4.1 Algemeen
De chromosomen die aanwezig zijn in paren heten ook wel homologe chromosomen. Voor iedere
eigenschap zijn dus twee genenparen beschikbaar om de eigenschap te bepalen. Als deze allelen
hetzelfde zijn, spreken we van homozygote allelen. Als de allelen verschillend zijn, spreken we van
heterozygote allelen. Allelen van erfelijke eigenschappen kunnen dominant of recessief zijn. Als in
een organisme een dominant allel en een recessief allel voor één eigenschap voorkomen, dan komt in
dat betreffende organisme altijd het dominante allel tot uiting. Komt alleen het recessieve allel voor,
dan zal de recessieve eigenschap tot uiting komen.
Hierbij zijn een aantal afspraken gemaakt over het invullen van een kruisingsschema. Vaak beginnen
kruisingen met de ouders; deze worden aangegeven met de letter P. De nakomelingen worden
aangegeven met F1. Mocht er hierna gebruik worden gemaakt van zelfbestuiving of nieuwe generatie,
dan wordt deze aangegeven met F2.
4.2 Verschillende kruisingsschema’s
Bij genetisch onderzoek maken we onderscheid tussen verschillende kruisingsschema’s. Bij een
monohybride kruising wordt er gekeken naar één enkele erfelijke eigenschap, terwijl bij een
dihybride kruising wordt gelet op twee erfelijke eigenschappen. Vervolgens maken we nog
onderscheid tussen kruising op gewone chromosomen (autosomaal), kruisingen op
geslachtshormonen (X-chromosomaal) en kruisingen zonder dominante of recessieve eigenschappen
(intermediair).
! Voor meer informatie over verschillende kruisingsschema’s kijken bij de syllabus. !
4.3 Stamboom
Om erfelijke ziektes in beeld te brengen over hoe de overerving in families heeft plaatsgevonden kun
je een stamboom maken. Dit doe je door een schema te gebruiken waarbij de rondjes een vrouw
voorstellen en de vierkantjes een man.
Soms moet je zelf beredeneren wat het genotype is van een kind uit de stamboom.
! zoek een kind dat er anders uitziet dan beide ouders. Met deze informatie kun je het genotype van het
kind en de ouders bepalen. !
Als het gaat om een eigenschap die X-chromosomaal is, moet je extra goed op het geslacht letten. Dit
betekent namelijk dat die eigenschap zich op het X-chromosoom bevindt. Hiervan heeft de man er
maar één en de vrouw twee. Op het Y-chromosoom bevinden zich bijna geen eigenschappen, deze mag
je ook buiten beschouwing laten. Meestal wordt aangegeven of een eigenschap X-chromosomaal is,
maar soms moet je het zelf met de stamboom kunnen beredeneren.
4.4 Monohybride intermediaire kruisingsschema’s
Bij een intermediaire kruising komen beide allelen tot uiting, dit geeft een mengvorm. Bijvoorbeeld
bij bloemkleur, als je rode en witte bloemen kruist, krijg je roze nakomelingen.
Bij co-dominantie zijn allebei de eigenschappen even sterk aanwezig, en komen samen tot uiting.
Bijvoorbeeld bloedgroep IAIB, geeft bloedgroep AB.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper JodieD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.