§1 - Opbloei van handel en nijverheid in Vlaanderen
"Wat maakte de opkomst van een stedelijke burgerij in de Nederlandse
gewesten mogelijk (1050-1302)?"
Ontginningen breiden uit vanuit Noord-Vlaanderen tot Holland/Zeeland.
- ontginning en inpoldering
- betere ploeg getrokken door paarden ipv ossen
- drieslagstelsel → intensiever grondgebruik (⅔ ipv ½)
→ groeiende agrarische voedselproductie.
→ sterker groeiende bevolking.
→ nieuwe ontginning noodzakelijk → verdere bevolkingsgroei.
→ niet iedereen nodig in agrarische sector; ambachtslieden.
Ambachtslieden vestigden zich bij regionale markten en boeren kwamen
voedseloverschotten verhandelen → ontstaan steden.
→ toename handel → geldgebruik neemt toe (praktischer) → toename handel.
Adel/stedelingen slaan munten: meer waard dan edelmetaal zelf.
→ ontstaan monetaire economie.
Groei handel/nijverheid → verstedelijking.
Landbouwsamenleving groeit uit tot landbouwstedelijke samenleving.
→ Adel juicht dit toe; rijke stedelingen kunnen meer belasting betalen.
Horigen trokken illegaal naar stad; nieuwkomers (aspirant-poorters)
beschermd, want nieuwe mensen maakten verdere groei mogelijk.
→ afspraak: horigen 1 jaar 1 dag in stad → vrije burger.
Voorkomen weglopen horigen: plichten horigen minderen.
→ verbeterde rechtspositie van horigen.
Privileges worden vastgelegd in stadsrechten → stedengroei stimuleren.
→ privileges geven stedelingen meer invloed in bestuur.
Atrecht (Zuid-Vlaanderen) had positieve factoren voor stadsgroei:
- vruchtbaar gebied → rijke graanoogst
- Romeinse wegen intact
- goede verbinding met noorden; rivieren Scarpe en Schelde
- ontgonnen gebied door klooster & schapen → textielnijverheid
Bonum commune = algemeen belang; omvat de voorwaarden die nodig zijn om
persoon/gemeenschap te laten floreren en het algemeen welzijn te versterken.
, → stimuleren groeiende stadsgemeenschap: grond geven aan aspirant-poorters
& doelen voor bonum commune:
- juridische bescherming van de vrijheid
- rechtszekerheid/reglementering van handel/nijverheid
- bescherming stad (militaire organisatie & stadsmuur)
- vergroting invloed poorters op bestuur en rechtspraak
- handhaving orde en rust
→ grondbelasting (afkopen met hele stad)
→ verkrijgen van bestuurlijke/rechterlijke macht: schepen als rechtbank met
bestuurlijke taken en stadsfinanciën.
Textielnijverheid: snellere productie, innovaties in machines / wol.
12e eeuw Atrecht: ambachtslieden verenigen zich in gilden.
→ zekerheid op kwaliteit & bijdragen welvaart en dus bonum commune.
12e / 13e eeuw: interregionale handel met zuidelijke gebieden.
Handelaren organiseerden zich in koopliedengilden.
→ gilden uit Vlaanderen namen onderling verbond: 'Hanze van Zeventien
Steden'; bescherming bij vervoer, verdedigde belangen, juridische hulp.
Contact met Noord-Italië → wisselbrieven: schriftelijk bewijs voor geld tegoed.
→ niet met veel geld reizen & renteverbod Kerk omzeild.
Winsten worden geïnvesteerd; lenen aan koningen/edelen → rechten afdwingen.
Sociale verschillen in samenleving:
- patriciaat: al lang rijke families door handel; rijk leven (zoals adel);
beheersen handel en nijverheid
- nieuwkomers rijk door handel
- gildeleden; rangorde: gildemeesters hoogst - vollers laagst (zwaar/vies))
- arbeiders niet tot gilde
→ burgers niet tot patriciaat = het gemeen.
Alleen schepen uit patriciaat (voor altijd) → afgunst onder gemeen (rijke burgers
maar geen invloed); het patriciaat zou bonum commune schaden.
Graaf geeft vaak gemeen gelijk (opstand voorkomen / geldgebrek).
1194: in Atrecht schepen elk jaar vervangen & toezicht vanuit gemeen.
→ deze regels snel terugdraaien.
1302: Bij de Guldensporenslag wordt een Frans ridderleger van koning Filips IV
verslagen door een leger van boeren/ambachtslieden van Graaf van Vlaanderen.
→ macht van burgers is enorm toegenomen door opbloei van steden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmamonteban. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,29. Je zit daarna nergens aan vast.
