Aantekeningen hoorcolleges
Blok 1 - WCAO
Week 1 – Introductie
Introductie Nederlandse arbeidsverhoudingen
De vakbeweging was voorheen (zeker als ze gezind was om het stakingswapen te hanteren) bij wet verboden →
coalitieverbod.
Kerngegevens werkend Nederland:
Ca. 8,4 miljoen werkenden
Ca. 1,4 miljoen zelfstandigen (o.a. zzp’ers), waarvan ca. 1,1 miljoen met hoofdinkomen uit
zelfstandige arbeid
Ca. 6 miljoen markt; 1 miljoen overheid; 1,5 miljoen semi-overheid
o Semi-overheid = onderwijssectoren, gehandicaptenzorg, opgehaald geld komt daar
binnen van de overheid en daar worden de mensen van betaald.
Kerngegevens arbeidsverhoudingen in Nederland:
17 % werknemers georganiseerd in vakbond (jaren ’50: 60%)
Ca 80 % werkgevers georganiseerd in werkgeversvereniging
Dekkingsgraad door cao’s: ca. 82% van de beroepsbevolking
Sinds een aantal jaren kampt de vakbeweging met een teruggang of in ieder geval een stagnatie in
de organisatiegraad. In 2017 was nog slechts rond de 20% van de Nederlandse werknemers
georganiseerd. Daarnaast is de organisatiegraad zeer ongelijkmatig verdeeld over de bedrijfstakken
en zijn de regionale verschillen ook groot.
Gevolg van daling leden is vergrijzing.
Hoe doen we het in vergelijking met het buitenland?
,Organisatiegraad van werkgevers
Bron: OECD statistics
Organisatiegraad in Europa 1960-2005
Dekkingsgraad in Europa 1960-2005
,Conclusie organisatiegraad en dekkingsgraad
Europa/VS/Nederland
- Grote relevantie CAO’s in EU ondanks teruggang leden vakorganisaties
- Uitschieters organisatiegraad werknemers: Zweden, Finland, België: waarom?
o Voorwaarde om WW te krijgen
- Zeer opmerkelijk organisatiegraad werknemers Frankrijk (8.8%) en dekkingsgraad cao’s:
98.5!
- Nederland organisatiegraad anno 2018 < Europa (31 vs 16), maar dekkingsgraad > Europa:
nog steeds polder bij uitstek
Nederlandse arbeidsmarkt
Erg krappe arbeidsmarkt, werkloosheid 3 %, op termijn (2050) tekort van 1,5 miljoen
werkenden in Nederland
Ontgroening en vergrijzing (sinds 2010!)
o Ontgroening: relatief wordt de arbeidsmarkt steeds jonger (jongere mensen)
o Vergrijzing: er komen heel veel gepensioneerden
Kennismigranten, ‘battle for brains’, b.v. ICT uit India, opkomst Japan als leverancier, de
“Chinese chirurg”
Tekorten met name in dienstensector, lager opgeleiden, nu Polen, straks Bulgaren etc.
Digitalisering; robotisering
70 % arbeidsovereenkomst onbepaalde tijd; 30 % flex (ZZP en arbeidsovereenkomst
bepaalde tijd), aanhoudende groei flex
Rapport Commissie Borstlap, SER-akkoord 2021, beide in regeerakkoord Rutte IV
o Proberen flex minder groot laten worden
o SER-akkoord --> wil dit ook doorvoeren --> minder zzp’ers en minder contracten
voor bepaalde tijd
De vakcentrales FNV, CNV en VCP zijn in feite overkoepelende organisatie van de vakbonden die
sinds meer dan 100 jaar in alle bedrijfstakken en beroepsgroepen zijn ontstaan.
, Voorzitters grootste werknemers- en werkgeversorganisaties in Nederland
>VNO/NCW, voorzitter Ingrid Thijssen (lid D66)
▫ 155 brancheorganisaties en 500 ondernemingen
>MKB-Nederland, Jacco Vonhof
▫ Club voor kleine werkgevers
▫ 170.000 ondernemingen
>FNV, voorzitter Tuur Elzinga,
▫ Aan kant van werknemers
▫ Pensioenakkoord ontwikkeld
▫ 0.9 miljoen leden,
>CNV, voorzitter Piet Fortuin,
▫ 265.000 leden
>VCP, voorzitter, Nic van Holstein, 100.000 leden
Linkjes YouTube filmpjes
YouTube, Ingrid Thijssen, interview BAAK over leiderschap
https://youtu.be/Hj49fgxQDKw
Filmpje Tuur Elzinga, Dag van onmisbaren, 23/9/2021
https://www.youtube.com/watch?v=aBSWfYAEafc
https://dtvnieuws.nl/nieuws/artikel/bestuur-de-maasveren-stapt-niet-op-als-het-aan-mij-ligt-niet
Vakbonden in Nederland (1/8)
Waarom lid worden van de vakbond?
Voorbeeld site FNV:
Samen sterk, verbetering arbeidsvoorwaarden
Gratis juridisch advies en loopbaan begeleiding
Hulp bij belasting aangifte
Rechtsbijstand bij arbeidsconflicten
Deel lidmaatschap fiscaal aftrekbaar
Kosten: max 16.20 Euro per maand, inkomensafhankelijk
Voordeel vakbondsleden: de werkgever stort krachtens cao-bepaling gelden in fondsen, waarin
nuttige en aangename bestemmingen worden gegeven, die vooral vakbondsleden ten goede komen
(fondsvorming).
De wetgever mag niet een aok opzeggen enkel om de reden dat hij lid is van een vakbond. (7:670 lid
5).
Vakbonden in Nederland (2/8)
Jaren ’80, fusie NVV en NKV
Naar
katholiek samen met socialistisch; laatste jaren weer fusies binnen die fusiebonden;
crisis rond pensioenakkoord in FNV 2011
akkoord van Dalfsen over inrichting FNV
nieuwe centrale vakorganisatie FNV per 1.1.2015: voorheen o.a. ABVAKABO FNV, FNV-
Bondgenoten, FNV-BOUW. FNV nog beperkt Centrale (o.a. voor Vrouwenbond en Neptunus)
o Bestuur FNV wordt gecontroleerd door het ledenparlement