Goede samenvatting van hoofdstuk 16 van Strahlers boek "Physical Geography" over landschappen gevormd door golven en wind.
Afbeeldingen ondersteunen de samenvatting en er zijn verschillende voorbeelden van tentamenvragen toegevoegd.
Hoofdstuk 16: Landschappen gevormd door golven en wind
p.528 Wereldwijde veranderingen en kustgebieden
Sinds 1900 is het zeeniveau gestegen met 20 cm. Poolijs neemt per 10 jaar af met 3%. Extreem weer
komt steeds vaker voor; hittegolven en zware neerslag. Dit zal tot 2100 alleen maar toenemen.
Vooral voor kustgebieden is dit slecht nieuws.
Sterke wind en zware neerslag zorgen voor kuststormen, dit zorgt voor toenemende kusterosie.
Wetlands in kustgebieden zullen afnemen in omvang en kwaliteit. Koraalriffen komen onder druk te
staan en de afname van de arctische kustlijn zal doorgaan.
p.530 Het werk van golven en getijden
Wind: het bewegen van lucht, een vloeistof met lage
Toetsvraag
dichtheid. Golven: het bewegen van water, een
vloeistof met een veel hogere dichtheid.
Golven
Wrijving tussen wind en water en directe druk van de
wind verplaatsen energie van de atmosfeer naar het
water.
Golven hebben toppen en dalen, zie afbeelding.
Golfhoogte is het verschil tussen top en dal, tussen
twee toppen is de golflengte, de golftijd meet de tijd
Als het ondieper wordt,
tot de volgende top op een gegeven punt.
worden de golven hoger
Golven worden aangedreven door de wind. Er is een
want de golflengte wordt
relatie tussen golfhoogte en windsnelheid, duur en
dan korter.
afstand; harde wind over een grote afstand en
gedurende langere tijd kunnen hoge golven Ontstaan van brekers
veroorzaken. Op zee behouden golven hun energie, ze doordat de golven zo steil
geven deze pas af wanneer ze in ondieper water worden in ondiep water, dat
komen, dus bij de kust. Als de bodem stijgt, remt het de ze over de kop slaan.
golf af terwijl de top van de golf zijn voorwaartse
Leg uit hoe golfoploop en
snelheid behoudt. Hierdoor ontstaat een breker of
golfterugloop een strand en
branding. Deze sterke kracht verplaatst zand en grind
stranddrift tot gevolg
op de kust landinwaarts.
hebben
Uit welk materiaal kunnen
stranden bestaan? (zie boek,
beaches)
Hoe ontstaat schoorwal?
Waar en waarom daar?
Golfen en terugtrekkingsgolven vormen het strand en de kust. Ook ontstaat zo een gevaarlijke
onderstroom.
p.533 Kustdrift of laterale stranddrift
Kustdrift omhelst twee transportprocessen; stranddrift is het transport van sediment langs het
strand of langs de kustlijn. Dit gebeurt wanneer de golven het strand raken onder een hoek.
1
FG Samenvatting hoofdstuk 16: Landschappen gevormd door golven en wind.
, De terugtrekkingsgolf gaat
onder invloed van de
zwaartekracht recht van het
strand af de zee weer in. Zand
wordt vervoerd in stapjes langs
het strand.
Net buiten de kust vinden we de
longshore drift; de verplaatsing
langs de kust. Evenwijdig aan de
kust, voortgestuwd door de
golven, kan deze drift grote
hoeveelheden sediment langs
de kust transporteren.
p.534 Golfbreking
Erosie door golven hangt af van
de energie of de kracht van de
golven en het materiaal van de
kust. Zachter gesteente
erodeert sneller, zo kunnen
golven baaien en landtongen
creëren.
Het afremmen van de golven in ondieper
water en het ombuigen om de landtongen
heen noemen we golfbreking (Engels; wave
refraction). De kracht en energie van de
golven concentreert zich op de landtongen
en vervoert materiaal van de landtong naar
de baai. Op termijn slibben baaien dicht en
slaan landtongen weg; de kustlijn wordt
langzaam maar zeker steeds rechter.
Getijden
Het stijgen en dalen van het
zeeniveau onder invloed van
veranderende aantrekkingskrachten
van zon en maan op de draaiende
aarde.
De kracht van de zon is half zo groot
als die van de maan. De
massatraagheidskracht (door het
draaien van de aarde) en de
aantrekkingskracht van de maan zijn
in balans. De oceanen stulpen dus uit
naar de maan toe en exact aan de andere kant van de aarde. Doordat de aarde in dit systeem om zijn
as draait ervaren alle plaatsen twee keer eb en vloed per etmaal.
Nieuwe maan en volle maan (zon en maan in één lijn) vormen springtij. Zie afbeelding.
2
FG Samenvatting hoofdstuk 16: Landschappen gevormd door golven en wind.
, Getijden in de oceaan vormen
getijdestromen langs de kustlijn. De
Toetsvragen
stromen schuren inhammen uit en
distribueren fijn sediment in baaien
en estuaria.
p.536 Tsunami’s
Een tsunami is een gigantische
oceaangolf veroorzaakt door een
aardbeving of vulkaanuitbarsting. Ze
worden ook seismische zeegolven
genoemd. Ontstaat dus door een
plotselinge beweging van de
oceaanbodem. Meeste slachtoffers
vallen door de enorme kracht en het
Diep water: golven parallel
grote gewicht waarmee het water
op de kust klapt. Daarnaast worden Bij uitsteeksels eerder afremming, waar die niet
mensen de zee ingezogen als het zijn stroomt golf in zelfde tempo door Golf
water zich terugtrekt. Er zijn krijgt vorm van de kust
waarschuwingssystemen
Golf 1 wordt door a, b, c en d in gelijke delen
ontwikkeld, maar wanneer en
verdeeld. Elk deel = gelijke hoeveelheid energie.
beving dicht bij de kust plaatsvindt is
Door golfafbuiging is bij golf 5 de energie veel
de tijd voor evacuatie vaak te kort.
geconcentreerder bij de kapen dan in de
baaien erosie bij de kapen, sedimentatie in
p.537 Landschapsvorming aan de
de baaien.
kust
Twee Engelse termen voor kustlijn
of kust:
1. Shoreline: de dynamische zone van contact tussen water en land.
2. Coastline: de zone van ondiep water en het nabijgelegen land, het is de zone waarin
verschillende kustprocessen landschappen vormen.
Het maakt voor de kustvorm nogal uit of een kust aan een actieve of een passieve plaatgrens ligt. Bij
een passieve plaatgrens vormt het sediment dat rivieren aanvoeren dikke pakketten die plateaus,
stranden en eilanden kunnen vormen. Gevormd dus door sediment, verplaatst door golven en
getijden.
Bij een actieve plaatgrens zie je meer harde gesteenten omhoogrijzen uit de zee, omhooggestuwd
door tektonische activiteit. Gevormd dus door erosie en verwering door golven.
In het verleden zijn door ijstijden ook kustlijnen gevormd die nu ver onder zeeniveau liggen. Op
andere plaatsen vormen koraalriffen mee de
kustlijn en het landschap.
p.538 Geërodeerde kustlandschappen
Wanneer de kust uit zachtere gesteenten
bestaat kan deze door de kracht van de
golven makkelijk eroderen. Steile oevers en
hellingen kunnen zo ontstaan.
Zee kliffen ontstaan waar sterkere
steensoorten zijn. Aan de voet ervan is een
3
FG Samenvatting hoofdstuk 16: Landschappen gevormd door golven en wind.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vers1604. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
