2.2 Leesstrategieën
Er zijn verschillende manieren om een tekst te decoderen. We spreken in dit verband van leesstrategieën. We onderscheiden vijf
verschillende leesstrategieën:
1. De elementaire leeshandeling informatieniveau = visueel niveau.
Voorbeeld: /m/, /aa/, /n/, /maan/
2. Lezen met behulp van clusters en spellingpatronen informatieniveau = visueel niveau.
Voorbeeld: /m/, /aan/, /maan/
3. Lezen met behulp van de visuele woordvorm informatieniveau = visueel niveau.
Voorbeeld: Yvonne
4. Lezen met behulp van morfologische analyse informatieniveau = morfologisch niveau.
Voorbeeld: be-hulp-zaam
5. Lezen met behulp van de context informatieniveau = semantisch en syntactisch niveau.
Voorbeeld: ze bibberden van …
2.2.1 De elementaire leeshandeling
Als een kind letter voor letter leest, maakt het gebruik van de elementaire leeshandeling (elemantair, omdat het de basistechniek is
binnen het leren lezen). Met behulp van deze leeshandeling kunnen we elk woord lezen. De elementaire leeshandeling bestaat uit
drie stappen:
1. Het van links naar rechts koppelen van fonemen aan grafemen.
- werken volgens de leesrichting.
- visuele analyse in grafemen.
- koppelen van foneem aan grafeem.
- fonemen op volgorde onthouden.
2. Auditieve synthese.
3. Betekenis geven.
De meeste deelprocessen van de elementaire leeshandeling spelen zich in het hoofd van een kind af en daardoor kunnen we niet
waarnemen of alle deelprocessen goed worden doorlopen. Het is wel mogelijk met gerichte toetsen na te gaan of een kind alle
deelvaardigheden van de elementaire leeshandeling beheerst.
Veel leesmethodes ondersteunen de verschillende stappen van de elementaire leeshandeling met bewegingen. Bij het analyseren
van een woord in klanken maken kinderen een beweging van boven naar beneden. De auditieve synthese wordt ondersteund door
een beweging van links naar rechts of door het klappen in de handen. Dit noemen we vaak ‘hakken en plakken’.
In de beginfase van het leesonderwijs moeten kinderen leren lezen via de elementaire leeshandeling, omdat ze zo inzicht krijgen in
de koppeling tussen foneem en grafeem. Er zitten ook nadelen aan de elementaire leeshandeling; het tempo is laag en lange
woorden zijn minder geschikt om te lezen (de volgorde kan moeilijk worden onthouden). Daarom is het van belang naast deze
strategie ook andere efficiëntere leesstrategieën aan te leren.
De elementaire leeshandeling wordt vaak aangeleerd met de elementaire spellinghandeling. Een kind haalt dan een woord uit
elkaar in spraakklanken en schrijft voor elke spraakklank een letter op. De elementaire spellinghandeling is het spiegelbeeld van de
elementaire leeshandeling. De input is het gesproken woord en de output is het geschreven woord. Bij de elementaire
leeshandeling is het andersom.
Elementaire leeshandeling
Geschreven woord Visuele analyse Van links naar rechts koppelen van Gesproken woord
(auditieve synthese) fonemen aan grafemen
Input Output
Gesproken woord Auditieve analyse Onthouden volgorde fonemen Geschreven woord
Bij de elementaire leeshandeling en de elementaire spellinghandeling staat de koppeling tussen klank en letter centraal. Leren
lezen en spellen kunnen dus gelijk opgaan. Binnen het aanvankelijk lezen wordt het schrijven van woorden en letters vaak gezien
als een ondersteuning bij het leren lezen. Door aandacht besteden aan de vorm van letters, zal de koppeling tussen klank en letter
sneller geleerd worden. Daarbij is schrijven concreter dan lezen. Schrijven wordt door kleuters eerder geïmiteerd dan lezen.
2.2.2 Lezen met behulp van clusters en spellingpatronen
Kinderen komen al snel tot een verkorting van de elementaire leeshandeling (lettercombinaties worden herkend en in één keer
gelezen = lezen met behulp van clusters en spellingpatronen). Een cluster is een combinatie van medeklinkers en een
spellingpatroon is een combinatie van zowel klinkers als medeklinkers). Het lezen van vaste lettercombinaties (aai, ooi, eeuw)
behoort ook tot deze leesstrategie.
Het lezen met behulp van clusters en spellingpatronen kun je gebruiken om niet klankzuivere woorden te ontcijferen. Deze
leesstrategie wordt ook wel indirecte woordherkenning via visuele synthese genoemd.
Als een kind een woord direct herkent, gebruikt het de leestrategie lezen met behulp van de visuele woordvorm.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper keeltjerepelsteeltje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
