Hoofdstuk 1 Introductie op het ondernemingsrecht
1.1 Het ondernemingsrecht binnen het BW
Het begrip onderneming heeft binnen het vermogensrecht geen vaste definitie. Veelal valt onder de
definitie dat de organisatie winstgericht dient te zijn
Als het gaat om het drijven van een onderneming, wordt een commerciële, winstgerichte
onderneming bedoeld. Wanneer het gaat om het ondernemingsrecht, wordt de definitie van WOR
gehanteerd.
art. 1 WOR:
o Een zelfstandig optredend organisatorisch verband
o Krachtens arbeidsovereenkomst of publiekrechtelijke aanstelling arbeid verricht
Het ondernemingsrecht omvat alle rechtsvormen die in de Nederlandse of Europese wet zijn
geregeld, ook indien zij geen onderneming drijven (bijv. stichting)
1.1.1 Rechtspersonen en rechtssubjecten
Bij het soort rechtsvorm worden twee categorieën onderscheiden: rechtspersonen en niet-
rechtspersonen. Dit onderscheid is van belang vanwege de gevolgen die het zijn van een
rechtspersoon heeft.
Niet alleen mensen zijn rechtssubject, maar ook rechtspersonen, zoals een bv of vereniging.
Rechtssubject = dragen van rechten en plichten.
Rechtsobject = datgene waarop een rechtssubject recht kan hebben, zoals goederen
Ondernemingen hebben volgens art. 2:3 BW rechtspersoonlijkheid daarom zijn het
rechtspersonen
Zowel rechtspersonen als natuurlijke personen zijn rechtsbevoegd: bevoegd en vrij tot het genot van
burgerlijke rechten
Naast rechtspersonen bestaan er in NL ook personenvennootschappen, zoals de maatschap, de vof
en de eenmanszaak zijn geen rechtssubject
Rechtspersonen worden voor wat het vermogensrecht betreft gelijkgesteld met mensen, art. 2:5 BW
Rechtspersonen zullen altijd door middel van natuurlijke personen dienen te functioneren. De rol van
functionarissen is bij een rechtsvorm zonder rechtspersoonlijkheid sterker, aangezien de
onderneming dan geen zelfstandig drager van rechten en plichten is, en dus vereenzelvigd wordt met
haar functionarissen.
1.1.2 Soorten rechtspersonen
o Publiekrechtelijke rechtspersonen
o Kerkgenootschappen
o Privaatrechtelijke rechtspersonen
Als er wordt gesproken over rechtspersonen, worden privaatrechtelijke rechtspersonen bedoeld. In
NL komen er zes voor:
o Bv met beperkte aansprakelijkheid
o Nv
o Vereniging
o Stichting
, o Onderlinge waarborgmaatschappij (OWM)
o Coöperatie
1.2 Rechtsvormen in NL
1.2.1 Rechtspersonen
o Besloten vennootschap, art. 2:175 e.v. BW
- Eigen kapitaal, dat dat door middel van het uitgeven van aandelen is verkregen
- oprichting met notariële akte
- geen minimumoprichtingskapitaal
- inschrijving bij KvK
- enkel aandelen op naam, geen aandelen aan toonder
- er kunnen ook stem- of winstrechtloze aandelen worden uitgegeven
o Naamloze vennootschap, art. 2:64 e.v. BW
- Verplicht minimumoprichtingskapitaal
- Oprichting met notariële akte
- Inschrijving bij KvK
- Aandelen op naam of aan toonder, en kunnen op aandelenbeurs worden verhandeld
- Er bestaan geen stem- of winstrechtloze aandelen
o Vereniging, art. 2:26 e.v. BW
- Leden
- Een ander doel dan de coöperatie en de OMW, en die niet is gericht op winst
- Behaalde winst mag niet uitgekeerd worden aan leden
- Oprichting met notariële akte dan is het een formele vereniging met volledige
rechtsbevoegdheid inschrijving bij KvK verplicht
- Informele vereniging: oprichting zonder notariële akte heeft beperkte
rechtsbevoegdheid inschrijving bij KvK is optioneel
- Kan een onderneming drijven, maar dat hoeft niet
o Coöperatie, art. 2:53 lid 1 BW
- Ledenorgaan is verplicht
- Gericht op winst
- Doel: het voorzien in stoffelijke behoefte van leden door het sluiten van
overeenkomsten met hen
- Oprichting bij notaris
- Inschrijving bij KvK
- Bestuurders in beginsel niet aansprakelijk
o OMW, art. 2:53 lid 2 BW
- Hetzelfde als de coöperatie, behalve dat ze als doel moet hebben dat ze met haar
leden verzekeringsovereenkomsten sluit
o Stichting, art. 2:285 BW
- In beginsel slechts één orgaan en heeft een ledenbond
- Niet gericht op winst
- Behaalde winst mag niet worden uitgekeerd aan bestuurders of anderen, behalve
wanneer de uitkering van ideële of sociale aard is
- Kan een onderneming drijven
- Oprichting met notariële akte
- Inschrijving in het Handelsregister
,1.2.2 Personenvennootschappen
o Maatschap
- Beroep of bedrijf wordt uitgevoerd
- Stille maatschap = bedoeld voor beroeps- of bedrijfsuitoefening (treedt niet naar
buiten onder één naam)
- Openbare maatschap = bedoeld voor beroepsuitoefening (treedt wel naar buiten
onder één naam)
- Opgericht op basis van een overeenkomst waarbij iedereen iets inbrengt, zodat er
gemeenschap ontstaat en samen voordeel kan worden behaald
- Inschrijving in Handelsregister
- Met name bedoeld voor beroepsbeoefenaren die grotendeels zelfstandig hun
diensten verlenen en daarbij bepaalde faciliteiten met elkaar delen
- Kan enkel vertegenwoordigd worden als alle maten een volmacht geven aan degene
die handelt namens de maatschap en dat alle maten voor gelijke delen aansprakelijk
zijn voor de verbintenissen
o Vennootschap onder firma (vof)
- Oprichting hetzelfde als de maatschap
- Inschrijving bij KvK
- Vennootschap voor bedrijfsuitoefening, bedrijf wordt altijd onder
gemeenschappelijke naam uitgevoerd
- Alle vennoten zijn bevoegd tot vertegenwoordiging, tenzij ze worden uitgesloten
- Alle vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de verbintenissen
o Commanditaire vennootschap (cv)
- Gebaseerd op een vof en heeft dezelfde oprichtingshandelingen en dezelfde definitie
- Stille vennoten (commanditaire vennoten) = vennoten die slechts geld hebben
ingebracht, maar niet werkzaam zijn binnen of namens de vennootschap
- Alle vennoten, behalve commanditaire, zijn bevoegd tot vertegenwoordiging, tenzij
ze daarvan worden uitgesloten
- Alle vennoten, behalve commanditaire, zijn hoofdelijk aansprakelijk voor
verbintenissen
1.2.3 Eenmanszaak
- Geen formele oprichtingsvereisten
- Inschrijving bij KvK
- Oprichter is volledig aansprakelijk voor de rechten en plichten
1.2.4 Europese rechtsvormen
Supranationale rechtsvormen, want ze staan boven de Nederlandse staat
o Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV)
- Oprichting door ten minste twee natuurlijke of rechtspersonen die uit ten minste
twee verschillende lidstaten door middel van een overeenkomst en zonder
kapitaalinbreng
- Besturing kan door zowel natuurlijke als rechtspersonen
- Samenwerkingsverband is gebaseerd op Verordening 2137/85 van de EU
- Rechtspersoonlijkheid, maar alle leden blijven hoofdelijk aansprakelijk voor schulden
- Doel: economische werkzaamheid van leden te vergemakkelijken of te ontwikkelen,
dan wel de resultaten ervan te verbeteren of te vergroten
- Doel mag niet zijn winst maken is er toch winst: winst van de leden
, o Societas Europaea (SE)
- Gebaseerd op verordening 2157/2001 van de EU
- Rechtspersoon waarvan het kapitaal in aandelen is verdeeld (lijkt op nv)
- Mag wel winst uitkeren aan de betrokken rechtspersonen
- Rechtspersonen zijn niet hoofdelijk aansprakelijk
- Oprichting kan door alle rechtspersonen, maar deze moeten hun oorsprong vinden in
ten minste twee nationaliteiten en samen zorg dragen voor een geplaatst
aandelenkapitaal van minimaal €120.000
o Societas Cooperativa Europaea (SCE)
- Combinatie van elementen van de nv en coöperatie
- Gebaseerd op verordening 1435/2003 van de EU
- Een in aandelen verdeeld kapitaal, maar met coöperatieve elementen
- Doel: voldoen van de behoeften van haar leden of het ontwikkelen van hun
economische en sociale activiteiten
wordt bereikt door met haar leden overeenkomsten te sluiten over de levering
van goederen, verrichten van diensten of het uitvoeren van werken
- Oprichting door minstens twee rechtspersonen uit verschillende lidstaten, maar ook
door minimaal vijf natuurlijke personen of personenvennootschappen uit minstens
twee verschillende lidstaten
- Minimaal geplaatste aandelenkapitaal van de leden is €30.000
1.3 Publiekrechtelijke rechtspersonen en
kerkgenootschappen
Publiekrechtelijke rechtspersoon, art. 2:1 BW
Kerkgenootschappen = organisaties die zich uitsluitend bezighouden met religie bezitten volgens
art. 2:2 BW rechtspersoonlijkheid
1.4 Belangrijkste aspecten bij het kiezen van de juiste
rechtsvorm
Op basis van zowel een aantal juridische als aan een aantal financiële, praktische en fiscale aspecten
kan steeds worden bepaald welke rechtsvorm het beste past bij een bedrijf. Niet alleen als startende
ondernemer, maar ook wanneer een onderneming aan het groeien is, is het van belang om te kijken
in welk juridisch jasje het bedrijf het beste past.
Zie figuur 1.5, belangrijkste aspecten bij de keuze van een rechtsvorm
1.5 Raakvlakken met het personen- en familierecht
In beginsel is dit rechtsgebied niet van toepassing op rechtspersonen. Wel zijn er een aantal
uitzonderingen. Zo kan een stichting op grond van art. 1:302 lid 1 BW worden aangesteld als voogd
over een kind. Meestal is een voogd een natuurlijk persoon, maar wanneer er een potentiële voogd
ontbreekt, kan de rechter een stichting aanstellen als voogd.
