§1 - Duitsland: van de Eerste naar de Tweede Wereldoorlog
“Wat leidde tot de opkomst van het nationaalsocialisme en welke gevolgen had
dit voor Duitsland en Europa (1918-1945)?”
In WOI: propaganda en censuur → positief over oorlog.
september 1918: uitputting Duitse leger; besluit bij parlement ipv leger (eer).
11-11-1918: wapenstilstand (sociaaldemocratische regering) → verrassing.
Keizer Wilhelm II vlucht naar Nederland.
→ onrust in Duitsland:
- familieleden zoek door oorlog
- honger
- tekorten
- soldaten gefrustreerd terug (werkloos & geen onderdak)
Politieke situatie:
- SPD (sociaaldemocraten) in regering; belangen arbeiders
- conservatieven; tijd voor oorlog, keizer, machtig Duitsland
- (extremistische groepen) Spartakisten; communisten
1919: gewapende groepen → burgeroorlog.
Verkiezingen in Weimar: SPD, Centrum (katholieken), DDP (liberalen)
→ Republiek van Weimar: gebaseerd op trias politica → nieuwe grondwet:
- parlementaire democratie
- gelijkheid
- rechten en vrijheden
Parlement = de Rijksdag: wetgevende macht.
Regering = ministers/rijkskanselier: uitvoerend (verantwoording aan Rijksdag).
Rijkspresident: veel macht; noodtoestand → democratie beschermen.
Einde oorlog 1919: Verdrag van Versailles (Dui niet bij vergadering; dictaat)
● Gebiedsafspraken: verliest gebied / koloniën.
● Militair: klein leger, geen lucht-/zeemacht/wapenindustrie, Rijnland
gedemilitariseerd.
● Financieel: herstelbetalingen (kansloos).
Dolkstootlegende = Duitse nederlaag door verwaarlozing van politici:
voornamelijk conservatieven (SPD heeft getekend).
→ gebruikt voor beschuldigen communisten en joden (nationaalsocialisten).
, Eerste economische crisis:
1923: Duitsland kan herstelbetalingen niet meer betalen.
→ Frankrijk bezet Ruhrgebied; Duitsers staken.
Duitsland blijft geld drukken (betalen loon) → waarde daalt = hyperinflatie.
Oplossing 1924: Dawesplan:
- Frankrijk trekt zich terug uit Ruhrgebied
- nieuwe munt in Duitsland
- VS leent geld aan Duitsland
→ eigenbelang VS: Fr/Eng schulden bij VS; terugbetalen van betalingen Dui.
+ nieuwe afspraken herstelbetalingen
→ herstel Duitse economie.
→ toenadering Fr tot Dui: verdrag van Locarno (vaststellen westgrens).
Tweede economische crisis; begint in VS:
● blijvende verhoogde productie (oorlog), afname vraag → overproductie →
prijzen dalen → werkloosheid → minder bestedingen
● kopen op afbetaling; voornamelijk aandelen
24-10-1929: beurskrach Wall Street → crisis slaat over; wereldcrisis.
Dui extra gevoelig door afhankelijkheid Dawesplan (gestopt) → werkloosheid.
→ extreme partijen populair.
Opkomst Adolf Hitler:
Na WOI: leider NSDAP; Duitse nationaalsocialisten:
- tegen kapitalisme, communisme, liberalisme, democratie, Vrede Versailles
- net als ideologie fascisme:
- eenheid van natie: individuele belangen ondergeschikt
- verheerlijking militarisme/geweld
- gevoel > verstand
- leidersbeginsel = natuurlijke ongelijkheid
+ racisme: jodenhaat (antisemitisme)
- Lebensraum
- rassenleer: ariërs, minderwaardige, verderfelijke rassen (joden/zigeuners)
1921: oprichting SA = paramilitaire groep (knokploeg).
1923: mislukte staatsgreep Hitler in München (Bierkellerputsch)
→ Hitler 5 jaar gevangenis: Mein Kampf.
Nieuwe weg: parlementaire weg → NSDAP politieke partij.
1928: nog weinig zetels (nog economisch goed in Dui).
1929: onenigheid in Rijksdag oplossing crisis → extreme partijen aanhang.
1930: NSDAP massaorganisatie → belooft:
- sterk (economisch/militair) Duitsland
- Heim ins Reich (Duitsers in Duitsland) & Lebensraum
- uitroeien democratie, communisten, joden
1932: verkiezingen NSDAP 37% door:
- propaganda (met moderne communicatiemiddelen)
- massabijeenkomsten + goede toespraken Hitler
- duidelijk verhaal oplossing economie: werk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmamonteban. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,29. Je zit daarna nergens aan vast.
