Blok V – Rechterlijke organisatie en rechtspraak
De rechter in het staatsbestel
Overheidsfunctie rechtspraak – kenmerken:
- Concrete beslissing de rechter neemt een concrete beslissing, hij beslecht één geschil. Dus
onderscheid met wetgeving: wetgeving is niet concreet, dat is het stellen van algemene
regels. Ook een bestuursorgaan kan concrete beslissingen nemen, waardoor rechtspraak niet
zo onderscheidend is van bestuur (de beslissing op bezwaar en beslissingen in administratief
beroep in het bestuursrecht (ook een soort geschilbeslechting)). Twee kanttekeningen:
o Hoofdstuk 6 Gw behelst ook de gratiebeslissing (art. 122 Gw) maar gratie verlenen
is geen geschilbeslechting en dus geen rechtspraak. Het is het kwijtschelden of
verminderen van een straf door een bestuursorgaan.
o Ook Administratief Beroep staat in Hoofdstuk 6 Gw, maar het is een bestuursorgaan
die een beroepsbeslissing neemt en dat is dus ook geen rechtspraak (art. 115 Gw).
- Rechtmatigheidsoordeel wezenlijk kenmerk van rechtspraak. Rechter kijkt alleen of
voldaan wordt aan de wet en het recht, hij geeft alleen een rechtmatigheidsoordeel, hij kijkt
niet naar de doelmatigheid. Dit verschilt met het bestuur. Bestuursorganen beoordelen de
doelmatigheid en de rechtmatigheid. De rechter stelt ook de feiten vast en doet dat aan de
hand van beleidsregels en zo komt hij tot een bindende beslissing wat de feiten zijn. Dit is
vaak nog belangrijker dan het rechtmatigheidsoordeel dat hij geeft. Dus altijd een tweeledige
activiteit. Bestuursorganen zijn vaak niet zo gebonden aan die beleidsregels.
- Bindende beslissing ook een verschil met besluiten van bestuursorganen en bezwaar,
waar je tegenop kan komen. De rechter neemt een bindende beslissing, die beslissing heeft
formele rechtskracht, een executoriale titel. Die binding is er voor procespartijen en dus niet
algemeen, zoals bij wetgeving (algemene regels die voor iedereen gelden).
- Volgens de wet de rechter is gebonden aan de wet en het recht (art. 11 Wet AB). Hij moet
volgens de wet rechtspreken, hij mag de innerlijke waarde en billijkheid van het recht
beoordelen. Soms weet je dat het niet goed is, maar moet je de wet toepassen. De rechter
maakt geen beleidsbeslissingen. Hij mag geen eigen opvattingen laten doordringen, anders
kom je uit op willekeur.
EHRM Benthem:
Het gaat om Kroonberoep. Je kon in administratief beroep komen tegen een besluit van een
bestuursorgaan, waarna werd beslist door de regering met advies van de Raad van State. Volgens het
EHRM voldeed dit niet aan de eisen van art. 6 EVRM. Dit geeft namelijk geen toegang tot een
onafhankelijke en onpartijdige rechterlijke instantie.
De Nederlandse staat zei dat het de Kroon was die de beslissing neemt, maar in de praktijk gaf het
advies van de Raad van State volgens hen altijd de doorslag (was eigenlijk helemaal niet zo). Er moest
volgens het EHRM altijd een rechterlijke instantie zijn, omdat die de bevoegdheid heeft om een
concrete en bindende beslissing neemt. Dat is een wezenlijk kenmerk. Die Raad van State geeft
echter geen bindende beslissing in dat beroep, maar enkel een advies.
In dit arrest wordt het verband gelegd tussen rechtspraak en de instantie die beslist. Het gaat niet
alleen om de functie, maar altijd om de functie van rechtspreken (= het nemen van een bindende
beslissing) en de instantie die die functie vervult.
Volgens het EHRM beslist de Kroon en dat is een bestuursorgaan, dat verantwoording aflegt aan het
parlement en dat is geen rechter en dus kan hij de functie rechtspraak helemaal niet uitoefenen,
omdat er niet voldaan werd aan de eisen van art. 6 EVRM: een rechterlijke instantie die rechtspreekt
volgens de wet.
EHRM Van de Hurk:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper astridmeijerink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.