100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting biologie 5vwo hoofdstuk 14 waarnemen €5,57   In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting biologie 5vwo hoofdstuk 14 waarnemen

 15 keer bekeken  1 keer verkocht

Samenvattingen Nectar 4e editie 5vwo biologie. Hoofdstukken 9, 10, 14 en 15

Voorbeeld 2 van de 8  pagina's

  • Nee
  • Hoofdstuk 10 waarnemen
  • 21 juli 2023
  • 8
  • 2022/2023
  • Samenvatting
book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:
Alle documenten voor dit vak (5521)
avatar-seller
veerleguit
Hoofdstuk 14: Waarnemen
Biologie 5vwo




Paragraaf 1: Zintuigcellen
Evenwichtszintuig
Zintuigcellen zijn gespecialiseerde cellen die reageren op beweging. Evenwichtszintuigen
bestaan uit een centraal deel, het vestibulum, en die halfcirkelvormige kanalen. Het
centrale deel is gevuld met vloeistof; de endolymfe. De maculae geeft informatie over de
zwaartekracht en over rechtlijnige versnelling. In de halfvormige kanalen bevinden zich de
cupulae. Hiermee neem je de draaibewegingen van je hoofd waar.

De kalksteentjes op de geleilaag van de maculae drukken op de ciliën (zintuigharen) van de
haarcellen (zintuigcellen). De
geleilaag verschuift met de
kalksteentjes t.o.v. de ciliën, bij
een rechtlijnige




versnelling/vertraging en onder invloed van zwaartekracht. De massa van de kalksteentjes
maakt ze gevoelig voor de zwaartekracht en door de traagheid ban de steentjes merk je het
wanneer een beweging start/stopt. De ciliën buigen in een bepaalde richting.
Aan het begin en einde van een draaiing bewegen de cupulae t.o.v. de wand van de kanalen,
de ciliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar het evenwichtscentrum.

Zintuigcellen
Receptorcellen verzamelen informatie. Mechanoreceptoren zijn gevoelig voor mechanische
prikkeling, het buigen van de ciliën, drukverandering of rek. Thermoreceptoren reageren op
temperatuurverandering. Chemoreceptoren reageren op bepaalde stoffen. Fotoreceptoren
reageren op licht.
Een adequate prikkel leidt in een cel tot een verandering van de membraanpotentiaal, door
het openen (of dicht gaan) van ion poorten.
Adequate prikkel Vormverandering Warmtegevoelig
celmembraan eiwit
Receptor Mechanoreceptor Thermoreceptor

, Bij chemo en fotoreceptoren bindt de secundaire boodschapper aan doelwitcellen waardoor
de ion poorten openen/sluiten.
Prikkeldrempel bereikt  volledige depolarisatie. Ca2+ naar binnen en lozen exciterende
neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron. De hoeveelheid
neurotransmitter bepaalt de impulsfrequentie.
Pijnreceptoren zijn zenuwuiteinden die reageren op prikkels die schade kunnen geven. De
prikkeldrempel ligt veel hoger dan die van zenuwcellen. Informatie wordt doorgegeven via
het ruggenmerg naar het pijncentra in de grote hersenen.

Constante prikkels
Door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel omhooggaan  gewenning/
adaptie. Oppervlakkige tastzintuigjes tonen heel snel adaptie. Dieperliggende drukzintuigen
vertonen weinig adaptie. Pijnzintuigjes vertonen geen gewenning.

Evenwicht bewaren
De informatie uit de maculae wordt geregistreerd in het evenwichtscentrum. In combinatie
met informatie uit de ogen, gewrichten, pezen, spieren en huid kan het centrum je
evenwicht reguleren. De kleine hersenen koppelen deze informatie naar diverse spieren.
Indien de informatie uit de evenwichtszintuigen en bijvoorbeeld je ogen niet klopt, word je
duizelig, misselijk en heb je moeite met evenwicht bewaren.

Paragraaf 2: Het gehoorzintuig
Geluid filteren
Bewust = door je te concentreren op geluid.
Onbewust = doordat je thalamus achtergrondgeluid niet laat doordringen tot de auditieve
schors. De mechanoreceptoren, de haarcellen, in het oor filteren achtergrondgeluid weg
m.b.v. ciliën. De hersenen verzwakken bovendien toonhoogtes.

Buitenoor
Trillingen bereiken de haarcellen in een aantal stappen:
1. De oorschelp vangt geluidstrillingen op en geleidt ze via de gehoorgang het oor in.
2. Aan het einde van de gehoorgang bereiken de trillingen het trommelvlies.
Zacht geluid?  Dan wordt de oorschelp naar de geluidsbron toe gericht. De oorschelp en de
gehoorgang vormen het buitenoor.

Middenoor
Luchtdruk buitenoor gelijk aan ruimte andere kant trommelvlies (middenoor), dan trilt
trommelvlies goed met luchttrillingen mee. Het opheffen van de drukverschillen tussen het
buiten- en middenoor gaat via de buis van Eustachius (binas 87D). Deze buis loopt van het
middenoor naar de keelholte. Bij een vernauwing kan de luchtdruk in het middenoor zich
niet goed aanpassen.
Een deel van het geluid verplaatst zich via de schedelbeenderen. Dit deel maakt de muziek
‘rijker’ van klankkleur.
In het middenoor zijn drie gehoorbeentjes verbonden met het trommelvlies: hamer,
aambeeld en stijgbeugel, deze nemen de trillingen over, versterken ze en geven ze door naar
het binnenoor.

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper veerleguit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,57. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€5,57  1x  verkocht
  • (0)
  Kopen