Werkcollege 1
Doorwerking van EU recht in de nationale rechtsorde
Casus 1
In juni 2015 sloot de heer Kaiser, toen 56 jaar, een arbeidsovereenkomst met advocaat
Helm voor een periode van 2 jaar. Duitse wetgeving schrijft voor dat met oudere
werknemers slechts arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd zijn toegelaten. Er is
echter een kaderrichtlijn gelijke behandelingarbeid en beroep. Tijdens de
omzettingsperiode van deze richtlijn wijzigde men de leeftijdsgrens voor oudere
werknemers van 58 naar 52 jaar. Kaiser was van mening dat de Duitse wet in strijd is met
kaderrichtlijn gelijke behandeling in arbeid en beroep en dat derhalve de clausule die de
duur van de arbeidsovereenkomst beperkt ongeldig is. Bijgevolg dagvaardde Kaiser enkele
weken na aanvang van zijn dienstbetrekking zijn werkgever voor het Arbeitsgericht
München.
Kan de heer Kaiser een beroep doen op EU recht?
Kaiser wil naar nationale rechter omdat hij achter is gekomen dat er richtlijn is, terwijl Duits
recht van toepassing wordt verklaard op zijn arbeidsovereenkomst dat strijdig is met de
richtlijn.
In casu horizontale relatie (twee particulieren). Het is voldoende duidelijk en
onvoorwaardelijk;
Kücükdeveci: Wettelijke bepaling als je wordt ontslagen heb je recht op geld. Maar dan
tellen alleen jaren dat je werkzaam hebt sinds 25e. In vergelijking met andere collega’s kreeg
Kücükdeveci minder mee, omdat zij daar al werkte sinds 18 jaar. Bedoeling van wetgeving;
flexibiliteit en meer ruimte voor jongere werknemers. De vraag in de zaak was over sprake is
van directe werking. Kan zij een beroep doen op richtlijn? Er is in principe verbod op
horizontale werking; het is gericht op lidstaten, als zij het implementeren kan het nationaal
recht worden. Is deze bepaling tegen discriminatie voldoende duidelijke en
onvoorwaardelijk? Hof: Het is zo’n fundamenteel beginsel. Directe werking van beginsel die
in de richtlijn staat! Verbod op directe horizontale werking is niet buiten boord gezet, geldt
nog steeds maar hier gezegd: beginsel die is geconcretiseerd in richtlijn en die is zo
fundamenteel (staat in verdrag en handvest) en daarom moet met toepassing van EU recht
wordt geëerbiedigd. Daarom kan mevrouw daarop beroepen. Het gaat er om dat het om een
algemeen rechtsbeginsel gaat die verankerd/geconcretiseerd is in de richtlijn. Hof zegt
leeftijdsdiscriminatie is discriminatie en non-discriminatie is fundamenteel beginsel. Hoewel
deze uitspraak rechtsbescherming voor individuen heeft vergroot; roept het wel de vraag op
wanneer een rechtsbeginsel ophoudt. Tot nu toe heeft Hof alleen dit beginsel erkend. We
moeten afwachten wat HvJ bepaalt in een volgende zaak.
Hoe kom je erachter dat iets voldoende duidelijk en onvoorwaardelijk is? Voorbeeld is
Kraaijeveld. Maar in algemene zin: je moet je afvragen of een rechter hier iets mee kan. Is
zo’n bepaling (verdrag of in richtlijn of verordening) voldoende duidelijk en
, onvoorwaardelijk. Voorbeeld Vogeltjeszaak: Vogeltjesrichtlijn die Europese vogel beschermt
want vogels houden zich niet aan grenzen. Richtlijn met lijst van vogels die de vogels moet
beschermen. Wat ze hebben gedaan is systeem bedacht met lijst van vogels en gebieden
aanwijzen waar die vogels voorkomen en als je zo’n gebied hebt aangewezen moet je die
vogels beschermen (bijv. geen evenementen houden in dat gebied). In die richtlijn stond een
bepaling dat een lidstaat op basis van bepaalde kenmerken van vogels, het meest geschikte
gebied aan moeten wijzen. Spanje had allerlei gebieden niet aangewezen, maar een bagger
gebied wel. Er was een NGO en zei die richtlijn is niet goed geïmplementeerd. NGO wilde
naar Spaanse rechter en zeggen dat de bepaling niet goed is toegepast; maar bepaling moet
wel directe werking hebben. Rechter moest kijken of ze direct konden toepassen en dat
wisten ze niet; prejudiciële vraag of NGO’s hierop kunnen beroepen of het voldoende
duidelijk en onvoorwaardelijk is. Hof: - Bij bepalen of iets voldoende duidelijk en
onvoorwaardelijk is, kijk je of overheid discretionaire bevoegdheid heeft om keuzes te
maken. Toch heeft het Hof hier bepaald dat deze bepaling wel degelijk directe werking
heeft; op basis van die kenmerken bepalen die beleidsmakers wat meest geschikt is voor de
vogels. Dus als de vogels ergens gaan zitten, dan is dat blijkbaar het meest geschikt. En Hof
streeft altijd doel van wetgeving na.
Je moet dus interpretatie van context en doelstelling van richtlijn bekijken. Dat is niet zwart-
wit. Dus dan moet je richtlijn en jurisprudentie goed lezen.
Je moet altijd voldoen aan voldoende duidelijk en onvoorwaardelijk. Dus bepaal dat altijd.
Noem ook altijd richtlijnen, jurisprudentie en wetsartikelen.
Antwoord op deze vraag: Wel sprake van horizontale werking o.g.v. Kucukdeveci. Het gaat
hier om horizontale relatie, maar ook om rechtsbeginsel die is geconcretiseerd in richtlijn en
daarom heeft hof directe werking aan genomen en kan Kaiser naar de rechter.
Rechter en de toepassing? Hangt af of rechter in context ambtshalve moet toetsen.
Casus 2
De gemeente Quimper (Frankrijk) heeft op 1 juni 2014 een vergunning met
exploitatievoorwaarden verleend voor de steengroeve Beg ar Roz. De steengroeve van Beg
ar Roz bestaat uit twee locaties, elk met een oppervlakte van iets meer dan 7,5 ha,
gescheiden door een weg waarlangs het huis van mevrouw Beauvoir is gelegen. Vast staat
dat de locatie uit ecologisch oogpunt zeer kwetsbaar is. Van de zone van de steengroeve of
het daaraan grenzende gebied zijn met het oog op natuur-en milieubehoud grote delen
beschermd.
De gemeente Quimper – de vergunningverlener -heeft zich niet afgevraagd of
overeenkomstig richtlijn 85/337 een milieueffectbeoordeling moest worden verricht.
Op geen enkel tijdstip is een formele milieuverklaring in overweging genomen.
Artikel 4, lid 2 van deze richtlijn stelt: „Projecten van de in bijlage II genoemde categorieën
worden onderworpen aan een beoordeling overeenkomstig de artikelen 5 tot en met 10
indien de Lid-Staten van oordeel zijn dat hun kenmerken zulks noodzakelijk maken.
Het oprichten en in werking houden van een steengroeve staat op de Bijlage II van de
richtlijn. Bij brief van 10 juni 2014 verzocht mevrouw Beauvoir om de passende
exploitatiemaatregelen (namelijk intrekking of wijziging van de vergunning) teneinde het
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sejlaxx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.