Aardrijkskunde leefomgeving
5 vwo – stedelijke gebieden
Paragraaf 1: de randstad en de rest
Het belang van de Randstad
Met ruim 7 miljoen inwoners is de Randstad na Londen, Parijs en het Ruhrgebied de
grootste metropool van Europa. Een metropool is een stedelijk gebied dat niet alleen
de kernstad, maar ook de voorsteden en het ommeland omvat. Hij vervult voor de
wijde omgeving een aantal grootstedelijke functies van bedrijvigheid, openbaar
bestuur, kennis, cultuur en recreatie. Denk daarbij aan hoofdkantoren van
multinationals, rechtbanken, universiteiten en concertgebouwen. Een metropool trekt
als een magneet forensen, bezoekers, migranten én investeringen aan.
De liggingskenmerken van de Randstad zijn gunstig: aan een druk bevaren zee en
dichtbij grote afzetmarkten. De Randstad heeft twee intercontinentale
transportknooppunten, ofwel mainports: de Rotterdamse haven en Schiphol. De
toegevoegde waarde, de werkgelegenheid en de verbinding met de rest van Europa
door distributie van goederen en transfers van passagiers, zijn het bewijs van de
grote economische betekenis van de mainports voor Nederland en Europa.
Zulke transportknooppunten zijn aantrekkelijke vestigingsplaatsen voor bedrijven,
instellingen en inwoners. Maar de Randstad is hierin zeker niet uniek! In de
geglobaliseerde wereld concurreert de Randstad met andere stedelijke regio’s in
Europa (bron 5).
Bron 5: Omvang bevolking Randstad
,Aardrijkskunde leefomgeving
De ruimtelijke opbouw van de Randstad
De Randstad bestaat uit twee stedelijke netwerken die door infrastructuur en
onderlinge relaties met elkaar verbonden zijn:
1. De Noordvleugel. Dit deel van de Randstad – met name Amsterdam, Utrecht
en mainport Schiphol – is economisch het sterkst. Het is één groot netwerk
van creatieve en innovatieve bedrijvigheid met een hoge toegevoegde waarde
(ofwel een hoog bbp/hoofd).
2. De Zuidvleugel. Dit gebied is economisch minder sterk dan de Noordvleugel
(bron 7). De topsectoren chemie, industrie en logistiek genereren minder
toegevoegde waarde en het gemiddeld opleidingsniveau is hier lager. Als
woongebied wordt dit deel van de Randstad ook minder gewaardeerd.
Tussen de grote stedelijke netwerken in ligt het Groene Hart, een grotendeels
agrarisch gebied met een landelijk uiterlijk. In het verleden stond de overheid
verstedelijking in het Groene Hart slechts zeer beperkt toe. Sommigen zien dit gebied
daarom als een obstakel voor de ontwikkeling van de Randstad. Anderen vinden juist
dat het Groene Hart zijn agrarische functie moet behouden, zodat het een
aantrekkelijk woon- en recreatiegebied kan blijven.
Bron 7: De ontwikkeling van het brp in Nederland en de metropoolregio’s Amsterdam
(MRA) en Rotterdam Den Haag (MRDH), 1995-2012 (index 1995 = 100)
, Aardrijkskunde leefomgeving
Bevolkingskrimp versus metropoolvorming
De bevolking in de Randstad zal tot 2040 sterk toenemen. Hóe sterk is vooral
afhankelijk van de woningbouw, maar het onderstreept het enorme belang van de
Randstad voor Nederland. Intussen raken steden in de Randstad steeds meer met
elkaar verbonden. Bedrijven doen zaken met elkaar, het bestuur werkt samen en
forensen reizen dagelijks tussen de steden. Internationale ondernemingen vestigen
zich graag in dit gebied vanwege de hoogopgeleiden, de goede bereikbaarheid
(Schiphol) en de uitstekende technologische infrastructuur zoals hoogwaardige
internetverbindingen.
Vooral rond Amsterdam leidt dit alles tot metropoolvorming: een proces van
globalisering in de stedelijke samenleving. De bonus van Amsterdam is het
hoogwaardige woonmilieu met de veelzijdige culturele voorzieningen en een
aantrekkelijke natuur in de directe omgeving. Amsterdam is zó geliefd, dat de
huizenprijzen blijven stijgen. Uitbreiding van de bebouwing is alleen nog mogelijk in
Almere en de Haarlemmermeer.
Daarom leidt de metropoolvorming rond Amsterdam automatisch tot intensivering
van het ruimtegebruik: meer wegen en meer hoogbouw dus. De overheid stimuleert
de metropoolvorming om de concurrentiepositie in Europa te versterken. Maar er is
ook een keerzijde. De ruimtelijke verschillen in Nederland nemen hierdoor toe. De
groei in de Randstad gaat ten koste van de plattelandsgebieden en steden aan de
‘randen’ van Nederland. Rond Heerlen, Terneuzen, Delfzijl en Doetinchem trekken
jongeren weg voor studie of werk.
En ... ze komen niet terug als ze een gezin stichten. Daardoor daalt hier het
geboortecijfer, de bevolking vergrijst. Er is bevolkingskrimp of kortweg ‘krimp’ (bron
6). Het gevolg voor die gebieden is leegstand van woningen, winkels en
bedrijfspanden en voorzieningen die zich moeten aanpassen of sluiten.
Bron 6: Groei en krimp in Nederland, prognose 2040
