Samenvatting van het hele boek 'Onderzoeksmethoden' van Scheepers, Tobi en Boeije; 9e druk (2016).
H1 t/m H9 (gehele boek) zijn samengevat, inclusief alle belangrijke begrippen, schema's en leerdoelen. H5 t/m H9 zijn iets korter samengevat dan H1 t/m H4; dat betekent dat er vanaf H5 geen tussenkop...
H1: Sociaalwetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke integriteit blz. 2
H2: Het onderzoeksplan blz. 6
H3: Benaderingen van onderzoek blz. 15
H4: Theorieën, hypothesen en operationalisaties blz. 23
H5: Grootschalig veldonderzoek blz. 32
H6: Experiment blz. 41
H7: Etnografisch veldonderzoek blz. 48
H8: Inhoudsanalyse blz. 53
H9: Gebruik van bestaande gegevens blz. 56
1
,H1: Sociaalwetenschappelijk onderzoek en wetenschappelijke
integriteit
1.1 Inleiding en leerdoelen
Sociale wetenschap: mensen zijn sociale wezens
Maatschappijwetenschap: gehele samenlevingen, groeperingen incl. beïnvloedende
factoren
Gedragswetenschap: gedrag incl. factoren individuen
Gezondheidswetenschap: individueel gezondheidsgedrag
Belangrijke begrippen:
Sociaal-wetenschappelijk onderzoek
Methodenleer
Methodologie
Wetenschap gericht op theoretische kennis die gebaseerd is op onderzoek
Kennis gedeeld in open communicatieproces over werkwijzen en uitkomsten
criteria volgens Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening
Leerdoelen:
- Verschil tussen methodologie en methodenleer
- Grondvormen sociaalwetenschappelijk onderzoek
- Wetenschappelijke kennis wordt gedeeld in communicatieproces tussen verschillende
betrokkenen
- Onderscheid tussen alledaagse en wetenschappelijke kennis
- Betekenis valorisatie
- Aspecten wetenschappelijke integriteit
- Aspecten ethiek mensgebonden onderzoek
1.2 Sociaalwetenschappelijk onderzoek
Wetenschap= systematisch geheel van kennis
o Kennis theoretische aard: samenhangend geheel uitspraken sociale verschijnselen
beschrijven/verklaren/voorspellen
Onderzoeksplan= stappen gemaakt voorafgaand aan onderzoek
o Doel: tot resultaat komen dat als bijdrage aan systematisch geheel van kennis kan
worden beschouwd
o Beginfase
o Probleemstelling= onderscheid vraagstelling en doelstelling (wat en waarom)
onderzoeksonderwerp= opzet en aanpak
Systematische, zintuiglijke waarnemingen
Patronen en relaties
2 benaderingen:
o Empirisch-analytisch
o Empirisch-interpretatief
Verschillende onderzoeksonderwerpen verschillende analyses
wetenschappelijke uitspraken theoretische inzichten
2
, 2 typen wetenschappelijk onderzoek:
o Fundamenteel: levert bijdrage aan wetensch. kennis
o Praktijkgericht: oplossingen voor praktijkproblemen
o 2 weergaves:
Empirische cyclus
Regulatieve cyclus
Explorerend onderzoek= met onderzoek de sociale werkelijkheid verkennen/exploreren als
er nog geen eerder onderzoek naar is gedaan
Toetsend onderzoek= theoretische inzichten gebruiken om specifieke hypothesen af te
leiden en specifieke uitspraken te doen over te verwachten vondst in sociale werkelijkheid
Verschillende disciplines gebruiken verschillende termen voor nagenoeg dezelfde zaken
Relaties tussen probleemstellingen en onderzoeksontwerpen als grondvormen van empirisch
sociaalwetenschappelijk onderzoek
Methodenleer= geheel van onderzoeksmethoden waarover de sociale wetenschappen
inmiddels beschikken
o ‘Leer’ vanwege innerlijke samenhang en mogelijkheid tot verdieping en overdragen
van info
Methodologie= omvat o.a. methodenleer; wetenschap van sociaalwetenschappelijke
methoden
o Wetenschappelijke uitspraken over onderzoeksmethoden voorwerp van
systematisch onderzoek
o Wetenschapsfilosofie
o Onderzoeksmethoden voor relaties tussen wetenschappelijke vraagstellingen en
empirische verschijnselen wetenschappelijke uitspraken theoretische inzichten
1.3 Wetenschap is communicatie over onderzoek
Communicatie voor kwaliteitsverbetering
Disciplinair= binnen vakgebied
Multidisciplinair= tussen vakgebieden
Valorisatie= wijder verbreid zijn geraakt van communicatie met bredere publiek, waarmee
wetenschappers aantonen dat hun wetenschappelijke inzichten ook van belang zijn voor de
maatschappij
Zender-boodschap-ontvangermodel (Lasswell, 1948)= wie zegt wat tegen wie, hoe en met
welk effect?
o Weinig aandacht voor ontvanger tweerichtingsverkeer (terugkoppeling)
Directe terugkoppeling= becommentariëring oorspronkelijke boodschap
Indirecte terugkoppeling
o Geen aandacht context wie zegt wat tegen wie, hoe, met welk effect, met welke
terugkoppeling en in welke context?
Als de ontvanger centraal staat is niet de vraag wat de boodschap met de ontvanger doet,
maar wat de ontvanger doet met de boodschap 4 functies (McQuail, 1987):
1. Informatiebron Bekendste van uses and gratifications theory
2. Vermaak (=dankbaar gebruiken vd boodschap)
3. Middel voor versterking persoonlijke identiteit: media (waarden, normen,
gedragsmodellen)
4. Voertuig voor sociale integratie en interactie: gespreksstof, belangstelling
belangrijke thema’s houding bepalen
3
, Selectieprocessen= Boodschappen uit informatieaanbod selecteren die gebruikt en
gedestilleerd worden voor wat de eigen opvattingen en gedrag ondersteunt
Boodschap centraal tussen wetenschappers
o Artikel netwerk documenten, onderdeel kennisdomein
1.4 Onderzoek in de media
Publieksmedia: bevindingen wetenschappelijk onderzoek in verschillende vormen gebruikt
Sociaalwetenschappelijk onderzoek kan systematische kennis en inzicht verschaffen
Bevindingen in nieuws als ze bekend worden op moment dat het betrekkelijke probleem
speelt (soms opiniërend)
Amusement
1.5 De onderzoeker als professional: wetenschappelijke integriteit
Schandalen regels over behandeling mensen
o Universele Verklaring vd Rechten vd Mens 1948
o Tuskegee-syfilisonderzoek 1932-1972
o National Commision for the Protection of Human Subjects of Biomedical and
Behavioral Research 1974 Belmont-rapport 1979: 3 fundamentele ethische
principes voor onderzoek met mensen:
1. Respect voor personen / Respect for persons
o Autonomie
o Zelfbeschikking
o Informed consent
2. Goed doen / Beneficence
o Minimale risico’s
o Mogelijk afzien van onderzoek
3. Gerechtigheid / Justice
o Eerlijke, redelijke, niet-exploiterende procedures (o.a. lasten- en
lustenverdeling)
Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek (NL, 1998)
Medisch-Ethische Toetsingscommissies
Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek
Steeds meer onderzoeksprotocollen ethisch getoetst
o Verklaring Ethical clearance (= geen ethisch bezwaar)
1.6 Wetenschappelijke integriteit en onderzoeksontwerpen
Twijfel aan wetenschappelijke integriteit
o Streven replicatie met oorspronkelijk onderzoeksontwerp
NGW (2004)= Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening
o Principes van goed wetenschappelijk onderwijs en onderzoek
Nieuwsgierigheid drijfveer onderzoekers
o Publicaties maatschappelijke erkenning status
Critical friends= door met andere wetenschappers te spreken proberen onderzoekers hun
werk bloot te stellen aan constructieve commentaren om het te verbeteren
Peer reviewer= elkaars werk beoordelen (voldoet het aan alle kwaliteitsmaatstaven?)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nynkebrombacher. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
