Persoonlijkheidsleer
Hoofdstuk 1, bladzijde 1- 19
Kenmerken van persoonlijkheid zorgen ervoor dat mensen van elkaar verschillen, en deze
kenmerken hebben meestal de vorm van bijvoeglijke naamwoorden; John is bijvoorbeeld lui,
Lina is optimistisch en Samir is angstig. Bijvoeglijke naamwoorden (adjectieven) die kunnen
worden gebruikt om kenmerken van mensen te beschrijven, worden trait-descriptive
adjectives genoemd. Er zijn bijna 20.000 van dergelijke kenmerkende bijvoeglijke
naamwoorden in de Engelse taal.
à Kunnen verwijzen naar verschillende aspecten: erg meegaand refereert bijvoorbeeld naar
de innerlijke kwaliteiten van een persoon, terwijl erg charmant weer verwijst naar wat voor
een effect een persoon op iemand heeft. Kan ook iemand zijn positie aangeven: erg dominant.
Personality Defined
Moeilijk om een definitie te geven aan zoiets complex als de menselijke persoonlijkheid. Het
probleem is hoe je een definitie kunt opstellen die voldoende omvattend is om alle aspecten te
omvatten die in de inleiding van dit hoofdstuk zijn genoemd. Inclusief innerlijke kenmerken,
sociale effecten, kwaliteiten van de geest, kwaliteiten van het lichaam, relaties met anderen en
innerlijke doelen.
à Persoonlijkheid is het geheel van psychologische trekken en mechanismen binnen het
individu die georganiseerd en relatief langdurig zijn en die de interacties van het individu met,
en aanpassingen aan, het intrapsychische beïnvloeden, fysieke en sociale omgevingen. Laten
we de elementen van deze definitie nader bekijken.
Psychologische karaktertrekken (psychological traits) zijn karakteristieken die beschrijven
hoe mensen van elkaar verschillen; verlegen, vrolijk, extravert etc. Maar laten ook zien hoe
mensen met elkaar overeenkomen. In de zin beschrijven psychologische karaktertrekken de
gemiddelde neigingen (average tendencies) van een persoon; een persoon met de eigenschap
spraakzaamheid heeft ook wel eens momenten dat hij/ zij niet zoveel praat.
Onderzoek naar persoonlijkheid vraagt naar vier soorten vragen:
- Hoeveel eigenschappen zijn er? (Elke eigenschap kan bij verschillende individuen,
culturen en over eeuwen een heel andere vorm aannemen)
- Hoe zijn de eigenschappen georganiseerd?
- Wat is de oorsprong van de eigenschap? à Waar komen ze vandaan (aangeboren of
aangeleerd) en hoe ontwikkelen ze zich?
- Wat zijn de correlaten en gevolgen van eigenschappen? à In de zin van ervaringen,
gedrag en uitkomsten in het leven
Psychologische karaktertrekken zijn behulpzaam vanwege drie redenen:
1) Ze helpen mensen te beschrijven en helpen ze de dimensies van verschillen tussen
mensen te begrijpen.
2) Karaktereigenschappen zijn nuttig omdat ze gedrag helpen verklaren. De redenen
waarom mensen handelen, kunnen deels een functie zijn van hun
persoonlijkheidskenmerken.
3) Karaktereigenschappen zijn nuttig omdat ze toekomstig gedrag kunnen helpen
voorspellen, bijvoorbeeld het soort carrières dat individuen voldoening zullen geven,
wie beter tegen stress kan en wie waarschijnlijk goed met anderen kan opschieten.
à Beschrijven, verklaren en voorspellen van verschillen in individuen
,Psychologische mechanismen zijn als eigenschappen, behalve dat de term mechanismen meer
verwijst naar de processen van persoonlijkheid. De meeste psychologische mechanismen
hebben drie essentiële ingrediënten:
- Inputs
- Beslissingsregels
- Outputs
Een psychologisch mechanisme kan mensen gevoeliger maken voor bepaalde soorten
informatie uit de omgeving (input), kan ervoor zorgen dat ze eerder nadenken over specifieke
opties (beslissingsregels), en kan hun gedrag sturen in de richting van bepaalde
actiecategorieën (uitgangen). Een extraverte persoon kan bijvoorbeeld zoeken naar
mogelijkheden om bij andere mensen te zijn, kan in elke situatie de mogelijkheden voor
menselijk contact en interactie overwegen en anderen aanmoedigen om met hen om te gaan.
à Betekent niet dat al onze eigenschappen en psychologische mechanismen altijd actief en te
zien zijn, in tegenstelling juist, op elk moment zijn er vaak maar een paar actief. Denk
bijvoorbeeld aan de eigenschap moedig: je weet vaak pas van veel mensen dat ze moedig zijn
als hier de juiste situatie voor is.
Georganiseerd
Organized betekent dat psychologische karaktertrekken en mechanismes niet in een
willekeurige samenstelling bestaan in een persoon, maar aan elkaar gelinkt zijn.
Psychologische karaktertrekken zijn ook relatief enduring (langdurig) over tijd, helemaal als
je volwassen bent, en ook redelijk consistent over bepaalde situaties.
o Houdt niet in dat er geen veranderingen plaats kunnen vinden in deze eigenschappen.
à Zeggen dat iemand op dit moment boos is, zegt niets over een eigenschap. Een persoon
kan nu boos zijn maar morgen niet, of kan boos zijn in deze situatie maar niet in andere.
Woede is meer een toestand dan een eigenschap. Zeggen dat iemand vatbaar is voor woede
of over het algemeen opvliegend is, is echter een psychologische eigenschap beschrijven.
Influential Forces van onze persoonlijkheid betekent dat onze persoonlijkheidstrekken en-
mechanismes een effect kunnen hebben op ons leven. Persoonlijkheid beinvloedt hoe we
handelen, hoe we onszelf zien, hoe we denken over de wereld, hoe we interacteren met
anderen, hoe we ons voelen, hoe we onze omgeving selecteren etc.
,Person-environment Interaction
Onze interacties met situaties, bestaande uit verschillende factoren:
Perception Selection Evocation Manipulation
Hoe we onze hoe we onze situaties Evocaties zijn de Manipulaties zijn de
omgeving ‘zien’, of kiezen (vrienden, reacties die we bij manieren waarop we
interpreteren. hobby’s, carrières). anderen produceren, opzettelijk proberen
Hoe we deze vaak onbedoeld. Tot anderen te
selecties maken, is, op zekere hoogte beïnvloeden. Iemand
althans gedeeltelijk, creëren we de die snel angstig of
een weerspiegeling sociale omgevingen bang is, kan
van onze waarin we leven. proberen zijn groep
persoonlijkheden Iemand die fysiek te beïnvloeden om
(Men verschilt in groot is, kan bij enge films of
keuze voor anderen gevoelens risicovolle
Vrijetijdsbesteding). van intimidatie activiteiten te
oproepen, ook al is vermijden. De
intimidatie niet het manieren waarop we
doel. Onze het gedrag, de
evocatieve gedachten en de
interacties zijn ook gevoelens van
essentiële anderen proberen te
kenmerken van onze manipuleren, zijn
persoonlijkheden. essentiële
kenmerken van onze
persoonlijkheid.
Een nadruk op aanpassingen brengt het idee over dat een centraal kenmerk van
persoonlijkheid betrekking heeft op adaptief functioneren - doelen bereiken, omgaan met,
aanpassen en omgaan met de uitdagingen en problemen waarmee we in het leven worden
geconfronteerd.
De omgeving
De omgeving daagt mensen vaak uit, zoals bijvoorbeeld bij voedseltekorten of extreme
temperaturen. Sommige van deze uitdagingen zijn directe bedreigingen van overleving.
Mensen hebben hierop oplossingen ontwikkeld voor deze adaptieve problemen. Onze angsten
voor hoogtes, slangen, spinnen en vreemden gaan we vermijden of voorzichtig mee om omdat
het bedreigingen kunnen zijn.
Onze sociale omgeving vormt ook adaptieve uitdagingen. De manieren waarop we omgaan
met onze sociale omgeving - de uitdagingen die we tegenkomen in onze strijd om ergens bij
te horen, liefde en achting - staan centraal in het begrijpen van persoonlijkheid.
Het specifieke aspect van de omgeving dat op een bepaald moment belangrijk is, wordt vaak
bepaald door de persoonlijkheid. Iemand die bijvoorbeeld spraakzaam is, zal in de sociale
omgeving meer kansen opmerken om een gesprek aan te knopen dan iemand die weinig
spraakzaam is. Iemand voor wie status erg belangrijk is, zal aandacht besteden aan de
relatieve hiërarchische posities van anderen. Met andere woorden, vanuit de ontelbare
dimensies van de omgeving waarin we leven, is onze "effectieve omgeving" slechts een
beperkte set van eigenschappen waarop onze psychologische mechanismen ons richten en
waarop we reageren.
, Intrapsychic betekent ‘in de geest’’. We dragen allemaal herinneringen, dromen, verlangens,
fantasieën en persoonlijke ervaringen met ons mee in ons dagelijks leven. Hoewel deze
innerlijke wereld niet zo objectief verifieerbaar is als onze sociale of fysieke omgeving, is het
toch een echte realiteit voor ieder van ons en speelt het een belangrijke rol in onze
psychologische beleving. Onze gevoelens van eigenwaarde hangen bijvoorbeeld af van hoe
succesvol we denken te zijn in het bereiken van onze doelen, en onze herinneringen aan deze
ervaringen beïnvloeden onze perceptie van eigenwaarde. Net als onze externe omgevingen is
onze innerlijke wereld een cruciale context om menselijke persoonlijkheden te begrijpen.
Drie niveaus van persoonlijkheidsanalyse
Elk mens is:
o Zoals alle anderen (het niveau van de menselijke natuur)
o Zoals sommige anderen (de mate van individuele en groepsverschillen)
o Als geen ander (het niveau van individuele uniciteit)
Human Nature
Op het eerste niveau van persoonlijkheidsanalyse wordt de menselijke aard in het algemeen
beschreven. Het omvat de eigenschappen en mechanismen van persoonlijkheid die typerend
zijn voor ons als soort en die door bijna iedereen worden gedeeld. Bijvoorbeeld, de meeste
mensen hebben aangeboren taalvaardigheden waarmee ze een taal kunnen leren en gebruiken,
aangezien alle culturen ter wereld een vorm van taal gebruiken. Op psychologisch niveau
hebben alle mensen fundamentele mechanismen, zoals het verlangen om in sociale groepen te
leven en erbij te horen, die deel uitmaken van de algemene menselijke aard. Door deze
gemeenschappelijke kenmerken te begrijpen, kunnen we de universele principes van de
menselijke natuur beter begrijpen.
Individuele en groepsverschillen
Persoonlijkheid kan ook worden waargenomen door verschillen tussen groepen te bestuderen.
Dat wil zeggen, mensen in één groep kunnen bepaalde persoonlijkheidskenmerken gemeen
hebben, en deze gemeenschappelijke kenmerken maken die groep mensen anders dan andere
groepen. Voorbeelden van groepen bestudeerd door persoonlijkheidspsychologen omvatten
verschillende culturen, verschillende leeftijden groepen etc. Een andere belangrijke reeks
verschillen die door persoonlijkheidspsychologen zijn bestudeerd, betreft die tussen mannen
en vrouwen.
Individual Uniqueness
Ieder individu heeft persoonlijke kwaliteiten die door geen enkele andere persoon in de
wereld worden gedeeld. Een van de doelen van de persoonlijkheidspsychologie is het
ondersteunen van individuele uniciteit en het ontwikkelen van manieren om de rijkdom van
unieke individuele levens vast te leggen.
