Welkom thuis, Jongen
In het boek ‘onder de paramariboom’ lees je over afkomst, acceptatie en
privileges en hoe Johannes Fretz zijn identiteit te weten komt. Johannes
wist zijn hele leven al dat zijn moeder Surinaams was, toch wilde hij daar
zelf liever niet aan toegeven. Hij wist eerst niet waarom, maar hij zei
altijd dat hij Nederlands was en geen halfbloed (of dubbelbloed).
Jarenlang heeft hij zich voorgesteld als: ‘Ik ben Johannesnes Fretz, ik kom
uit Veenendaal en ben Nederlands’. Er was niet één keer dat hij zei dat hij
ook half Surinaams was, toch begon hij na al die jaren nieuwsgierig te
worden naar die kant.
Laten we beginnen bij het begin, Johannes had een complexe jeugd. Zijn
moeder, Verginia, zat in een depressie, ze dacht dat de enige redding een
kind was, beter gezegd Johannesnes. De psycholoog stemde er meteen
mee in. Toen Johannes geboren werd, was zijn vader, Jan, altijd degene die opstond als hij begon te
huilen, hij was degene die een verhaaltje voorlas voor het slapen en was degene die tegen Johannes
praatte alsof hij volwassen was.
De moeder van Johannes was er wel, maar toch ook niet. Ze staat op de foto’s maar was er met haar
gedachten niet bij. Ze wilde graag meehelpen om haar zoon op te voeden, om een band op te
bouwen, om hem te leren lopen en praten, toch lukte dat niet. Ze was nog steeds depressief.
De relatie tussen de ouders van Johannes ging niet zonder problemen. Hij merkte dat zijn vader stonk
naar alcohol en als hij werd opgehaald op school hoopte hij dat hij werd opgehaald door zijn ‘goede’
vader en niet door de ‘stinkende’. Pas op het moment dat Verginia van huis weg begon te lopen en
dan terug werd gebracht door de politie merkte ook Johannes dat zijn moeder gek was.
“Toen ik daar tegenover die agent stond, begreep ik, onbewust, lijfelijk, dat ik mezelf vanaf nu moest zien te
redden, dat ik aan grote mensen moest duidelijk zien te maken dat ik geen onderdeel was van de gekte die zich
om me heen voltrok. Ik was Johannesnes, gewoon Johannesnes, aan mijn hersens mankeerde niets. Ik
schreeuwde niet dronken tegen mensen die er niet waren, ik werd niet door politieagenten thuisgebracht in een
joggingpak. Als ik me groot zou houden en welbespraakt zou zijn, als ik in de ogen van de mensen zou kijken
met de openheid die ikzelf verlangde, dan zouden ze vanzelf inzien dat er met mij prima zaken viel te doen. Ik
ben niet waar ik vandaan kom, ik ben niet waar ik vandaan kom, ik ben niet waar ik vandaan kom.” (Fretz,
2018, p.173)
Toen ook zijn vader merkte dat hun leven van het pad raakte door de depressie van Verginia, gingen
ze weg. Ze leefden iedere dag in een andere opvang voor daklozen. Johannes wist niet wat er
gebeurde, maar hij was met zijn vader dus dan zou het wel goedkomen.
Toch ontstond er na al die jaren twijfel over zijn identiteit. Hij stelde zich wel voor als Nederlander,
maar was dat wel terecht, zijn moeder was immers nog altijd Surinaams. “ Was ik dan toch de
vreemdeling? Was ik dan toch voor de werkelijkheid blind geweest in mijn verlangen net als zij te zijn? Had ik te
veel mijn best gedaan om elk spoor van mijn andere halve oorsprong uit te wissen? Ik stelde mezelf die vragen
telkens maar heel kort, slechts een paar seconden, maar de volgende keer toch weer net iets langer.’ (Fretz,
2018, p.89)
Op zijn 29e verjaardag ontstond er met zijn vrienden een discussie over kleur en afkomst.
Johannesnes mengde zich nooit in dit soort discussies, hij dacht dat hij zich niet aangesproken
voelde. Samen met een vriendin is hij de enige met een deels andere afkomst.
‘Ik herinner me alleen nog hoe het gesprek opeens stilviel en hoe Sascha me een strenge blik toewierp: ‘Weet je,
Johannesnes, het valt me zo op dat jij je nooit over dit soort onderwerpen uitspreekt’
