Anna-Louise de Vos
Femke Schapendonk
Puck van Dommelen
Michelle Riphagen
,Week 1: Wat is een slachtoffer?
(1)De betekenis van het begrip slachtoffer(-schap)
Who is the victim? 314-323.
Een gedraging wordt wettelijk als ‘crimineel’ gezien als iets of iemand een slachtoffer is
geworden van die daad en hier schade aan ondervindt. Zo wordt het strafrecht niet
gehandhaafd wanneer er geen sprake is van een slachtoffer als bedoeld in de wet.
Hier voegt Perkins (1957) aan toe dat een criminele handeling een “any social harm defined
and pusnishable by law” is. Deze social harm kan een lichamelijk letsel zijn van een individu,
maar ook een bedreiging van de sociale orde.
Het strafrecht zal niet gehandhaafd worden wanneer de social harm niet langer door de
machthebbers beschouwd wordt als schade aan hun belangen.
Deze schade wordt door machthebbers beschouwd als een schade aan hun eigen belangen,
zoals bedreiging van de sociale orde. Dus alhoewel elke daad denkbaar een slachtoffer kan
betreffen, worden alleen die daden, die het welzijn van de heersende klasse bedreigen,
wettelijke misdaden. Sociale schade is een realiteit die wordt bepaald door de
machthebbers. Wanneer er geen slachtoffer aan te wijzen is of de gedraging niet meer onder
de belangen van de machthebbers valt, wordt de gedraging minder vaak gecriminaliseerd
en/of er is geen handhaving op.
Het publiek is veel bewuster van haar slachtofferschap dan de officiële statistieken beweren.
Ondanks de algemene kennis van slachtofferschap, melden de meeste slachtoffers dit niet
bij de politie. Meestal was de reden hiervoor dat het een privézaak betrof of dat het
slachtoffer de dader geen schade wilde toebrengen.
In veel gevallen is het slachtofferschap duidelijk en past deze binnen onze perceptie van
slachtofferschap, zoals bij diefstal of verkrachting. Deze perceptie is een sociale constructie
o.b.v. wat wij volgens ons verstand zien als slachtoffers. Echter zijn er ook criminele
gedragingen die tegen ‘nature’ zijn. Onze perceptie van slachtofferschap heeft invloed op
onze regelgeving en hoe er met slachtoffers wordt omgegaan.
Hoe meer fysieke activiteit er plaatsvindt in een misdaad, hoe groter de kans om de
uiteindelijke bijdrage van het slachtoffer hierin te observeren, aldus Schafer.
Von Hentig stelt dat slachtoffers kunnen worden getypeerd als passief, kwetsbaar, apathisch,
hebzuchtig, sensueel en eenzaam. Later werd ook gekeken naar een actievere rol van
slachtoffers door Wolfgang.
De staat heeft het recht en de plicht om de openbare orde te handhaven en wordt zo
aansprakelijk gesteld voor het slachtofferschap. Slachtoffers hebben behoefte om
compensatie en erkenning te krijgen en de staat dient hen deze te geven. Hiermee verzwakt
onze eigen verantwoordelijkheid en bestaat het risico dat wij volledig afhankelijk worden van
overheidspaternalisme (Inbau).
,Slachtoffers als zondebokken. H3: “Etymologie van het woord slachtoffer”
De letterlijke betekenis van het woord ‘slachtoffer’ is het geslachte offerdier, zowel in het
Nederlands, als in het Oude Testament en in andere Germaanse talen. Waarschijnlijk is er
niet kritischer gekeken naar de letterlijke definitie van dit begrip, omdat de eigenlijke
betekenis nagenoeg geheel uit het bewustzijn is verdwenen. Om het slachtoffer te kunnen
helpen in zijn emancipatie, moet eerst worden begrepen waarom het nu als knellend ervaren
slachtofferetiket ooit ingang heeft gevonden.
Etymologie is de wetenschappelijke studie van de oorsprong en geschiedenis van woorden.
Hieronder wordt ingegaan op de oorsprong van het woord ‘slachtoffer’ in verschillende talen.
In het Engels wordt het woord ‘victim’ gebruikt, dat niet in eerste instantie wordt
geassocieerd met een offerdier: ‘victim’ duidt hier meer op hulpeloosheid en passiviteit.
Echter ligt de herkomst van het woord bij het Latijnse woord ‘victima’, wat offerdier betekent.
Veel deskundigen hier niet van af of denken dat de oorsprong ligt bij het woord ‘vincere’ dat
overwinnen betekent. In 1737 wordt het woord ‘victim’ voor het eerst genoemd in een
bijbelvertaling: Jezus Christus wordt ‘expiatory victim’ genoemd, waarmee wordt aangeduid
dat hij de zonden van de mens opheft met zijn daad. De Oxford Dictionaire benoemt het
oudste bekende gebruik van het woord victim als aanduiding voor iemand die letsel heeft
opgelopen of een zwaar economisch nadeel heeft geleden.
In het Frans wordt het woord ‘victum’ in de 17e eeuw voor het eerst genoemd om te
beschrijven wat de kleding was die iemand droeg die onder de guillotine lag; ‘costume à la
victime’.
In andere Romaanse talen wordt ook een afleiding van het Latijnse woord ‘victima’ gebruikt.
In alle talen heeft het woord dezelfde religieuze betekenis: een dieroffer als eerbetoon aan
god.
In het Chinees en Japans worden andere benamingen gebruikt voor een slachtoffer. Zij
gebruiken tekens voor ‘persoon’, ‘schade’ en ‘in passieve zin’: ‘de schade ontvangende
persoon’.
Kortom, het woord ‘slachtoffer’ betekent in oorsprong een menselijke zondebok die al dan
niet geldt als een zondebok in een religieuze rite die apart wordt gezet om te worden
geofferd. Het woord ‘victim’ ontwikkelde zich van een aanduiding voor de opoffering van
Jezus naar de bredere vorm van slachtofferschap die wij nu kennen. Het woord victim is dus
in niet-religieuze context nog maar twee eeuwen oud.
Er kunnen enkele conclusies worden getrokken na etymologie van het woord ‘slachtoffer’:
Ten eerste, het gebruik van het begrip ‘victima’ voor gedupeerden van misdrijven is
universeel binnen Islamitische en Judeo-Christelijke cultuurkring.
Ten tweede, buiten deze cultuurkringen is het woord ‘victima’ niet onbekend maar allerminst
universeel in gebruik. Het ontbreekt bijvoorbeeld in het Chinees en Japans.
Ten derde, het gebruik van het begrip ‘victima’ in de westerse en islamitische cultuur gaat
niet terug tot de oudheid waar het enkel wordt gebruikt als aanduiding van een offderdier;
pas ná de oorspronkelijke teksten van de Bijbel, Torah of Koran wordt het begrip ‘victima’
gebruikt om de opoffering van Jezus Christus aan te duiden.
Ten vierde, het gebruik van het woord ‘slachtoffer’ voor gedupeerden is relatief nieuw.
, Door de benoeming van gedupeerden tot “slachtoffers” wordt tot uitdrukking gebracht dat
men compassie heeft met hun onschuldige lijden. Hierbij wordt verondersteld dat
gedupeerden van misdrijven dezelfde compassie verdienen als die van Jezus Christus toen
hij werd gekruisigd. Op die manier is het woord ‘victima’ beladen met religieuze
betekenissen. Ook wordt zo erkent dat de gedupeerde heeft geleden en wordt respect
getoond aan hem.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper annalouisedevos. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.