Samenvatting Boek Schoolpsychologie
Interventies in het onderwijs: leerproblemen
Inleiding
Schoolse vaardigheden zoals spellen, rekenen, lezen en tekstbegrip zijn ontzettend belangrijk in onze
maatschappij. Kinderen kunnen enorm verschillen in hoe ze deze vaardigheden leren, wat voor
fouten ze maken en welk tempo ze hebben.
In iedere klas komen een paar kinderen voor waarvoor het leren van één of meerdere van de
schoolse vaardigheden en probleem is. Het tempo van de lessen is te snel waardoor een achterstand
ontstaat. Deze kinderen hebben een leerprobleem. Er zijn goede, gerichte interventies nodig om
deze problemen te minimaliseren of te voorkomen.
Er zijn een aantal typen leerproblemen te onderscheiden die bij kinderen gevonden kunnen worden.
Maar het is ook heel belangrijk om te kijken naar de zwakke én sterke kanten van ieder kind.
Het Nederlandse Onderwijsstelsel
- Regulier: het reguliere onderwijs begint voor kinderen van 4 jaar. De eerste 8 jaar bestaan uit
regulier basisonderwijs en daarna kan het kind door naar regulier voortgezet onderwijs. Op
de reguliere basisschool krijgen alle leerlingen in principe dezelfde lessen en werken ze aan
dezelfde doelen. Het streven is dat de kinderen die vanaf de basisschool komen, allemaal
dezelfde vaardigheden en kennis hebben.
Een speciale vorm van regulier onderwijs is het bijzonder onderwijs, hierbij wordt een
religieuze of onderwijskundige visie op het lesprogramma toegepast, maar zijn de doelen
hetzelfde als bij gewone regulieren scholen. Voorbeelden zijn Islamitische scholen en
Montessori.
Na de reguliere basisschool gaan kinderen naar regulier VO. Nu volgen kinderen niet meer
allemaal hetzelfde onderwijsprogramma. Kinderen worden op basis van hun prestaties
toegelaten op vwo, havo of vmbo. Elk onderwijstype heeft zijn eigen einddoelen.
In NL is het een zeer belangrijk streven om zo veel mogelijk kinderen in het reguliere
onderwijs te hebben. Daarom bieden gewone scholen ook extra zorg, voor zover dat kan, aan
kinderen met speciale onderwijsbehoeften. Voorbeelden zijn remedial teaching voor
kinderen met lichte problemen, een plusklas voor begaafde leerlingen en een
vertrouwenspersoon en huiswerkbegeleiding.
Het vmbo kent een speciale tak van regulier VO, namelijk het LWOO: leerweg ondersteunend
onderwijs. Dit is regulier omdat dezelfde einddoelen als het vmbo worden gehandhaafd,
maár met extra begeleiding en tijd.
Voor sommige kinderen is het niet mogelijk om op regulier onderwijs te zitten. Deze
kinderen hebben veel meer hulp nodig bij hun leren. Zij gaan naar het speciaal
basisonderwijs of speciaal onderwijs (SBO of SO/cluster).
, - Speciaal basisonderwijs (SBO): het SBO is voor moeilijk lerende kinderen (MLK vroeger) en
kinderen met gedrag- of opvoedingsproblemen. Deze kinderen hebben veel extra steun en
aandacht nodig. Het SBO heeft dezelfde kerndoelen als regulier basisonderwijs. De klassen
zijn alleen kleiner, de leerkrachten beter opgeleid en er zijn meer specialisten op de school
zoals schoolpsychologen, logopedisten en maatschappelijk werkers die vast op de school
werken. De kinderen krijgen dus méér hulp, begeleiding en tijd.
Vanuit het SBO kunnen kinderen soms naar vmbo doorstromen maar gaan ze meestal naar
praktijkschool.
- Speciaal onderwijs (SO): het SO kent de meest intensieve begeleiding van kinderen. Hier gaan
kinderen heen met lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking, of met een
gedragsstoornis. Vroeger werd van clusterscholen gesproken, omdat er vier clusters van hulp
zijn.
o Cluster 1 is onderwijs voor blinde en slechtziende kinderen
o Cluster 2 is onderwijs voor dove en slechthorende kinderen
Deze scholen zijn óók voor kinderen met communicatieve problemen, zoals sommige
vormen van autisme.
o Cluster 3 is onderwijs voor gehandicapte, langdurig zieke en zeer moeilijk lerende
kinderen
o Cluster 4 is ten slotte het onderwijs voor kinderen met psychiatrische stoornissen en
gedragsproblemen.
Cluster 3 en 4 worden binnen samenwerkingsverbanden geregeld waarvan verschillende
scholen onderdeel uitmaken. Cluster 1 en 2 zijn landelijk geregeld.
Speciaal aan SO scholen is dat er níet gewerkt wordt aan dezelfde kerndoelen als bij regulier
onderwijs. Het onderwijs aanbod wordt volledig per leerling afgestemd. De slimste kinderen
kunnen dan alsnog de reguliere doelen halen maar met meer hulp.
Het SO gebruikt speciale materialen, speciale didactische werkvromen, een speciale
onderwijssetting met minder afleiding bijvoorbeeld, speciale faciliteiten op de school en
heeft meer professionals aanwezig. Daarnaast is het lesaanbod dus afgestemd op de leerling.
De geleerde vaardigheden kunnen anders zijn, zoals zelfredzaamheid in cluster 1 en 2.
Het SO bestaat in basisschool en voorgezet onderwijs vorm. Gestreefd wordt om kinderen op
het SO basisonderwijs waar mogelijk naar regulier VO door te laten stromen.
Zowel SO als SBO scholen werken op basis van een individueel handelingsplan per kind. Steeds wordt
nauwlettend in de gaten gehouden wat de vaardigheden van het kind en de omstandigheden voor
het kind zijn en wordt bepaald welke koers in de toekomst gehouden wordt.
Bij het plaatsen van een kind op een passende school, zijn de beperkingen en onderwijsbehoeften
van het kind leidend, níet de stoornis. Omdat het éne kind met autisme heel andere behoeften kan
hebben dan het andere kind, hoeven ze niet beide op hetzelfde schooltype te worden geplaatst.
Handelingsgericht werken (HGW)
HGW wordt gebruikt om de zorg rondom leerlingen te vormen. Het is een diagnostische cyclus met
het doel om adaptief onderwijs en goede begeleiding concreet te maken voor de individuele leerling.
