HAAGSE HOGESCHOOL
SOCIAL WORK
LEERJAAR 1
TENTAMENSTOF BLOK 3
WERKEN IN EN AAN DE WIJK
2023
INHOUDSOPGAVE
1. Geschiedenis Sociaal Werk p. 2
2. Ongelijkheid p. 4
3. Kapitaal theorie p. 9
4. Sociaal kapitaal p. 10
5. Leefstijl en identiteit p. 12
6. Empowerment p. 13
7. Sociaal beleid p. 15
8. Oefenvragen p. 17
LEGENDA
Kleurtekst = Begrip
Kleurtekst = Herhaling
Kleurtekst = Overbodig
1
, WEEK 1 – GESCHIEDENIS SOCIAAL WERK
In de geschiedenis van sociaal werk hebben verschillende ontwikkelingen
plaatsgevonden. In de middeleeuwen waren er drie standen: adel, geestelijkheid en
burgerij/gewone volk. Je wordt geboren in een van de groepen en daar hoor je je
hele leven bij. Je gaat naar school met dezelfde groep, vrienden, werk, enzovoorts.
De kerk had een belangrijke rol in de zorg voor de armen, waarbij gasthuizen en
kloosterorden zich ontfermden over de behoeftigen. De rol van de kerk was om op te
komen voor de zwakkere in de samenleving, geestelijken deden dit ook, omdat dit
volgens de bijbel ook van hen werd verwerkt. ‘Door iets terug te doen voor mindere
in de samenleving, kom je in de hemel terecht.’ De kerk zorgde voor eten en drinken
en begeleidden hun gasten bij het werk in de tuin en huishoudelijke taken.
Echter, door de slechte leefomstandigheden van de armen ontstond armoede en
ziekte.. De Renaissance, betekenis; wedergeboorte, een tijd van heropleving, bracht
een vernieuwde interesse in de oude Griekse en Romeinse beschavingen met zich
mee. De Nederlandse caritas werd beschouwd als een nationale deugd die ook in
het buitenland aandacht trok.
Caritas, de dienende liefde, gevormd door de kerk. De goede burger doet daden uit
liefdadigheid, maar deden dit ook uit eigen belang: hoe minder armoede, hoe minder
problemen. Hoe minder ziektes, hoe minder kans dat je er zelf last van hebt. Tegen
het einde van de middeleeuwen veranderde de houding ten opzichte van armen en
ontstond er angst en verwachting rondom de armen. Omdat armen gezien werden
als een sociaal gevaar.
Rijke gedachtes:
Door te gehoorzamen aan god, konden ze zo hun eigen konden bevorderen. Men
had dus arme medemans nodig om een plek in de hemel te verdienen. ‘Door iets
terug te doen voor mindere in de samenleving, kom je in de hemel terecht.’. Aan het
eind van de middeleeuwen veranderde de houding tegenover de armen. Omdat de
armen gezien werden als een sociaal gevaar, vreesden ze dat de armen ‘’classes
dangereuses’’ werden.
De opkomst van de Handelskapitalisme kwam door de toename van handen en
nijverheid. Met de opkomst van het handelskapitalisme groeiden de steden, maar
ook de armoede. Als reactie hierop richtte de armenzorg zich op het aanleren van
werkethiek en opvoeding en orde.
Bedelen werd verboden en armen die in staat waren om te werken, werden
gestimuleerd om te werken. Alleen degenen die echt behoeftig waren, ontvingen
ondersteuning. Ondanks deze veranderingen nam de armoede in de 17e eeuw, ook
wel bekend als de Gouden Eeuw van Nederland, toe. De stedelijke armenkassen
konden de groeiende aantallen armen niet meer aan, waardoor de rol van de
kerkelijke armoedezorg weer groter werd. In deze periode speelde de Maatschappij
tot Nut van het Algemeen, opgericht door vader en zoon Nieuwenhuijzen, een
belangrijke rol.
2
, Deze vereniging liet zich inspireren door verlichtingsidealen en richtte zich onder
andere op bijstand aan werklozen en armen. Er werden speciale instellingen
opgericht, zoals het Instituut voor Doven, waar dove kinderen en kinderen met
beperkingen onderwijs kregen. Ook ontstonden er initiatieven voor de zorg van
verstandelijk gehandicapten.
Risicomanagement leidde tot de opkomst van nieuwe verenigingen en
genootschappen die bedoeld waren voor verstandige mensen die hun eigen positie
wilden verbeteren. Een bekend voorbeeld hiervan is de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen, opgericht door vader en zoon Nieuwenhuijzen. Hun motto was
"Beschaving door het ontwikkelen van kennis en deugd". Het eerste beroepsprofiel
werd opgesteld in 1971.
Een opvallende oplossing voor armoede werd bedacht door Johannes van den
Bosch. Hij stuurde arme gezinnen en werklozen naar Drenthe om het land te
ontginnen en daar landbouw en veeteelt te bedrijven. Deze ontwikkelingen en
initiatieven laten de veranderingen zien die hebben plaatsgevonden in de sociale
zorg en het sociaal werk door de eeuwen heen. Het doel was altijd om de armoede
te verminderen en de situatie van de behoeftigen te verbeteren.
3
