Samenvatting
Samenvatting Empirical Legal Studies
Samenvatting van de voorgeschreven literatuur van Empirical Legal Studies EUR.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 96 pagina's
Voorbeeld 4 van de 96 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Empirical legal studies – literatuurProbleem 1
Empirical Legal Studies en rechtswetenschap
Schwitters, R.J.S. – Recht en samenleving in verandering. Een inleiding in de rechtssociologie
2. Wat is rechtssociologie?
2.1 Wat is sociologie?
Sociologie de kennis van de samenleving, of beter de kennis van het leven van mensen in
groepsverband. Waar mensen samenleven ontstaat een structuur, een gedragspatroon. Dit patroon
kan maar zeer ten dele verklaard worden in termen van biologische eigenschappen. In de sociologie
gaat het om het bestuderen van regelmatigheden die voortvloeien uit het feit dat mensen deel
uitmaken van groepen.
2.2 De sociologie van het recht
Rechtssociologie vertaalt elk juridisch verschijnsel in termen van sociaal bepaalde
handelingspatronen als rollen, instituties of organisaties.
Hoekema ontdekte in zijn onderzoek naar diefstal in de Rotterdamse havens dat werknemers zich
vaak onbekommerd beschadigde lading of gemorste ladingsresten toe-eigenden. Met name het feit
dat zij ervan uitgingen dat dergelijke schade verzekerd was, maakten dat zij weinig gevoelig waren
voor de juridisch bepaalde eigendomsrechten. De havenarbeiders hielden elkaar wel aan bepaalde
regels omtrent wat wel of niet toegestaan is. Eigendom had voor hen een andere betekenis dan de
betekenis die neergelegd is in het Burgerlijk Wetboek.
‘Wat is recht?’
Juristen zoeken een gezaghebbende tekst
Socioloog eerste impuls is om regelmatigheden in menselijk handelen te gaan observeren.
Amerikaanse jurist Roscoe Pound verwoord dit in de termen ‘law in books’ en ‘law in action’.
Twee benaderingen rechtssociologisch denken:
1. De belangstelling gaat uit naar het verklaren van recht als uitkomst van sociale verhoudingen
= de sociale genese van recht
2. Het gaat om de invloed die het recht heeft op menselijk handelen = de sociale werking van
het recht
Bij de bestudering van het recht als uitkomst van sociale verhoudingen, de sociale genese van het
recht, kan de aandacht uitgaan naar veranderingen met een grote reikwijdte die een lange
tijdsspanne en een groot gebied omvatten.
Emile Durkheim & de sociale genese van het recht
Een van de grondleggers van de sociologie
Probeerde de zelfstandige betekenis van ‘sociale feiten’, feiten die niet tot individuele
handelingen herleid zouden kunnen worden, te benadrukken
Kracht van sociale cohesie zou bepalend zijn voor het aantal zelfmoorden
Vooral van belang voor de rechtssociologie is zijn gedachte over de samenhang tussen het
wisselende karakter van het recht en maatschappelijke ontwikkelingen. Durkheim hechtte
grote betekenis aan het proces van arbeidsdeling voor maatschappelijke veranderingen,
waardoor het karakter van sociale cohesie verandert.
Vroeger was solidariteit in samenlevingen gefundeerd op uniforme denkbeelden en
handelingspraktijken (mechanische solidariteit) arbeidsdeling solidariteit wordt
, gefundeerd op de onderlinge afhankelijkheid van mensen die op elkaars prestaties
aangewezen zijn (organische solidariteit)
Mechanische solidariteit recht heeft een repressief karakter
Samenhang tussen arbeidsdeling en de meer gematigde reactie op afwijkend gedrag houdt
verband met een toenemend respect voor het individu:
o De specialisering van activiteiten bevordert de ontwikkeling van capaciteiten die niet
door iedereen worden gedeeld besef van individualiteit
o De waardering voor het individu vloeit uit het moderne gevoel van
afhankelijkheidsbeleving waardoor iedereen zich realiseert de ander nodig te hebben
In het recht: wijziging van de ervaring van wat de belangrijkste misdaden zijn en een
matiging van de heftigheid van straffen
Organisch solidaire samenleving slachtoffers van het kwaad kunnen zich beter identificeren
met de dader
Verklaringen voor de juridisering van de samenleving:
1. Door moderniseringsprocessen als industrialisering en specialisatie zijn kleinschalige en op
persoonlijke bekendheid gefundeerde banden in betekenis afgenomen en zijn mensen in
sterkere mate afhankelijk geworden van vreemden en mensen op grotere afstand
coördinatieproblemen die opgelost kunnen worden door rechtsregels. Familiebanden,
banden met de buurt en kerk spelen een minder grote rol in de moderne samenleving
men kan minder vertrouwen op meer persoonlijke vormen van toezicht en regulering van
gedrag. Mensen worden afhankelijker van meer formeel georganiseerde vormen van steun,
zoals de sociale verzekering. Relational distance betekenis van het recht neemt toe
naarmate de dichtheid van sociale relaties afneemt.
2. De emancipatie van verschillende groepen en het streven naar materiële gelijkheid heeft
veel wetgeving in het leven geroepen. Regelgeving op het gebied van wonen, werken,
onderwijs et cetera.
3. Verhoogde scholingsgraad van mensen en de daarmee samenhangende versterkte
weerbaarheid. Mensen weten beter wat hun rechten zijn en kijken minder op tegen mensen
uit hogere sociale kringen.
4. Sterke groei van het aantal juristen, advocaten en rechters. Het aanbod van juridische
dienstverlening bepaald de vraag.
Ook vragen met betrekking tot de sociale werking van het recht brengen rechtssociologen ertoe om
aandacht te besteden aan kenmerken van sociale verhoudingen onderzoeken wat het recht binnen
het domein dat gereguleerd wordt, ertoe doet.
3. Juridisch en sociologisch denken
3.1 Kenmerken van juridisch en sociologisch denken
1. Eerste kenmerk van juridische denken is dat het gericht is op het formuleren van
gedragsnormen normatieve wetenschap. Welke gedragingen zijn wel/niet juridisch
geoorloofd? Beschrijven van gedrag.
2. Tweede kenmerk van juridisch denken is het streven naar consistentie. Men probeert op een
systematische wijze aan de opbouw van een stelsel van gedragsregels vorm te geven.
3. Derde kenmerk van juridisch denken is dat het is georiënteerd op gedragsregels die reeds
geïnstitutionaliseerd zijn. Rechters zijn dus gebonden aan gedragsregels die in het verleden
als geldend recht zijn aanvaard.
Sociologische denken het gaat om het waarnemen van regelmatigheden in het menselijk handelen
en het begrijpen van samenhangen tussen deze regelmatigheden. Sociologie = empirische
,wetenschap uitspraken doen die gefundeerd zijn op een juiste waarneming van
handelingspatronen.
3.2 Een intern versus een extern gezichtspunt
Hart de wijze waarop rechters betrokken zijn bij het creëren van gedragsnormen wordt beschreven
als een intern gezichtspunt: rechters stellen zich op als deelnemers aan de juridische besluitvorming
en nemen de door hen geformuleerde normen voor hun rekening geldig en juist recht creëren.
Juridisch denken onderscheiden van het al of niet geoorloofde gedrag, het goede en slechte, het
maatschappelijk wenselijke of onwenselijke.
De vraag welk gedrag in de samenleving door het recht al of niet toegestaan is of moet worden, is
een geheel andere vraag.
Extern gezichtspunt: eis van een standpunt van een buitenstaander. Veronderstelt dat men streeft
naar een juiste, of ware, beschrijving van feiten en een vaststelling van regelmatige verbanden tussen
die waargenomen feiten (theorieën). Sociologen hoeven de door hen waargenomen handelingen en
verbanden tussen die handelingen niet rechtvaardig te vinden.
Selznick normatieve sociologie: veroordeelt de scheiding die sociologen maken tussen feiten en
normen. Juist sociologen die een normatief stelsel als recht centraal stellen, hebben de taak de
feitelijke werkelijkheid te toetsen aan de grondwaarden van het recht. Meest belangrijke waarden in
het recht: rechtvaardigheid en legaliteit.
3.3 Extreem extern en gematigd extern gezichtspunt
Positivistische sociologie poogt op grond van een vrij strikt omschreven wetenschappelijke methode
verschijnselen te verklaren, te voorspellen en te beheersen. Er wordt verondersteld dat menselijke
gedragingen zich als objecten laten bestuderen men houdt zich alleen bezig met uitwendig
waarneembaar gedrag, zonder mensen te vragen naar hun interpretaties en beweegredenen. Op
grond van waargenomen regelmatigheden in gedragingen worden theorieën geformuleerd, waarin
samenhangen worden beschreven tussen gedragingen in termen van causale oorzaak-gevolgrelaties.
Donald Black vertegenwoordiger van een positivistische benadering. Geïnteresseerd in uitwendige
gedragingen van mensen. Recht wordt door hem opgevat als een variabele die gekwantificeerd kan
worden in termen van de hoeveelheid sociale controlehandelingen verricht door vertegenwoordigers
van het recht.
Centrale vraag hoeveelheid recht te verklaren in termen van kenmerken van maatschappelijke
verhoudingen.
Het is echter moeilijk voorbij te gaan dat mensen handelen op grond van bepaalde interpretaties en
beweegredenen kan juist uitgangspunt van onderzoek zijn.
Verstehende Methode. Door zich op een bepaalde manier in mensen in te leven, kan de socioloog
de subjectieve zin van handelingen proberen te begrijpen. Ook hier is socioloog een buitenstaander
en is er sprake van een extern gezichtspunt.
Zich wel rekenschap geven van het interne standpunt van anderen, zonder dat standpunt
echter voor eigen rekening te nemen = gematigd extern gezichtspunt
De positivistische sociologie = extreem extern gezichtspunt, waarin men aan het interne
gezichtspunt volledig voorbijgaat
3.4 Zingeving en orde
Binnen de wijze waarop mensen betekenis geven aan hun handelingen, zijn structuren te herkennen.
Mensen oriënteren zich op elkaar aan de hand van bepaalde regels. Ordening van het
maatschappelijk leven is niet gefundeerd op wetten die menselijk gedrag als natuurwetten
conditioneren, maar op regels die maken dat mensen aan bepaalde taaluitingen en gedragingen een
overeenkomstige betekenis toekennen.
, Wat de betekenis is van woorden en bepaalde gedragingen wordt bepaald door regels en rollen die
zich ontwikkelen doordat mensen op elkaar betrokken handelen of communiceren betekenissen
en intenties zijn niet alleen subjectief, maar hebben ook een insubjectief karakter.
George Herbert Mead beschreef betekenis en bewustzijn als uitkomsten van op elkaar betrokken
gedrag van individuen. De betekenis van de sociale werkelijkheid en van het handelen is gefundeerd
op het gedrag van anderen. Het bewustzijn is iets dat ontstaat in een sociaal proces, waarbij het
individu in staat is de rol van anderen ten opzichte van zichzelf aan te nemen.
Regels die de orde van de samenleving en het menselijk handelen bepalen, zijn geen harde
onveranderlijke natuurwetenschappelijke wetmatigheden, maar hun bestaan is afhankelijk van het
feit dat zij voortdurend door het handelen van individuen bevestigd worden individuen zijn in staat
regels te veranderen.
Wil een nieuwe handeling of interpretatie overigens begrepen worden en enige directe invloed
hebben op de binnen de samenleving bestaande sociale regels en interpretaties, dan dient deze
enigszins aan te sluiten bij bestaande regels en interpretaties.
De moderne samenleving heeft een pluriform karakter van individuen worden binnen het kader
van verschillende activiteiten geheel uiteenlopende, vaak tegenstrijdige, rollen verlangd.
Iemand die op zijn werk een dirigistisch leider is, kan zich thuis laten ringeloren door zijn
levensgezel. Naarmate de verschillende rollen zich minder goed laten verenigen, worden mensen op
zichzelf teruggeworpen onzekerder en zoekend.
Pluriformiteit brengt rol-shopping met zich mee: men kiest uit het grote aanbod van rolmodellen en
laat zich daarbij leiden door subjectieve gevoelens en emoties. Men zoekt een comfortabele sociale
omgeving, maar ook bestaat de mogelijkheid dat mensen zich meer overwogen gaan afvragen of de
rolpatronen die gevraagd worden wenselijk en rechtvaardig zijn mogelijke impuls tot sociale
verandering.
3.5 Zingeving en onbedoelde gevolgen
Kunst van sociologisch onderzoek rekenschap geven aan zowel het vastliggende geheel van regels,
rollen en instituties als aan het dynamische element: het feit dat mensen tot alternatieve
interpretaties van handelingen kunnen komen of de werkelijkheid actief vorm kunnen geven.
Omdat de onderzoeker zich verdiept in de zingeving van meerdere respondenten kan zijn beschrijving
van de werkelijkheid voor de afzonderlijke respondenten toch nieuwe facetten aan het licht brengen.
Toch is het voor sociologen die interpretaties en beweegredenen willen begrijpen de opdracht om
hun onderzoeksbevindingen controleerbaar te maken.
Eis is dat de onderzochten zich in de zoekbevindingen moeten kunnen herkennen dialoog tussen
subjecten.
Een benadering waarin rekening wordt gehouden met het feit dat mensen betekenis geven aan
verschijnselen en op grond van beweegredenen handelen, verdient de voorkeur (in plaats van de
positivistische benadering).
Echter bestaat bij zo’n benadering al snel het gevaar dat ervan wordt uitgegaan dat het in de wereld
zo toegaat als mensen bedoelen. Een uitgangspunt dat in strijd is met het sociologische inzicht is dat
veel maatschappelijke verschijnselen het onbedoelde gevolg zijn van menselijk handelen. Voorbeeld:
in de opvattingen van politieagenten kan geen spoor te herkennen zijn van discriminerende
opvattingen ten aanzien van allochtonen, maar kunnen bijzondere kenmerken van hun
werkzaamheden er onbedoeld toe leiden dat naar verhouding meer donkere dan niet donkere
criminelen gestraft worden grotere werkdruk op agenten, die zich concentreren op de meer
zichtbare en meer eenvoudig op te sporen criminaliteit concentreren op de criminaliteit die op
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper erdgnb1905. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 47561 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen