Regio’s – Samenvatting, belangrijkste punten
1.1 Week 1 – Wat is een regio?
Wat is een begrip? De bouwblokken van ons denken;
- Belangrijk, omdat: gebruiken begrippen/concepten om de wereld om ons heen te
begrijpen, communiceren,
- Sterkte: realiteit begrijpen, concepten reduceren de wereld in begrippen; belangrijk
om het verleden te begrijpen, concepten geven structuur aan het denken/verleden
- Zwakte: reduceren realiteit; begrippen bepalen waar we over kunnen denken
Centrale vraag: wat is een regio en hoe kunnen wij als historicus betekenis geven aan dit
begrip?
- Belangrijk: GEEN overeenstemming over het concept ‘regio’ onder
geleerden/historici; verschillende interpretaties
- Concept ‘regio’ is bestreden (discussies over de betekenis)
Spatial turn;
- Regio is een ‘space’ (ruimte) concept
- Geleerden erover eens dat er een ‘turn’ (verandering in het denken) nodig is om het
begrip regio beter te begrijpen
- Discussies geweest over het begrip ‘space’ in de 19e eeuw; periode van nationale
geschiedschrijving; natie wordt gezien als een ‘space’
- Correctie van historici op het begrip ‘space’; ruimte is niet alleen de container voor
historische verandering, maar nog belangrijker!
o Historici zagen ruimte als achtergrond (zoals landschappen)
o Maar we willen het concept ‘space’ op een relevante en complexe manier
beschrijven
- Ruimte is geen absoluut concept!
o Waarom? Geschiedenis wordt niet bepaald door ruimte als enige verklarende
achtergrond!
Martin W. Lewis: Geografen hebben historici nodig om voor het begrijpen hoe ruimtes door
de tijd heen hebben geëvalueerd; maar historici hebben ook geografen nodig; er is een
afhankelijkheid tussen geografen en historici
Constructivistisch begrip van (sociale) ruimte; Henri Lefebre:
- Een ruimte is wat mensen zelf produceren; sociale ruimte, doordat mensen
communiceren, samenkomen, interactie
- Dus: het begrip ‘ruimte’ is de uitkomst van menselijke agency: door handelingen,
denken, politieke, sociale en economische factoren, reflectie, maar fysieke plekken en
technologieën (landschappen en internet)
- Waarom interessant voor historici? Ruimte het resultaat van menselijke handelingen;
dit blijft zich historisch veranderen; er is geen ruimte zonder geschiedenis; ruimte is
het resultaat van de geschiedenis
,Armand Fremont: ‘lived spaces’
- Contracteert regio, het psychologische aspect, regio heeft zelf geen realiteit, maar
wordt psychologie aan toegevoegd
- Er zijn geen objecten die we kunnen bestuderen van een regio, maar wel de
menselijke agency
- Dus: regio is menselijke agency (levende doen en laten van mensen)
Regio’s ontstaan in verbinding met andere regio’s; we moeten denken aan de betekenis van
een regio in connectie met de betekenis van andere regio’
Voorbeeld: We begrijpen alleen Noord-Amerika wanneer er een definitie is van Zuid-Amerika
David Abulafia: Middellandszeegebied, volgens hem een bestreden concept
- We moeten de definitie van het middellandszeegebied begrijpen om historische
processen te begrijpen en veranderingen rond deze zee
- Verschillende aanpakken;
o Middellandse zee is de regio van alle territoriums rond de Middellandse zee;
Middellandse zeegebied zijn alle staten die aan deze zee grenzen
Kritiek: Spanje en Frankrijk grenzen ook aan de Atlantische oceaan
(wel of niet onderdeel?)
o Klimaat
o Product van het klimaat: voedsel (olijfolie)
o Regio gedefinieerd door de zee zelf + 20 km land binnenwaarts
o Als ontmoetingsplaats van verschillende handelsroutes
- Conclusie: definitie van het middellandszeegebied onduidelijk; wel: in connectie met
andere regio’s
Fernand Braudel: probeert nieuw begrip te ontwikkelen van het begrijpen van geschiedenis
Komt met driedeling;
1. Structuur: bijna tijdloze geschiedenis van de omgeving; langzame vorm, zoals de
bergen, klimaat, bossen ect.
2. Conjunctuur: economische systemen, staten, samenlevingen en beschavingen
(politiek)
3. Evenement: geschiedenis van de evenementen; snelste vorm van verandering;
dagelijkse evenementen, politieke besluiten
Braudel zegt: er is geen uniformiteit, het gaat om menselijke acties, economische acties,
politieke verandering om een regio te vinden!
The Corrupting Sea (Horden & Purcell): niet de focus op overeenkomsten, maar hoe, ondanks
de diversiteit en verschillen, mensen worden gekoppeld aan elkaar: focus op menselijk
handelen in diversiteit (politiek, normen en waarden); het gaat meer om de continuïteiten
van patronen die een regio definiëren in plaats van grenzen
The Great Sea: middellandszeegebied definitie afhankelijk van menselijke interactie,
verandering in interactie; deze veranderingen definiëren een regio
, Abulafia’s: Vijf Middellandszeegebied;
1. Laatste steentijd (12e eeuw BCE): mensen openen het contact; begin interactie is het
begin van de geschiedenis van een regio
2. Tot 4e eeuw CE: Romeinse en Griekse expansie; uitbreiding van contacten en
uitwisseling, maar ook conflicten
3. Tot midden 14e eeuw: politieke en economische fragmentatie; uitzonderlijke vormen
van culturele en religieuze vermenging (islam)
4. Tot 19e eeuw: zwarte dood, geleidelijke opkomst verbinding door Atlantische oceaan
5. Middenzee als doorgang naar Aziatische en Afrikaanse kolonies, de Middellandse zee
als doel
Asia before Europe; regionale patronen over de Indische oceaan analyseren om een regio te
definiëren; mensen reizen over de zeeën en komen in contact met andere
culturen/mensen/nieuwe interactie
The Indian Oceaan; het gaat om heterogeniteit en complexiteit die een regio definiëren;
regio ontstaat door menselijke patronen; regio’s hebben vage grenzen!
James C. Scott, The Art Not Being Governed
- Veel geschreven over weerstand tegen de overheid (in een koloniale context)
- “Zomia”; gedefinieerd door de gebieden boven een bepaalde hoogte land,
berggebieden in Zuid-Azie;
- Transnationale ruimte; waarom? Het doorkruist nationale grenzen
- Doel van de bergmensen: overheidscontrole vermijden, eigen economie oprichten,
belastingen vermijden
- Hoe?
o Geografisch ontsnappen; trekken naar hogere gebieden bij dreiging van de
overheid; moeilijker te bereiken
o Mobiliseren; blijven bewegen
o Cultiveren van het gebied: zelfproductie, onafhankelijk blijven
Verschil Zomia en Middellandszeegebied:
- Zomia: regio gedefinieerd door geografische patronen, overeenstemming: struggle
om zelfbeschikkingsrecht, vermijden van overheidscontrole en belastingen
- Middellandszeegebied: gedefinieerd door een gemeenschappelijk product, zoals
voedsel (olijfolie)
Supernationaal: bedrijven die buiten nationale grenzen gaan en staan (parapluorganisatie);
politieke instellingen kunnen een regio definiëren
Voorbeeld: Europese Unie
Kennen voor het tentamen:
Hoe kunnen wij (als geschiedenis) een regio definiëren?
Wat zijn de (dis)voordelen van deze definities en benaderingen?
Wat is een constructivist inventaris van ruimte?
