HISTORISCHE CONTEXTEN TIJDLIJN
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648
1515 Door erfenissen en huwelijken komen de Bourgondische Nederlanden onder et bestuur
van het Huis van Habsburg, dus Karel V.
1517 Luther publiceert 95 stellingen tegen aflatenverkoop.
1521 Edict van Worms: Luther vogelvrij verklaart, omdat hij zijn 95 stellingen niet wilde
herroepen.
1521-1555 Conflict tussen protestantse (Duitse) vorsten en Karel V over godsdienst wat leidde tot
Vrede van Augsburg. Nederland kreeg een kerkelijke rechtbank om ketters te vervolgen:
de inquisitie.
1531 Oprichting drie Collaterale Raden door Karel V voor centralisatie
Raad van State: buitenlandse politiek en oorlogsvoering
Geheime Raad: binnenlandse politiek en rechtspraak
Raad van Financiën: overheidsfinanciën
1550 Bloedplakkaten
1555 Vrede van Augsburg: compromis waarbij Duits vorsten zelf de godsdienst mochten
bepalen binnen hun domein.
Karel V voelt dit als een nederlaag en treedt af
Zoon Filips II volgt hem op.
1566 Smeekschrift der Adelen aan Margaretha van Parma om de ketterwetgeving op te heffen.
Ketteractiviteiten namen toe, at leidde tot de Beeldenstorm. Filips schakel hertog van
Alva in om af te rekenen met de ketters. Alva stelt Raad van Beroerten in die keihard
optraden. Door het harde optreden van de Raad van Beroerten, vluchtten katholieken en
protestanten (waaronder Willem van Oranje) naar buurlanden.
1568 Uitbreken opstand. Mislukte poging van Willem van Oranje.
1572 Watergeuzen veroveren Den Briel in naam van Willem van Oranje.
1574 Watergeuzen bevrijden Leiden van Spanje.
1576 Pacificatie van Gent: Zuidelijke Gewesten sluiten zich aan bij de Noordelijke, mits het
katholicisme blijft en geen protestants bestuur aan de macht komt.
1578 Alliteratie van Amsterdam: Amsterdam sluit zich nu aan bij de opstandige gewesten onder
voorwaarde dat het bestuur katholiek blijft.
1579 Calvinisten kwamen toch in het zuidelijk bestuur, dus sloten de Zuidelijke Gewesten
toch vrede met Spanje en vormden de Unie van Atrecht.
1579 Noordelijk Gewesten vormen de Unie van Utrecht.
1581 Plakkaat van Verlatinghe: Filips II werd officieel afgezworen. Er stond in dat een vorst goed
moet zijn voor zijn volk. Een tiran mag afgezet worden. Calvijn zei hetzelfde.
1584 Willem van Oranje vermoord
1585 Antwerpen in handen van Spanje
1588 Republiek der Zeven Verenigde Provinciën/Nederlanden met de Staten aan de macht.
1588 Spaanse Armada verslagen
1596 Engeland en Frankrijk erkennen onafhankelijkheid van Republiek
???? Moedernegotie zorgt voor stijgende economische welvaart door handel in graan afkomstig
van het Oostzee gebied.
1602 Oprichting VOC
1609-1621 Twaalfjarig bestand (wapenstilstand tussen de Republiek en Spanje). Staten-Generaal
, verliest tijdelijk rol als oorlogsleider ruimte voor discussie over de macht van de SG.
Gematigde calvinisten en Van Oldenbarnevelt vinden dat elke staat een eigen
soevereiniteit moet hebben.
Radicale calvinisten en stadhouder Maurits zijn voor een machtige SG en
opperbevelhebber van het Staatse leger.
1619 Coen verplaatst het bestuurscentrum van de VOC naar Batavia
1619 Johan van Oldenbarnevelt onthoofd. Maurits beschuldigde hem onterecht van verraad en
kreeg zijn gelijk.
1639 Bouw Portugees-joodse synagoge in Amsterdam wat een teken is van religieuze tolerante.
Religieuze tolerantie speelt een belangrijke rol bij het vergaren van arbeidersimmigranten.
1648 Verdrag van Munster einde oorlog tegen Spanje en internationale erkenning van de
Republiek
De Verlichting 1650-1848
1648-1715 Lodewijk XIV als Franse koning. Hij verandert het Franse bestuur (droit divin):
Leger wordt hervormd tot nationale garde, onder centraal bevel.
Via het mercantilisme krijgt de overheid deel van de winsten van de handelaren.
Religie wordt staatsaangelegenheid met het katholicisme als staatsgodsdienst.
1848 Na mislukte aardappeloogsten en de daaropvolgende hongersnoden nam ontevredenheid
over de machtshebbers in Europa toe. Er ontstaan over revoluties om burgers meer
inspraak te geven op het bestuur en een beter bestaan te geven.
1650 Ontstaan verlicht denken,
1685 Einde Edict van Nantes: einde vrijheden van de hugenoten in Frankrijk, velen van hen
vluchten naar de Republiek (NL).
17e eeuw Spinoza: God staat niet buiten de schepping, maar alles is een verschijning van god.
Hiermee wordt god dus niet als almachtig afgebeeld. Spinoza was voor vrijheid van
meningsuiting
17e-18e John Locke: sociaal contract: natuurwet door God die iedereen grondrechten geeft, maar
eeuw de mens moet die zelf uitvoeren. Als mensen de verantwoordelijkheid overdragen aan een
centraal gezag, kunnen ze dat ook weer afmaken als het centraal gezag niet goed is.
Jean-Jacques Rousseau: directe democratie waarin de volksvergadering over de
wetgeving beslist.
18e eeuw Voltaire (1694-1778): deïsme: god heeft alleen de wereld geschapen, maar grijpt niet
meer in. School is belangrijk, want burgers zijn nog niet slim genoeg om zich bezig te
houden met de politiek.
1724-1804 Immanuel Kant waarschuwt voor radicalisme als gevolg van het doorvoeren van
rationalisme. Goedopgeleide mensen staan centraal en alleen goedopgeleide mogen mee
doen in de politiek.
1788 Staatskas leeg. Lodewijk XVI roep de algemene standenvergadering bijeen wat sinds 1614
niet meer was gebeurd. Dit is het begin van de revolutie.
Juli 1789 Bestorming van de Bastille (niet zo belangrijk).
1789-1791 Eerste Franse Revolutie: Gematigden (Girondijnen) aan de macht. Verklaring van de
Rechten van de Mens. Vrijheid, gelijkheid en broederschap. Frankrij wordt constitutionele
1789: Cahiers de dolérances (=klachten van onderdanen): werden door de afgevaardigden
verzameld en meegenomen naar de bijeenkomst van de Staten-Generaal.
1791: Eerst Franse grondwet
1791: Standenmaatschappij afgeschaft
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Maylinn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.