Hoofdstuk 3 Het strafrechtelijke systeem in actie P.8
Hoofdstuk 4 De persoon van de dader: het psychologisch perspectief P.8
Hoofdstuk 5 Maatschappij en criminaliteit: het sociologisch perspectief P.11
Hoofdstuk 6 Criminaliteitspreventie P.13
Hoofdstuk 7 Straffen en criminaliteit P.14
Hoofdstuk 8 Victimologie P.15
, 1. Criminologie: terreinverkenning
1.1 De opdracht van de criminologie
Criminoloog iemand die zich beroepshalve toelegt op de bestudering van misdaad en straf met
daarbij, net als de rechter, juist wanneer de emoties hoog oplopen, het hoofd koel probeert te
houden. Hij of zij streeft bij zijn of haar oordeelsvorming naar een zo groot mogelijke mate van
objectiviteit.
In Nederland wordt onveiligheid als een maatschappelijk probleem gezien. Men oordeelt meer over
dat de Nederlandse samenleving onveilig is. Men zou eigenlijk moeten oordelen over dat de
veiligheid in de eigen buurt of de persoonlijke veiligheid onveilig is. De meeste Nederlanders zijn
voorstander van maatregelen ter preventie van criminaliteit in de sfeer van opvoeding en onderwijs.
Medeleven van het slachtoffer is een belangrijk voor de hulpverlening aan slachtoffers. De
angstgevoelens kunnen sterk oplopen wanneer men ene bepaalde sociale kenmerk gemeen heeft.
De door de criminaliteit opgewekte emoties kunnen naast een negatieve uitwerking ook een
positieve uitwerking hebben. De Franse socioloog Durkheim wijst erop dat door het oproepen van
deze negatieve emoties een positieve sociale functie vervult. Door juist de gevoelens van morele
verontwaardiging met elkaar te delen, bevestigt de gemeenschap zichzelf en elkaar in hun
normbesef. Hiermee wordt de samenhorigheid vergroot.
Misdrijven roepen een mengelmoes van tegengestelde gevoelens op:
o Mededogen
o Wraak
o Heimelijke bewondering
o Schuld
o Woede
1.2 Wat is criminologie?
‘Criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en
achtergronden van menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar gesteld zijn en van de
wijze waarop de overheid en de overige maatschappij daarop reageert.’ Criminologie is ontstaan in
het midden van de negentiende eeuw. De meeste criminologen verzamelen wetenschappelijke
kennis over criminaliteit om zo een bijdrage te kunnen leveren aan een effectievere en humanere
aanpak. De criminoloog is gericht op het verzamelen van kennis over een bepaald maatschappelijk
beleid.
Criminalisering De invoering van nieuwe wettelijke bepalingen waarop strafsancties gesteld zijn.
Decriminalisering Schrappen van bestaande strafbepalingen. De strafbepalingen zijn zowel
tijdsgebonden als plaatsgebonden.
Tegenwoordig wordt binnen de criminaliteit onderscheid gemaakt tussen kleine en zware
criminaliteit. Bij kleine criminaliteit worden misdrijven verstaan waarvoor de rechter een
gevangenisstraf te zwaar vindt, maar de wel veel overlast bezorgt aan slachtoffers. Denk hierbij aan
vandalisme of diefstal uit een auto. Kleine criminaliteit wordt ook wel veelvoorkomende criminaliteit
genoemd omdat het de ernst bagatelliseert.
1.3 De geschiedenis van de criminologie
Van de klassieke oudheid tot de middeleeuwen
2
, Oudste bekende geschriften over misdaad en straf:
o opgesteld door koning Hammurabi van Mesopotamië
o circa 1750 voor Christus
o bevat regels over familierecht, handel & bepalingen over onder andere diefstal, heling,
moord en geweldpleging
o Bepalingen over de schadevergoeding aan het slachtoffer
Oude Grieken
o invloedrijk geschrift De Staat
o van filosoof Plato - onderscheid tussen twee soorten mensen op basis van hun zielsdeel
1. Wijsgeren
2. mensen gedreven door begeerte en genot
Het huidige recht in de Europese landen is gebaseerd op het oude Romeinse recht. Wel is het
belangrijk te realiseren dat het Romeinse strafrecht was beperkt tot misdrijven tegen de staat of de
openbare orde zoals landverraad en godslastering. Bij conflicten tussen burgers had het recht geen
interventie van de overheid.
Van de Renaissance naar de Verlichting
Renaissance
o hernieuwde belangstelling voor kunst en cultuur uit de klassieke oudheid ontstaand
o vanuit het humanistisch denken ontstonden nieuwe denkbeeld over misdaad en straf
levensbeschouwing was niet langer gebaseerd op het goddelijke en wat de kerk daarover
voorschreef maar op de ratio en universele waarden zoals menselijke waardigheid
o Coornhert belangrijkste Nederlandse denker op dit terrein, schreeft in 1567 Boeventucht,
ofte middelen tot mindering der schadelijkeledighghanghers. Hierin schreef hij over wat
volgens hem oorzaken van criminaliteit waren en deed hij aanbevelingen voor een
effectievere bestrijding van criminaliteit. Volgens Coornhert was de doodstraf geen goede
manier van straffen. Hij deed een pleidooi voor werkstraffen die nog afschrikwekkender zijn,
en hij ontwikkelde een voorstel voor dwangarbeid op roeischepen die het openbaar vervoer
tussen de Hollandse steden zouden kunnen vormen. Ook pleitte hij voor de bouw van
gevangenissen
o 1596 eerste gevangenis van Europa wordt gebouwd
De klassieke school
o Verlichting ontstond
o Propagandisten van de Verlichting bestreden (bij)geloof, misbruik van recht in kerk en staat
en intolerantie
o Verlicht denken had ook betrekking op misdaad en strafrecht, Verlichters wilden de absolute
macht van de vorst aan banden leggen, rechtelijke willekeur voorkomen en wrede straffen
uitbannen
o Verlichters zagen de mens als homo economicus een op grond van de vrije
wilsbeschikking handelende mens die voor- en nadelen van gedragsalternatieven afweegt
o Cesare Beccaria meest invloedrijke uitdragers van deze verlichte ideeën over misdaad en
straf. Hij vond dat je de criminaliteit minder aantrekkelijk moest maken door middel van
straffen
o Beccaria was een volgeling van Rousseau, volgens wie wetten een maximaal geluk voor een
maximaal aantal mensen dienen te bewerkstelligen. Volgens Rousseau berust de
rechtsmacht van de staat op een maatschappelijk contract dat de burgers vrijwillig zijn
aangegaan. Criminaliteit was volgens Beccaria een overtreding van dat contract en zou ook
alleen in de mate van de inbreuk op het contract moeten worden bestraft, het zogenoemde
proportionaliteitsbeginsel
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xxmariel. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.