Dit beroepsproduct is geschreven in het tweede jaar van de deeltijd/duaal HBO-V opleiding aan de CHE.
Het beroepsproduct is beoordeeld met een "Goed".
Er is een literatuurstudie uitgevoerd, waarbij de hoofdvraag luidt:
"Wat is het effect van het gebruik van rotatieschema’s op het voorkomen...
Aanleiding: Op de afdeling blijkt dat er sprake is van lipohypertrofie bij insuline
afhankelijke diabetes patiënten. Lipohypertrofie wordt in verband gebracht
met het hergebruik van pennaalden, langere pennaalden (>4 mm), en het
onvoldoende of niet roteren van injectieplaatsen.
Probleemstelling: Op de afdeling valt op dat er niet gebruik gemaakt wordt van een
rotatieschema bij het injecteren van insuline. In zowel de Eerste Associatie
van Diabetes Verpleegkundigen (EADV) richtlijn “Richtlijn insulinetoediening
met de insulinepen” als het Vilans protocol “Insuline injecteren” wordt
aanbevolen om de injectieplaats af te wisselen en gebruik te maken van een
roterend schema.
Vraagstelling: Wat is het effect van het gebruik van rotatieschema’s op het voorkomen of
verminderen van lipohypertrofie bij insuline afhankelijke zorgvragers met
diabetes mellitus in vergelijking met de huidige methode (geen
rotatieschema)?
Doelstelling: Het doel van deze literatuurstudie is een onderzoek naar het belang van het
gebruik van een rotatieschema bij het injecteren van insuline zodat deze
volgens de richtlijn van het EADV (2017) en het protocol van Vilans (2021)
wordt toegepast en de kans op lipohypertrofie afneemt. Op basis van deze
literatuurstudie wordt inzichtelijk gemaakt wat het belang is van de inzet van
rotatieschema’s en wat de adviezen en aanbevelingen zijn rondom de inzet
van rotatieschema’s in diabeteszorg zodat de zorgverleners het belang gaan
inzien van het gebruik van rotatieschema’s en deze ook daadwerkelijk gaan
inzetten.
Methode: Literatuuronderzoek
Resultaat: Uit de literatuur blijkt dat er een sterk verband bestaat tussen patiënten met
lipohypertrofie en het niet-roteren van injectieplaatsen. Het roteren van
injectieplaatsen wordt in de literatuur als de belangrijkste manier genoemd
om lipohypertrofie te voorkomen (Spolett et al., 2016). Niet alleen zorgt het
roteren van injectieplaatsen voor een betere bloedglucosecontrole (Grassi et
al., 2014), maar insuline afhankelijke zorgvragers kunnen mogelijk ook hun
insulinegebruik verminderen (Blanco et al., 2013).
Aanbeveling: Het advies is om gebruik te maken van een systematisch rotatieschema bij
het injecteren van insuline om lipohypertrofie te verminderen of te
voorkomen. Ook wordt aanbevolen om bij verandering van injectieplaats
(van lipohypertrofisch weefsel naar normaal weefsel) preventief de insuline
doseringen te verlagen.
2
,Inhoudsopgave
Managementsamenvatting.....................................................................................................................2
1. Inleiding..............................................................................................................................................4
1.1 Context en aanleiding.......................................................................................................................4
1.2 Vraagstelling.....................................................................................................................................6
2. Methode.............................................................................................................................................6
2.1 Onderzoeksdesign............................................................................................................................6
2.2 Dataverzameling...............................................................................................................................6
2.3 Betrouwbaarheid en validiteit..........................................................................................................8
2.4 Quickscan betrouwbaarheid wetenschappelijk artikel.....................................................................9
3. Resultaten.........................................................................................................................................13
3.1 Gevolgen van lipohypertrofie: nadelige effecten op de diabetesregulatie.....................................13
3.2 Verband lipohypertrofie en het niet roteren van injectieplaatsen.................................................14
3.3 Gewenste injectieplaatsen.............................................................................................................14
3.4 Veranderen van injectieplaats........................................................................................................15
4. Conclusie..........................................................................................................................................16
5. Advies en aanbevelingen..................................................................................................................18
5.1 Aanbevelingen vanuit de literatuur................................................................................................18
5.2 Concreet in de praktijk....................................................................................................................19
5.3 Verwachte uitkomst na implementatie..........................................................................................20
5.4 Delen van bevindingen binnen het team........................................................................................20
6. Reflectie............................................................................................................................................21
Literatuurlijst........................................................................................................................................23
Bijlagen.................................................................................................................................................26
Bijlage A – Voorbeeld 1 rotatieschema.................................................................................................27
Bijlage B – Voorbeeld 2 rotatieschema.................................................................................................28
Bijlage C – PowerPoint presentatie......................................................................................................30
Bijlage D – Feedback collega’s..............................................................................................................39
3
, 1. Inleiding
1.1 Context en aanleiding
Veel mensen met Diabetes Mellitus die insuline afhankelijk zijn, hebben te maken met
lipohypertrofie, (EADV, 2017), ook wel ‘spuitplekken’ of ‘lipo’s’ genoemd. Volgens dermatoloog
Johan Toonstra (2018) is lipohypertrofie de meeste gerapporteerde cutane complicatie van
behandeling met insuline. Door het toedienen van insuline kan de injectieplaats beschadigd raken.
Elke keer dat er insuline geïnjecteerd wordt, wordt er een beetje schade aan de huid gebracht met
de naald (Gezondheidsplein, 2020). De meest voorkomende huidschade is bekend onder de
verzamelnaam ‘lipodystrofie’. Meestal uit dit zich in verdikkingen en vetbulten in het onderhuids
vetweefsel (lipohypertrofie) maar in zeldzame gevallen kan het onderhuids vet ook verdwijnen
(lipoatrofie).
Volgens Spollett et al. (2016) ontwikkelen insuline afhankelijke zorgvragers vaak voorkeursplaatsen
waar gemakkelijk lipohypertrofie kan ontstaan. Omdat door lipohypertrofie het volume van het
onderhuids vetweefsel toeneemt en daardoor een gebied met lipohypertrofie minder gevoelig is,
kunnen zorgvragers de voorkeur geven om te injecteren in een gebied met lipohypertrofisch weefsel
om pijn of ongemak te verminderen. Dit is echter volgens het protocol van Vilans (2021) een contra-
indicatie: in het protocol staat dat er nooit in een beschadigde huid geïnjecteerd moet worden. Ook
de richtlijn van het EADV (2017) stelt dat het injecteren in lipohypertrofisch weefsel ongewenst is.
In een wereldwijd insuline injectie techniek onderzoek, uitgevoerd door Frid et al. (2016) blijkt dat
het optreden van lipohypertrofie samen hangt met het incorrect of niet uitvoeren van rotaties bij het
injecteren van insuline, herhaalde insuline-injecties in een klein gebied en het hergebruik van
pennaalden. Hoe langer iemand diabetes heeft en hoe meer insuline iemand gebruikt, des te hoger
ook de kans op lipohypertrofie (Pozzuoli et al., 2018). Daarnaast wordt een langere pennaaldlengte
(>4mm) als medebepalende factor genoemd door Grassi et al. (2014).
Een correcte uitvoering van de injectie is belangrijk om de gewenste werking van de toegediende
insuline te bereiken en de eventuele nadelige effecten ervan zo veel mogelijk te beperken (Ekelmans,
2018). Om de gewenste werking van de toegediende insuline te bereiken en de nadelige effecten
ervan zoals huidschade zoveel mogelijk te beperken, heeft de beroepsorganisatie van
diabetesverpleegkundigen, het EADV (Eerste Associatie van Diabetes Verpleegkundigen), een richtlijn
ontwikkeld om alle diabeteszorgverleners te voorzien van wetenschappelijk onderbouwde
aanbevelingen wat betreft de wijze van insuline toediening. Op basis van deze nieuwe inzichten is
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Repelsteeltje92. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
