AANSPRAKELIJKHEID
Schuldaansprakelijkheid, er is sprake van een fout (= een toerekenbare onrechtmatige daad
die door een persoon is verricht) → art. 6:162 BW
1. Onrechtmatigheid tegenover de benadeelde (art. 6:162 lid 2 BW), drie verschillende categorieën:
Inbreuk op een subjectief recht (=een recht dat iemand toekomt teneinde een hoogwaardig belang te
beschermen):
- Op persoonlijkheidsrechten (recht om te leven, lichamelijke integriteit, persoonlijke levenssfeer
etc.)
- Op absolute vermogensrechten (eigendomsrecht, auteursrecht, octrooirecht etc.)
ARREST ZWIEPENDE TAK: De HR distantieert zich van het feit dat iemand waarbij sprake is van ernstig
lichamelijk letsel, dat dit op zichzelf een inbreuk op een recht vormt. De HR geeft aan in dit arrest dat er
ook sprake moet zijn van onzorgvuldig handelen en dat was in deze casus niet vast komen te staan. Hier
was sprake van een OSVO.
Strijd met een wettelijke plicht*
Zie vereiste van relativiteit (art. 6:163 BW)
→ LET OP: omkeringsregel!
Zorgvuldigheidsnorm*: een doen of laten in strijd met hetgeen volgens ongeschreven recht in het
maatschappelijke verkeer betaamt
GEVAARZETTING→ KELDERLUIK-CRITERIA (ARREST KELDERLUIK) LET OP!!!!
1. De waarschijnlijkheid van onoplettend of onvoorzichtig gedrag van de potentiële slachtoffers +
motivering
2. De kans dat daardoor ongevallen ontstaan + motivering
3. De ernst en de aard (zaakschade of letselschade?) van de mogelijke gevolgen van zulke ongevallen +
motivering
4. De bezwaarlijkheid en gebruikelijkheid van te nemen veiligheidsmaatregelen (was het eenvoudig om
veiligheidsmaatregelen te treffen) + motivering (zie arrest JETBLAST)
5. Aard van de gedraging: commerciele sfeer (lage aansprakelijkheidsdrempel) vs. privésfeer (hoge
drempel)
De eerste drie factoren bepalen de zwaarte van het risico en dat moet worden afgewogen tegen de
bezwaarlijkheid van de voorzorgsmaatregelen, vierde vereiste.
Arresten
ARREST ZWIEPENDE TAK (OSVO, schade in privésituatie): Dus dat gedrag moet in beginsel zo’n
gevaar opleveren dat de waarschijnlijkheid van een ongeval als gevolg van dat gedrag zo groot is, dan
pas is er sprake van een situatie waarin je dat gedrag moet vermijden, van onrechtmatig gedrag.
JETBLAST-ARREST (4e factor: veiligheidsmaatregelen/waarschuwing): iets is pas een afdoende
maatregel (wordt voorkomen dat de niet-oplettendheid (factor 1), die zeer waarschijnlijk is, plaatsvindt?)
wanneer te verwachten valt dat deze waarschuwing zal leiden tot een handelen of nalaten waardoor dit
gevaar wordt vermeden.
LET OP!!!! ARREST DER BILDTPOLLEN AANWAS BV-MIEDEMA (aanvulling kelderluik): Er moet niet
alleen gekeken worden naar de kans op schade (factor 1 en 2 van Kelderluik), maar ook op de aard van
de gedraging (nieuw, factor 5!), de aard (nieuw, aanvulling op factor 3), en ernst van de eventuele
schade (LET OP: verschil tussen zaakschade en letselschade benoemen) en de bezwaarlijkheid en
gebruikelijkheid (nieuw, aanvulling op factor 4), van het nemen van voorzorgsmaatregelen.
,SPORT EN SPEL! (ARREST SKEELERONGEVAL – gevaarzetting→ geen sport en spel -
OMKERINGSREGEL!)
- ‘Op grond van de feiten en omstandigheden was de mate van waarschijnlijkheid van een ongeval
en het oplopen van letsel door het handelen van x zo groot (voorzienbaarheid), dat x zich daarvan
naar maatstaven van zorgvuldigheid had moeten onthouden’ (ARREST ZWIEPENDE TAK)
- Organisatie kan dan nog wel aansprakelijk zijn: GEVAARZETTING→ kelderluikcriteria afgaan
ZUIVER NALATEN: aansprakelijkheid voor het enkele feit dat je niet hebt gewaarschuwd voor het feit
dat iemand een gevaar heeft gecreeerd, hiervoor is vereist:
- Dat de ernst van het gevaar, dat die situatie voor anderen gevaarlijk is, tot het bewustzijn van de
waarnemer is doorgedrongen, dus een subjectief gevaars-bewustzijn (geen zuiver nalaten bij
jonge kinderen dus)
TERREINBEHEER/GEVAARLIJKE TOESTAND: er is een gevaarlijke toestand die je niet zelf hebt
gecreeerd, maar je zou er wel voor moeten waarschuwen. KELDERLUIK afgaan!
- LET OP: Terrein publiektoegankelijk: lage drempel, dus een hoge zorgplicht!
- Zijn er voldoende en adequate maatregelen getroffen ter voorkoming van dit gevaar
- ARREST GEVAARZETTING WEGENS ONVEILIG VOETBALVELD IN CURACAOSE
GEVANGENIS
BUITEN GEVAARZETTING: hinder; profiteren van wanprestatie; derdenwerking contract;
beroepsaansprakelijkheid; aansprakelijkheid toezichthouder; aantasting eer goede naam; oneerlijke
concurrentie
- Profiteren wanprestatie: C is pas aansprakelijk als hij (1) wist of behoorde te weten dat B nadeel
ondervindt en dat hij (2) kennis heeft van dat nadeel en de ernst van dat nadeel en dat hij (3) in
een situatie zit waar hij invloed(/uitlokking/vertrouwensrelatie) heeft gehad op die wanprestatie.
- Derdenwerking contract: het gaat om nauwe verbondenheid van de belangen van C, bij een
overeenkomst tussen A en B die eigenlijk officieel A en B dient te binden, maar omdat de belangen
van C daar nauw mee verbonden zijn, kan je dan door te wanpresteren als A ook onrechtmatig
handelen jegens de derde C, omstandigheden gegeven in ARREST VLEESMEESTERS/ALOG:
▪ Hoedanigheid van de betrokken partijen
▪ Aard en strekking van de overeenkomst
▪ De wijze waarop de belangen van C daarbij betrokken zijn (bepalingen in contract,
derdenbeding?)
▪ Mocht C vertrouwen dat zijn belangen zouden worden ontzien?
▪ In hoeverre was A bezwaarlijk met de belangen van C rekening te houden? (financiële
belangen)
▪ Aard en omvang van het nadeel voor C & kan worden gevergd dat hij zich daartegen heeft
ingedekt?
▪ Redelijkheid van een eventueel aan C aangeboden schadeloosstelling
- Beroepsaansprakelijkheid: de zorgvuldigheidsnorm wordt ingekleurd door de maatstaf van redelijk
bekwaam en redelijk handelende vakgenoten, zie ook art. 7:401 BW LET OP: ‘opdrachtnemer’,
OD biedt uitkomst):
▪ Normatieve maatstaf: het gaat dus niet om de subjectieve kennis en wetenschap (beginner
of ervaren vakgenoot maakt dus niet uit). Het gaat niet of iemand echt persoonlijk
verwijtbaar gehandeld heeft, maar of naar die objectieve maatstaf onbehoorlijk gehandeld
is
▪ ARREST AANSPRAKELIJKHEID NOTARIS; ARREST AANSPRAKELIJKHEID
ADVOCAAT
LET OP: BEROEPSAANSPRAKELIJK & AANSPRAKELIJKHEID TOEZICHTHOUDER APPART
UITGEWERKT!
LET OP: rechtvaardigingsgronden nemen de onrechtmatigheid weg:
- Noodweer;
- Overmacht;
- Noodtoestand;
- Bevoegd gegeven ambtelijk bevel
, 2. Toerekening (art. 6:162 lid 3 BW), volgens lid 3 op drie manieren toerekenbaar
Door de schuld van de dader: verwijtbaarheid
Krachtens de wet, volgens art. 6:165 lid 1 vormt een geestelijke of lichamelijke stoornis geen
belemmering voor toerekening van een gedraging als onrechtmatige daad
Toerekening krachtens de in het verkeer geldende opvattingen, bijv. onervarenheid
LET OP: schulduitsluitingsgronden
3. Schade (art. 6:162 lid 1 BW), de gedraging moet de schade hebben veroorzaakt (art. 6:95 en
6:106 BW)
4. Causaal verband tussen de daad en de schade (art. 6:162 lid 1 BW)
5. Relativiteitsvereiste (art. 6:163 BW) → ARREST ALPENSE SCHIETPARTIJ
De norm die geschonden is moet strekken tot bescherming tegen de schade zoals je die als
benadeelde hebt geleden.
▪ LET OP: Correctie Langemeijer → wanneer je tot de conclusie komt dat er geen relativiteit
bestaat, kun je nog steeds de schending van de wet meenemen als een van de
omstandigheden bij de vraag of de zorgvuldigheidsnorm (maatschappelijk onbetamelijk
gedrag) geschonden is.
* REFLEXWERKING: Deze twee gedragingen werken samen: is bijv. op grond van de
relativiteit wordt gezegd: eigenlijk is strijd met de wettelijke verplichting op zichzelf niet
onrechtmatig, maar in combinatie met wat er verder in de casus is voorgevallen kan het
zeker zo zijn. Bijvoorbeeld:
- Ander aansporen om de wet te schenden;
- Wet die nog niet in werking is getreden
LET OP: Bij groepsaansprakelijkheid (art. 6:166 BW), behalve de drie aanvullende eisen
ook ‘normale’ vereisten afgaan. → Zie later in dit uitreksel
LET OP: Verjaring vordering tot schadevergoeding (art. 3:310 lid 1 BW)
