Beïnvloeden van gedrag: Coachthema’s
Week 1: Wat is coachen?
Coachen is een vorm van begeleiden. Er wordt gecoacht naar een bepaald doel, inmiddels
gaat het coachen niet alleen om werk maar ook om privévragen.
Verleden:
o Sport (van Gaal)
o Werk (Mental Coach voor top bedrijfsleven of artiesten)
Heden:
o Werk
o Privéleven
Net zoals bij een koets brengt een coach je van A naar B, B is de plek waar je wil zijn.
NOBCO (Beroepsvereniging voor Coaches)
NOBCO: “Coachen is die vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als
gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen.”
=
Directief coachen
Drie basisprincipes NOBCO:
1. Coachee is zelf verantwoordelijk: De coachee weet zelf het beste wat goed voor hem
is. De coachee is dan ook zelf verantwoordelijk voor de keuzen die hij maakt en is
aanspreekbaar op zijn gedrag.
2. Gelijkwaardige relatie tussen coach en coachee: Beiden zijn unieke en complete
mensen. Er bestaat dus geen hiërarchische relatie tussen beide.
3. Doelen, middelen en keuze van de coachee zijn leidend
Bij coachen is het leren en het hebben van een doel erg belangrijk. Het is niet de bedoeling
dat de coachee blijft hangen in voornemens, gedachten of analyses. Er wordt een concreet
doel gesteld en gewerkt aan het bereiken daarvan. Coaching is daarmee sterk handelings-
en resultaatgericht. Het stellen van een doel en het bereiken daarvan, houdt tevens in dat
coaching gericht os op het heden en de toekomst. Mede door het sterke doelgerichte
karakter van coaching bestaat een coachingstraject doorgaans uit een beperkt aantal
sessies, soms zelfs uit één of twee gesprekken.
Interne coach: een coach van binnen de organisatie
Bijvoorbeeld een leidinggevende of personeelsfunctionaris
Voordeel: Weet wat er in de organisatie speelt
Nadeel: Subjectief/bevooroordeeld
Dubbele rol/hiërarchie bij coachende leidinggevende
Externe coach: een coach van buiten de organisatie
De ontwikkeling van coachen
Coachen heeft een aantal ontwikkelingen doorstaan, namelijk:
Veranderde tijdsgeest; de welvaart is flink gestegen, mensen hebben meer vrije tijd
en leefden langer. Zo kwam er ook tijd voor reflectie en bezinning en het leven stond
niet alleen meer in het teken van ‘overleven’.
Geen taboe meer; vroeger was het zoeken van steun voor emotionele en
psychische problemen iets om je voor te schamen, tegenwoordig wordt het volkomen
geaccepteerd om hulp te zoeken.
, Anders denken over gezondheid; er heeft een verplaatsing plaatsgevonden in het
denken over arbeid en gezondheid, van een meer negatieve invalshoek naar een
meer positieve invalshoek.
Vergrijzingsdruk; door de vergrijzingsdruk zullen mensen in de toekomst steeds
meer moeten doorwerken. Om dat mogelijk te maken, kan het nodig zijn dat
werknemers een aanpassing moeten krijgen van hun werkzaamheden, hun motivatie
opnieuw moeten leren aanboren of op een manier leren werken waar hun
gezondheid niet onder lijdt.
Verschillende begeleidingsvormen
Directief coachen
Non-directief coachen/counseling
Therapie (door GZ-psycholoog, psychotherapeut of psychiater)
Vorm van geschikte begeleiding hangt af van:
Emotionele diepgang
o Coachen: is minder diep, en gaat met en trapje naar beneden diepgaander
o Counseling is emotionele problematiek
o Therapie is qua emotionele diepgang hoog
Tijdsperspectief (verleden, heden, toekomst)
o Coachen: heden en toekomst
o Counseling: verleden, heden en toekomst
o Therapie: verleden (heden en toekomst ook, nadruk ligt op verleden)
Aanwezigheid psychische klachten
o Coachen: niet/geringe mate
o Counseling: niet/geringe mate
o Therapie: sterke mate
Competenties van coach
Zelfinzicht: Je hebt je eigen normen en waarden, die neem je mee in een gesprek.
Gerichtheid op zelfontwikkeling: je bent zelf je eigen instrument, hoe meer je jezelf
ontwikkelt hoe beter je wordt.
Omgaan met coachcontract/de coachovereenkomst: heeft te maken met het
vaststellen van verwachtingen. Het is belangrijk dat de verwachtingen helder zijn.
Vormgeven coachrelatie: In staat zijn om vertrouwen te kunnen opbouwen, hoeft
niet meteen een diepgaande vertrouwen.
Stelt coachee in staat inzicht te verkrijgen en te leren: vaardigheden hebben,
leren en ontwikkelen
Doel- en actiegerichtheid: een coach laat zien hoe hij werkt en zijn vaardigheden
inzet om de cliënt te ondersteunen in het realiseren van de veranderingen die hij
wenst.
Gebruik van modellen en technieken: toepassen van modellen en technieken,
kwaliteit leveren om ervoor te zorgen dat er inzicht ontstaat en dat er wordt geleerd.
Evalueren: na afloop de effectiviteit van het coachen evalueren, wat ging goed, wat
is behulpzaam, zijn er ook dingen geweest die niet zo behulpzaam zijn.
De coach relatie
De onderlinge relatie tussen de coach en coachee is belangrijk voor de uitkomsten van het
coachingstraject. Hoe beter de onderlinge relatie, hoe tevredener de coachee is met de
geboden hulp en hoe groter de positieve gedragsverandering bij de coachee.
Client en coach zijn het eens over doelen van de hulp, behandeling of therapie.
Client en coach zijn het eens over de taken die er, binnen het contact, moeten
worden verricht.
, Client en coach ervaren een positieve band met elkaar
Ethische kwesties
Er is een beroepscode die als richtlijn kunnen dienen wanneer iets niet meer ethisch
verantwoord is. De beroepscode biedt globale criteria voor het handelen van een coach.
Deze richtlijnen zijn echter vrij algemeen en dekken zeker niet alle (lastige) situaties die zich
in het werk van een coach kunnen voordoen.
Voorbeeld: coach en coachee worden verliefd op elkaar.
Geconfronteerd met een ethisch vraagstuk inzake een coachee, doet een coach er goed aan
dit in te brengen bij intervisie of supervisie. Intervisie is een vorm van gestructureerd overleg
tussen meerdere collega’s waarbinnen onder meer lastige en ethische problemen worden
besproken. Bij supervisie is het zo dat de coach begeleidt wordt door de supervisant.
Valkuilen coach
Illusoire superioriteit, dat je denkt dat je het zelf beter kunt dan een ander. Jezelf
overschatten.
o Verhelpen door de reflecteren
Hulpverlener syndroom, een behoefte van de coach/psycholoog aan erkenning en
waardering, het gevoel willen hebben dat de ander je nodig heeft
Onvoldoende kennis van psychologische klachten en stoornissen DSM-5, het is
belangrijk dat je kennis hebt
o Verhelpen door terug te koppelen naar collega’s (intervisie)
o Verhelpen door zelf meer informatie te vinden en te onderzoeken
Te veel beïnvloeding, je gaat dan teveel sturen omdat je denkt te weten waar de
ander naar toe moet
o Verhelpen door de vraag terug te stellen, met open vragen de ander laten
antwoorden
Evidence based coaching (EBC)
Coaches combineren hun kennis en ervaring met relevante theoretische en
wetenschappelijke kennis om tot een zo effectief mogelijke coaching te komen.
Week 2: Stromingen/Theorieën over coachen
Enkele grondleggers Nadruk ligt op Hoe om te gaan met het
‘basisdilemma’
Analytisch/psychodynamisch Sigmund Freud Primair procesdenken Uitstel
Carl Jung Conflicten Opbouw van het dilemma in
Melanie Klein Overdracht deze interactie
Duiding en interpretatie
Cognitief/gedragsgericht Albert Ellis Rationele analyse Tegenvraag
Burrhus Skinner Stappenplan Oplossend
Aaron Beck
Counseling/humanistisch Carl Rogers Interne (zelf)evaluatie Volledige acceptatie
Abraham Maslow Zelfactualisatie Ruimtegevend
Paradoxaal/provocatief Milton Erikson Paradoxen, Stellenv an een
Gregory Bateson Tegenstellingen ‘tegenparadox’
Jay Haley Aanspreken en Positieve waardering
Frank Farrelly mobiliseren van defensies
