Samenvatting
Samenvatting Geschiedenis hoofdstuk 1 tm 10 vwo.
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Gedetailleerde samenvatting van geschiedenis hoofdstuk 1 tm 10 vwo.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 42 pagina's
Voorbeeld 4 van de 42 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis« Hoofdstuk 1 - Tijd van jagers en boeren »
tot 3000 v.Chr.
§ 1 - van jager-verzamelaars naar boeren
- Vroegste mens: home habilis (handige mens) / homo erectus
(rechtopgaande mens)
- Eerste moderne mens: homo sapiens → +- 43.000 jaar geleden
oost-afrikaanse slenk = verspreiding van de mens over Europa.
Homo sapiens komen in Europa Neanderthalers tegen. (stierf 33.000 jaar terug)
→ verschillen homo sapiens en voorouders:
- ontwikkelde een gesproken taal: kennis delen, bewaren, doorgeven,
gebruiken en uitbreiden = collectief leren.
- (+ Neanderthalers) vermogen om op symbolische wijze te kunnen denken
Leefwijze jager-verzamelaars
= de vroege moderne mens + de Neanderthalers.
● nomaden → kleine groepen, rondtrekken (mee met klimaat/seizoen)
● op jacht en verzamelen plantaardig voedsel → de carrying capacity van
het gebied bepaalde wanneer de groep weer vertrok of zich opsplitste
● eenvoudige tenten / hutten
● jachtwerktuigen/gereedschappen van bot en vuursteen
→ prehistorische periode = Paleolithicum (Oude Steentijd)
Overgang naar landbouw
20.000 v. Chr. klimaatverandering in Midden-Oosten (natter en warmer)
→ genoeg voedsel, langer op één plek en bevolking groeit.
12.000 v. Chr. koudere en drogere periode in Midden-Oosten
→ in Vruchtbare Halve Maan grote bevolking, maar weinig voedsel.
(jagen/verzamelen was te weinig) Akkerbouw en veeteelt was een noodzaak.
= landbouwrevolutie / neolithische revolutie
Natufiërs (bevolking in Midden-Oosten) spelen hierin een grote rol.
Een combinatie van veranderend klimaat, groeiende bevolking en meer kennis.
(Neoliticum = Nieuwe Steentijd → benaming voor periode van landbouw)
Landbouwsamenleving
5.000 v. Chr. landbouw ook in Europa door bevolkingsdruk in Midden-Oosten
→ vertrokken naar Europa met hun kennis.
● landbouw/veeteelt = bestaansmiddel (domesticeren dieren = africhten)
● sedentair leven = op één plek wonen
● meer bezit → statusverschillen ontstaan (vroegste nog niet)
● groeiende bevolking
● ander gereedschap, landbouwwerktuigen en aardewerk
,§ 2 - Dorpen en stadstaten
Kennis over landbouw verspreid zich over Europa.
5300 v. Chr. eerste boeren in Nederland (Limburg).
Benamingen voor deze culturen: plaats of iets bijzonders uit levenswijze.
Ontwikkeling rondom Eufraat, Tigris, Nijl
7000 v. Chr. dorpen rond Vruchtbare Halve Maan (regenval / vruchtbare grond).
6000 - 5000 v. Chr. bevolking te groot → deel boeren trekt naar gebied rond
Eufraat, Tigris en Nijl.
→ minder regen → irrigatiesysteem: grotere oogsten. Verschil:
- Nijl: overstroomt elke zomer (akkers leeg) → vruchtbare slib
→ na slib zaaien. Oogsten in voorjaar.
- Eufraat/Tigris: overstromen in voorjaar, akkers vol met gewassen
→ water tegenhouden.
Verschillen in opbrengst → aanzien → macht.
→ sociale verschillen nemen toe
→ ontstaan leiderschap vanwege goede organisatie en aanzien.
Dorpen in Mesopotamië en Egypte groeiden uit tot steden.
→ omringende platteland en kleine nederzettingen overheersen = stadstaat.
● Specialisaties in boer (akker bewerken, herder, vissen etc.)
● Surplus → ontstaan ambacht (specialiseren in iets anders)
→ verhandelen
● Vervaardiging van hoogwaardige kunstvoorwerpen
● Massaproductie
● Monumentale bouwwerken (paleizen, tempels)
● meestal polytheïsme
Slaven, boeren, ambachtslieden en soldaten, priesters, koninklijke familie
● Koning: opperbevelhebber van het leger, opperrechter, hoogste bestuurder
en belangrijkste priester (kon met goden communiceren).
Stadstaten werden erg complex → ontstaan schrift.
Eerst: karakterschriften = herkenbare afbeeldingen.
Later: syllabische schriften = teken staat voor klank / lettergreep.
→ wetten, handelsafspraken, belasting.
- Mesopotamië: spijkerschrift op kleitabletten → van karakter- naar
syllabisch schrift.
- Egypte: hiërogliefen schrift → van karakter- naar syllabisch schrift.
Na tijdje buiten gebruik → later betekenis schrifttekens achterhaald.
,§ 3 - De eerste staten
In delen Midden-Oosten gingen steden samenwerken (vrijwillig of gedwongen)
→ ontstaan staten.
- koning streefde naar overal geldende regels.
- als een staat macht verloor, bood dat een andere staat de mogelijkheid tot
het versterken van haar machtspositie → wisselende machten
Mesopotamië: Egypte:
3000 v. Chr. proces staatsvorming. Zuiden onder leiding van koning
Staat Babylon verdrongen door Assur Narmer. 3000 v. Chr. verovering
→ Assyrische Rijk. steden in het noorden → groot rijk.
leider = farao = Heerser van
Boven- en Beneden Egypte
Macht van een farao/koning is gebaseerd op vier pijlers:
● Ambtenarij en leger:
Ambtenaren zorgden dat wetten werden uitgevoerd → hulp bij bestuur.
Farao/koning was opperbevelhebber van het leger.
● Belastingsysteem:
Belasting werd betaald voor: leger, ambtenaren en schatkist voor bouw van
grote bouwwerken → in opdracht van de koning.
● Goddelijke legitimering:
Farao (Egypte, soms in Mesopotamië) was zoon van zonnegod Ra.
→ bemiddelaar tussen Egyptenaren en de goden.
● Propaganda
= reclame voor een politiek doel, politiek idee of politicus.
Vaak beelden of wandversieringen van farao/koning
→ ‘ik stam af van grote namen’
→ inwoners wisten wie het was (zagen niet vaak in levende lijve)
Geloof:
Elke god symboliseerde een bepaald natuurverschijnsel.
Offeren in tempels met beelden van goden → beïnvloeden van de natuur.
Mesopotamië: goden lijken op dier.
Egypte: half dier half mens.
Ze geloofden in leven na de dood.
Mesopotamië: hiernamaals is duistere onderwereld → overlijden was niet een
erg groot ding.
Egypte: hiernamaals is paradijs → overlijden was belangrijk.
- ziel reist tussen aarde en het paradijs; op aarde aansterken, kon alleen als
lichaam goed bewaart bleef
- grafgiften, hoe meer hoe rijker
- piramide → trap naar hiernamaals (normale mensen gewoon in kuil)
, « Hoofdstuk 2 - Tijd van Grieken en Romeinen »
3000 v. Chr. - 500 n. Chr.
§ 1 - Politiek en burgerschap in de Griekse wereld
Griekenland 850 v. Chr.:
Geen politieke eenheid, maar zelfstandige stadstaten = polis.
Elke poleis politieke zelfstandigheid (onderlinge oorlogen).
Voelden onderdeel van de Griekse beschaving → dezelfde cultuur.
750 v. Chr.: bevolkingsgroei/voedseltekort → deel bevolking gaat weg, stichten
koloniën.
Ontstaan netwerk Griekse stadstaten → Griekse cultuur verspreid/ontwikkeld.
Griekse poleis met verschillende bestuursvormen:
● monarchie: door erfopvolging aan de macht
● aristocratie: edelen hadden belangrijke bestuursfuncties
(militaire rol: dure wapens + politieke macht)
● democratie: burgerschap: opkomst welvarende klasse → burgers
hebben actieve rol in leger en willen politieke rechten (volksvergadering)
● tirannie: alleenheerser.
○ Peisistratos: populair door leningen voor verbouwen druiven/olijven
→ meer geld dan graan.
Sparta: burgerschap
- volksvergadering
- machtige Raad van Oudsten
- vijf bestuurders (eforen)
- twee koningen (gezag over leger tijdens oorlog)
→ erg militaristisch
Atheense democratie:
Na 509 v. Chr. (tiran verdreven): democratie (demos, kratos)
Deel volk (mannen) met burgerschap heeft de macht over politieke beslissingen.
→ geen vrouwen, kinderen, slaven
- spreken en stemmen in volksvergadering
- belangrijke functies door loting verdeeld
- Raad van Vijfhonderd: dagelijkse leiding over de polis, voorstellen
waarover de volksvergadering stemde.
- Schervengericht (ostracisme) = stemmen over verbanning (10 jaar) van
persoon (in scherven naam krassen)
Persoonlijke aanwezigheid → veel mensen geen tijd → directe democratie.
Einde zelfstandige stadstaten:
Einde 6e eeuw v. Chr.: Griekse stadstaten in Ionië met hulp van Athene terug
naar eigen bestuur. Perzische leger wilde Grieken straffen → Grieken wonnen.
→ Grieks zelfbewustzijn versterkt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmamonteban. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 56326 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen