Dit is een samenvatting geschikt voor leerlingen uit vwo 4 vwo 5 en vwo 6. In deze samenvatting is hoofdstuk/tijdvak 2 'de tijd van Grieken en Romeinen' samengevat en onderverdeeld in de volgende paragrafen:
§1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat
§2 Cultuur in het Romeinse rijk
§...
Geschiedenis tijdvak 2
De tijd van Grieken en Romeinen
§1 Wetenschap en politiek in de Griekse stadstaat
Ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over
burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
De vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
De oudheid begon rond 3000 v.C. met de uitvinding van het schrift, oftewel de
tijd van Grieken en Romeinen. De oudste Europese beschaving was de
Minoïsche op Kreta (2000-1700 v.C). De beschaving had een schrift dat op
kleitabletten werd geschreven en is vernoemd naar koning Minos (Griekse
verhalen). Rond 1500 v.C. gingen Grieken vanaf Europa heersen over Kreta. Deze
Myceense beschaving werd gedomineerd door krijgsheren die basileus (koning)
werden genoemd. Ze regeerden vanuit paleizen en vochten met bronzen
wapens.
De Myceense koningen vochten tegen elkaar, maar in de 13 e eeuw v.C. vochten
ze gezamenlijk tegen de Hittieten (Anatolië). De strijd ging om de stad Troje die
in 1250 v.C. werd verwoest. De verhalen hierover werden eeuwenlang
doorverteld, totdat dichter Homeros deze mythe opschreef. Ondanks dat dit
nauwelijks te maken heeft met de werkelijke gebeurtenis, laat dit hun
oorlogszuchtige wereld zien. De Myceense beschaving ging in de 12 e eeuw v.C.
ten onder.
In de 8e eeuw kwam een nieuwe Griekse beschaving tot ontwikkeling, die in
onafhankelijke stadstaten leefden in een landbouwstedelijke samenleving. Er was
een bloeiende economie met als gevolg een bevolkingsgroei. Toen er
overbevolking dreigde vestigden Grieken zich in koloniën aan de kusten van de
Middellandse en Zwarte Zee. Dit is het begin van moderne steden als Napels,
Marseille en Istanbul.
Ondanks dat de Grieken niet in 1 staat leefden, vormden ze wel samen 1 volk
door een gezamenlijke cultuur. Alle Grieken spraken dezelfde taal en vertelden
dezelfde verhalen, waardoor ze hetzelfde beeld hadden van hun gezamenlijke
geschiedenis. Grieken vereerden goden bij bijvoorbeeld de Olympische Spelen
vanaf 776 v.C. Grieken deden ter ere van Zeus hieraan mee in Olympia.
Door de kolonisatie en gebruik van een gemeenschappelijke munt (drachme),
groeiden de handel, nijverheid en welvaart. Athene groeide door de import van
graan uit Griekse stadstaten.
De Griekse cultuur bloeide op in de 5e eeuw v.C. in de wetenschap en de bouw-
en beeldhouwkunst. De Griekse beschaving wordt klassiek genoemd, omdat de
gedachten en vormen zo goed zijn dat ze nog steeds worden nagedaan. Griekse
gebouwen bestonden uit zeilen en voorstellingen in reliëf. Architectuur was
gemaakt in Dorische stijl, Ionische stijl of in Korinthische stijl. Griekse
kunstenaars bestudeerden het menselijk lichaam en maakten beelden met een
natuurlijke houding en levende gezichten.
De antieke Grieken voelden zich met elkaar verbonden tegenover niet-Grieken
(barbaren). Maar Griekse stadsstaten vochten ook tegen elkaar en werden pas
in 338 v.C. verenigd tot 1 koninkrijk, toen ze werden onderworpen door
Macedonië. Dit zorgde voor verdere verspreiding van de Griekse cultuur.
De koning van Macedonië bewonderde deze cultuur. Hij veroverde in 334-323
v.C. het Perzische rijk en Egypte, waarin de hoofdstad Alexandrië werd gesticht.
Na de dood van Alexander viel zijn rijk uiteen in verschillende Griekse rijken. In
, West-Azië en Egypte heerste daarna een Griekse elite over de inheemse
bevolking.
De Griekse stadstaten werden eerst geregeerd door families en koningen. Een
polis met een erfelijke koning is een monarchie en een poleis die werd bestuurd
door leden van een groep met erfelijke voorrechten zijn de edelen. Dit
bestuurssysteem is een aristocratie. De rijkdom van de aristocraten was
gebaseerd op grondbezit. Toen de economie zich ontwikkelde kregen sommige
steden een regering van rijken die niet allemaal uit een adellijke familie
kwamen. Dit systeem is een oligarchie. Door verdere ontwikkeling kwamen er
meer ambachtslieden en handelaren die ook wouden meebeslissen over het
bestuur van de polis (de politiek). In sommige steden veroverde 1 edelman de
macht. Zo’n tiran probeerde steun te krijgen van het volk om zich tegenover
andere edelen te handhaven.
In Athene was er ook een tiran aan de macht, totdat Kleisthenes hem wegjoeg
met steun van het volk en maakte van Athene in 507 v.C. een democratie. De
volksvergadering besliste over wetten, koos bestuurders en controleerden hen.
Er was een directe democratie, dus burgers stemden zelf in de
volksvergadering, zonder vertegenwoordigers. Alleen autochtone vrije mannen
hadden het burgerschap. Vrouwen, slaven en immigranten waren ervan
uitgesloten. In de 5e eeuw v.C. voerden democratieën onder leiding van Athene
oorlog tegen aristocratieën (Sparta).
Socrates (en Plato) was geen voorstander van de democratie, want de politici
spraken volgens hem niet de waarheid maar praten het volk naar de mond.
Plato’s leerling Aristoteles vond dat een goede regering zich aan de wet hield en
het algemeen belang vooropstelde. Dit kon een monarchie, aristocratie of
democratie zijn. Hij wees tirannie en oligarchie af, wegens eigenbelang en
willekeur.
De Grieken verklaarden de wereld met goden verhalen die leefden op de berg
Olympus. Filosofen ontwikkelden vanaf de 6e eeuw v.C. een rationele manier
van denken en probeerden alles met verstand de redeneren. Wetenschap is niet
afkomstig van de Grieken, maar is al zo oud als de mensheid.
Landbouwstedelijke beschavingen gebruikten reken0 en meetkunde om
gebouwen te construeren. Ze geloofden dat goden ziekte en gezondheid
brachten, maar maakten ook geneesmiddelen.
De Grieken maakten de wetenschap los van de praktijk en gingen nadenken over
abstracte begrippen (schoonheid, macht). Filosofen vroegen zich af wat
rechtvaardigheid is, waaruit geluk bestaat en wat de beste staatsvorm is. Met
abstracties zochten wetenschappers naar wetmatigheden (Pythagoras).
Hippocrates probeerde door observeren en redeneren de oorzaak van ziektes te
ontdekken.
§2 Cultuur in het Romeinse rijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Grieks-Romeinse
cultuur zich in Europa verspreidde.
De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
Romeinen dachten dat hun stad in 753 v.C. was gesticht door Romulus. Rome
werd in 510 v.C. een republiek, toen in Athene de laatste tiran werd verdreven.
Er klopt weinig van de Romeinse historici en er bestaan geen geschreven
bronnen over deze tijd. Vermoedelijk werd Rome pas in de 4 e eeuw v.C.
geleidelijk een republiek, met het principe dat macht gedeeld moest worden en
machtshebbers snel afgelost. De twee consuls waren het machtigst, die voor een
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElenavanVliet. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
