Europese rechtsgeschiedenis: samenvatting.
De besproken periodes:
1. De oudheid (500 v. Chr.-535).
2. De middeleeuwen (500-1000).
3. De vroegmoderne tijd (1500-1700).
4. De moderne tijd (1700-1800).
I.
Het boek van Herzog:
Het gaat uit van twee verhalen, waar zij het niet volledig mee eens is:
a. Het recht is een gegeven (Magna Carta).
o Los van de context waarin het recht zich afspeelt, staat de inhoud van het
recht vast.
o De bron van het recht doet er niet toe.
b. Common law en continentaal ‘gemeen recht’ (civil law) zijn niet gerelateerd.
o Desondanks zijn er overeenkomsten.
De rol van het Romeinse recht: algemene periodisering.
De Republiek (509 v. Chr-27 v. Chr.).
o Aan het hoofd staan consuls.
De Keizertijd (27 v. Chr.-…).
o De val van het West Romeinse rijk (476).
o De val van het Oost Romeinse rijk (1453).
Hiermee valt het Romeinse recht in twee delen.
De Romeinse wetgeving.
De rechtsbronnen: het recht van de gemeenschap (ius civile).
De wet is de belangrijkste rechtsbron.
o Ontstaan door de consuls.
Bron als adviezen van de senaat.
Het edict van de praetor.
o Het begin van de ontwikkeling van het recht zoals dat ons bekend is.
o Juridische wetenschap wordt bedreven.
Hieruit volgen juridische adviezen van juristen.
Het keizerlijk recht.
o De keizer zelf vormt dit recht.
Daarnaast is er recht van alle volkeren (ius gentium).
Ook ontstaan door praetor.
Is van toepassing op de niet-burgers buiten Rome.
Voor de Wet der Twaalf Tafelen (450 v. Chr.) werd het recht beheerst door priesters. Door
het breken hiervan met deze wet, ontstond een scheiding tussen religieus en wereldlijk
recht.
‘’Staat het alleen dan toe een overdag betrapte dief te doden, indien hij zich met een
wapen verdedigt.’’
Door de overname van de Romeinen is de grammaticale interpretatie verzacht.
Ook het proces veranderd, door de instelling van het ambt van de praetor.
,Hetgeen dat heeft plaatsgevonden:
De praetor verleent rechtsmiddelen op grond van de wet.
o De legis actio.
o Dit wordt veelal afgewezen door de strenge grammaticale interpretatie.
De praetor gaat daarom eigen rechtsmiddelen vormen, gesteld in de
zogenaamde formules.
Gebaseerd op situaties waarin hij geen rechtsmiddel kan
verlenen op basis van de wet, maar dit wel nodig voelt.
Dit kan worden overgekomen in het edict.
o De regel in de formule is ruimer dan de regels in de
wet.
Dit leidt tot het formula proces.
Gericht op de groei van het rijk en het contact met niet-
burgers.
Het proces wordt door de vele formules complex.
o Daarom ondersteuning middels adviezen van juristen.
De rechter (iudex) beslist inhoudelijk over het geschil.
Ondanks dat het hierna een keizerrijk werd (-7 v. Chr.), neemt de keizer niet de magistraat.
Hij gaat recht maken, maar doet dit aan de hand
van het recht van de praetor en de juristen door
beslissingen te nemen in individuele gevallen.
Het recht van toepassing op de romeinse gemeenschap – ius civile – en het recht dat ook
daarbuiten toepasbaas is, het volkenrecht – ius gentium.
Dit wordt gerelateerd aan het natuurrecht, en gezien als universeel geldend.
o Ieder in het rijk echter burger (212).
o Vooralsnog verschillen centraal Romeins recht en lokaal recht.
Vanaf de 3e en de 4e eeuw echter politieke en economische crisissen.
Leidt tot een splitsing in 395.
o Het West Romeinse rijk valt (476).
Hierbij een grote versplintering in het West Romeinse rijk.
Het Oosten blijft intact.
o Hoofdstap Constantinopel.
o De heersende keizer was Justinianus (482-565).
Herstellen glorie oude Romeinse rijk.
Herstellen van oude gebouwen.
Herstellen van wetgeving.
o Justiniaanse wetgeving in het Latijn.
o Het corpus iuris civilis.
Het Codex uit verzameling keizerlijke wetgeving.
De Digesten uit werken van juristen.
De Instituten uit een leerboek van een jurist.
II.
Vanaf 66 vervolgingen onder keizer Nero.
Vanaf 303 vervolgingen onder keizer Diocletianus.
, In 312 erkent Constantijn het Christendom: edict van Milaan.
Waarna in 381 keizer Theodosius het Christendom tot staatgodsdienst verheft
en het arianisme verkettert.
God werd gezien als alwetende wetgever, waardoor het Romeins recht werd verchristelijk.
Het Romeins recht was op een conflict gericht,
terwijl het Christelijke recht uitging van een
contract tussen God en gelovigen.
Het Christelijk recht was een convenant met leefregels.
Omgekeerd werd de kerk echt ook geromaniseerd (kerk leefde naar het Romeins recht).
De kerk neemt de organisatiestructuur en
rechtsregels van het Romeinse Rijk over.
Hierdoor met de verspreiding van het Christendom verspreidt ook het Romeins recht.
In de periode 500-1000:
In de vierde tot de zesde eeuw vonden veel volksverhuizingen plaats. Verschillende volkeren
trekken het hele continent, en dus het Romeinse Rijk, door.
Germaanse stammen beginnen dan belangrijke delen van het Rijk te overheersen.
De losse heersende vormen recht:
a. Germaans recht.
Voorheen: concreet, relationeel en ritueel.
Ongeschreven gewoontes.
Rechtspraak door bloedverwanten.
Ontbreken welomschreven procedures.
Gericht op herstel van de vrede.
Door Romeins recht beïnvloed waardoor meer structuur, geschriften, vaste
procedures, geabstraheerd e.d..
b. Canoniek recht.
Dit werd geacht universeel geldend te zijn, maar verschilde per gebied.
De bronnen:
o De bijbel.
o Romeins recht.
o Besluiten van concilies van bisschoppen.
o In toenemende mate decreten van de bisschop van Rome: de Paus.
Inhoud:
o Richtlijnen.
o Regels organisatie voor de kerk.
Inrichting, geschillenbeslechting tussen geestelijken.
o Regels voor gelovigen.
Familierecht, goederenrecht, verbintenissenrecht.
c. Romeins recht.
Justiniaanse wetgeving in het Oost Romeins Rijk.
Andere wetgever: lex romana…
o Het recht dat op onderdanen van toepassing is, is afhankelijk van het
gebied (personaliteitsbeginsel).
Ook het feodale recht ontstaat:
Leenverhoudingen tussen leenheer en leenmannen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bettemaxim. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.