterschap bestaat uit twee perioden van grote
creativiteit:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manoudevries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73918 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen