Introductie video
Psychotherapie scholen:
1. Klassieke psychoanalyse: Freud (1890)
2. Moderne psychodynamische benaderingen:
- Transference-focused psychotherapy (1970)
- Mentalization based treatment (1990)
3. Humanistische cliënt-gerichte therapie
- Rogers (1940)
- Gestalt therapie (1950)
4. Emotiegerichte therapie: Greenberg (1980)
5. Integratieve therapie: schematherapie (1980)
6. Acceptance and commitment therapy: Hayes (1980)
- Mindfulness
7. Cognitieve therapie
- Beck (1960)
- RET: Ellis (1960)
8. Gedragstherapie
- Skinner, Wolpe (1950)
9. Cognitieve gedragstherapie (1980-1990)
10. EMDR (1988)
11. CBT-gerelateerde therapieën gericht op zelfwaarde, emotie regulatie en
metacognities
Psychoanalyse = gebaseerd op vrije associatie = vertellen wat er in je opkomt; ruimte om
vrij door te associëren
- Lange, intensieve therapie: duurt jaren, meerdere keren per week naar therapeut
- Doel: inzicht krijgen wat er op onbewust niveau gebeurt, waardoor klachten ontstaan
➔ Inzicht v. therapeut vormt bijdrage aan welbevinden cliënt
- Veronderstelling: onderbewustzijn en bewustzijn: niet bewust v. conflicten die zich
in onderbewustzijn afspelen, waardoor er klachten ontstaan
- Therapeutische relatie: hiërarchisch = therapeut weet meer dan cliënt en weet wat
beter is voor cliënt
- Daaropvolgende therapieën: modernere varianten v. psychoanalyse
Humanistisch = cliënt weet zelf wat hij of zij nodig heeft; wat gaat helpen
- Therapeut: ondersteunende, empathische en rustige aanwezigheid, niet directief en
niet expert die cliënt aanstuurt, onvoorwaardelijke acceptatie, authentiek en vanuit
deze relatie cliënt aanmoedigen zelf te ervaren
Emotiegerichte therapie = emoties tonen veel wat er gebeurt
- Doel: inzicht krijgen op verstorende processen op emoties, waardoor emoties weer
beter hun ding kunnen doen
Cognitieve gedragstherapie:
- Cognitieve therapie: psychoanalyticus Beck: depressieve cliënten: er is wel
bewustzijn van klachten (hopeloze toekomst, waardeloos gevoel)
1
, ➔ Gedachten verband met klachten
- Gedragstherapie: focus op zichtbaar gedrag en bijdrage daarvan aan psychische
klachten: focus op leertheorieën (leren bepaalt gedrag te vertonen):
angststoornissen -> context associëren met angst
➔ Principe: gedrag vertonen dat op lange termijn goed is: exposure
➔ Vermijden is niet straffend gedrag, maar op lange termijn leer je niet dat bijv.
supermarkt op lange termijn niet gevaarlijk is
- Cognitieve gedragstherapie: even effectief, terwijl andere interventies
➔ Habituatie = wennen aan gedrag, omdat er geen straf komt
➔ Negatieve cognitie verandert, omdat straf ophoudt
➔ Meest populaire therapie
Nieuwe CGT-gerelateerde therapieën:
- Kortdurende therapieën
- Hele specifieke focus: bijv. metacognities over piekeren
Acceptance and commitment therapy: ACT
- Gebaseerd op oosterse filosofie
- Niet knokken tegen negativiteit en willen veranderen -> zorgt voor extra stress
- Richten op waardevolle dingen in het leven, die je belangrijk vindt
- Negatieve dingen niet ombuigen/bestrijden, maar zien zonder oordeel
- Speelt rol bij: lichamelijke onverklaarbare klachten, depressie en angstklachten
Integratieve therapie:
- Combinatie van therapieën
- Schematherapie: combineert psychodynamische therapie, emotiegerichte therapie
en cognitieve gedragstherapie
➔ Persoonlijkheidsstoornissen
➔ Lichamelijke klachten
➔ Model waarin alles logisch samenvalt, dus niet van alles een beetje wat
EMDR:
- Niet duidelijk of het valt binnen 1 van duidelijke therapiestromingen & niet duidelijk
waarom en hoe het werkt
- Idee: dwarszittende dingen vallen op achtergrond wanneer er oogbewegingen
worden gemaakt
- Oogbewegingen helpen bij het verwerken van trauma, bijv. vingerbeweging van
therapeut volgen terwijl je denkt aan iets traumatisch
- Oogbewegingen bleken niet relevant; ook zonder oogbewegingen werkt het, zolang
werkgeheugen geactiveerd wordt
Duur therapie:
1. Kort = binnen enkele weken, 4-5 sessies (CGT), 8-15 sessies (weken tot maanden)
2. Lang = > 1 jaar: chronische/ernstige psychopathologie & persoonlijkheidsstoornissen
3 psychotherapie scholen:
1. Psychoanalytisch/dynamisch
2. Humanistisch/cliëntgericht
2
, 3. Cognitieve gedragstherapie
- ACT valt hier nu onder
College 1. Common factors en de therapeutische relatie
Dodo vogel verdict = debat sinds 1936: welke therapie is beter?
- Hoewel verschillen in psychotherapie zijn alle methoden effectief: ipv. focus op
verschillen tussen psychotherapie, meer aandacht voor gemeenschappelijke
factoren/common factors naast specifieke factoren (zoals gerelateerd aan
behandelmethoden)
Gemeenschappelijke mechanismen = meetbaar, maar niet zo waarneembaar die
bijdragen tot verandering bij mensen: maken deel uit van onze sociobiologische erfenis ->
patiënt factoren en therapeut factoren
- Onduidelijk welk percentage gemeenschappelijke factoren bijdraagt aan effectiviteit
therapie
- Wel: zelden specifieke behandelmethoden meer dan 50% respons op bepaalde
behandeling
4 punten waarom verschillen belangrijk zijn:
1. Helpt te begrijpen waarom verschillende therapiemodellen meer of minder
vergelijkbaar effectief zijn en dat alle methoden waarschijnlijk blinde vlekken
hebben
2. Het is prima om als therapeut voorkeur te hebben voor verschillende modellen (net
als patiënten)
3. Het stimuleert ons om na te denken over universele werkmodellen voor de
menselijke psyche
4. Het biedt een universele taal om te communiceren over fenomenen in verschillende
psychotherapie methoden
Psychotherapie: een door vaardigheden gedreven onderneming (exacte wetenschap) vs.
sociale ontmoeting (intuïtie en genezing door verbinding)?
- Kan robot/AI ook psychotherapie doen?
Common factors = via contextuele model (momenteel)
1. De echte of therapeutische relatie
- Definiëren relatie
- Managen emoties en angst
- Rol gehechtheid
- Overdracht
- Grenzen
2. Verwachtingen en hoe ze te beheren
3. Therapeutische factoren
1. De (echte) therapeutische relatie
- Begint met 1e indruk: zoals alle sociale ontmoetingen, maar therapie verschilt van
sociale ontmoeting (vindt bijna elke behandelingsmethode)
- Therapie toont hoe relatie eruit moet zien:
3
, 1. Verschillende rollen die ieder speelt (patiënt en therapeut)
2. Betrouwbaarheid (veiligheid en vertrouwelijkheid)
3. Betrouwbaarheid (bent u er voor mij?)
4. Verbale en non-verbale communicatie (en de zogenaamde "onderstroom")
5. Niveau van samenwerking om "werkalliantie" te vormen
6. Empathie of nabijheid en "warmte"
7. Vasthouden: of het vermogen v. therapeut om al deze factoren te beheersen
en veilige therapeutische relatie
Helende relatie = men heeft sociale behoeften, waarbij sociale interactie kan helend werken
door:
1. Begrip
2. Mentaliseren
3. Perspectief nemen
4. Empathie
5. Gevoel van saamhorigheid (niet alleen)
6. Gehechtheid
Gehechtheid = belangrijke factor in aanhoudende psychopathologie zoals
persoonlijkheidsstoornissen, maar niet uitsluitend
- Bewijs beschikbaar van gehechtheid als voorspeller voor psychopathologie zoals:
1. Stemmingsstoornissen
2. Eetstoornissen
3. PTSS
4. Angststoornissen
5. Agressie en andere regulerende pathologie
- Gehechtheid voorspelt behandeluitkomst
Resultaat behandeling en gehechtheid:
1. Veilige gehechtheid: gemakkelijke vorming van behandelalliantie & moet vrij
gemakkelijk gaan
2. Angstige gehechtheid: gemakkelijk vormen van behandelalliantie, maar
moeilijkheden bij beëindigen behandeling
- Therapeut moet overvloedig geduld hebben
3. Angstig-vermijdende gehechtheid: vormen veilige alliantie kost tijd, lijkt misschien
minder gemotiveerd, maar dit is niet het geval, loopt risico op afwijzing door
therapeut & meer gericht op vaardigheid en probleemoplossing, minder op relatie
4. Ongeorganiseerde gehechtheid: therapeut moet overvloedig geduld hebben
Epistemisch vertrouwen = vermogen om te leren via relatie en gehechtheid
- Onzekere gehechtheidsstijl verstoort aanwezigheid epistemisch vertrouwen
2. Verwachtingen:
- Zowel therapeut als patiënt heeft verwachtingen:
1. Timing
2. Voorgaande ervaringen
3. Overtuigingen over klachten patiënt
4. Overtuigingen over oplossingen voor klachten problemen die meestal leiden tot
→ demoralisatie → motivatieproblemen
4
