Samenvatting van het boek Hoofdzaken socialezekerheidsrecht van Prof. Dr. S. Klosse en Prof. Dr. G.J. Vonk. In deze samenvatting staat alles beschreven wat je moet leren voor het tentamen sociaal zekerheidsrecht 1 (leerjaar 1, SJD, Saxion). Hoofdstukken 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 en 9 (t/m 9.3). Met be...
Sociale zekerheid: een veelzijdig begrip
De sociale zekerheid begon zich in Europa te ontwikkelen vanaf de tweede helft van de 19e
eeuw. In die periode kwamen de eerste socialezekerheidsregelingen tot stand die
loonarbeiders moesten beschermen tegen de risico’s van arbeid.
Sociale zekerheid (gedefinieerd door Van Dale woordenboek): een toestand waarbij allen
de bezorgdheid voor gebrek wordt uitgesloten.
Sociale zekerheid heeft met bestaanszekerheid te maken.
Waarde van de sociale zekerheid = solidariteit: het gaat erom dat de sterken een bijdrage
leveren aan de bescherming van de zwakkeren.
De sociale zekerheid bedient zich van verschillende methoden van inkomensbescherming.
Verzekeringsprincipe: dit houdt in dat de mensen zich tegen betaling van een premie
verzekeren tegen een onzekere gebeurtenis. Als die gebeurtenis zich voordoet, dan is de
verzekeraar een geldbedrag verschuldigd.
Bij sociale verzekeringen is de verzekering verplicht gesteld en worden de geldbedragen
uitgekeerd in de vorm van uitkeringen bv. werkloosheidsuitkeringen of
arbeidsongeschiktheidsuitkeringen.
Bij sociale voorzieningen speelt het verzekeringsprincipe geen rol. De uitkering wordt dan
verstrekt als men op enig moment aan de wettelijke voorwaarden voldoet bv. iemands
inkomen daalt beneden het sociaal minimum kan hij een voorziening aanvragen in de vorm
van de sociale bijstand.
Veel uitkeringen compenseren inkomensverlies, andere zijn erop gericht belemmeringen
weg te nemen die de burger ondervindt om (weer) zelfstandig in het bestaan te voorzien bv.
voorzieningen voor gehandicapten.
Een werkdefinitie van sociale zekerheid
Sociale zekerheid: regelingen die bescherming bieden bij sociale risico’s en bij
behoeftigheid en die uitkeringsgerechtigden steun geven bij het vinden van werk.
Waarborgfunctie: minimumbescherming en bescherming tegen inkomensderving.
Activeringsfunctie: gaat erom dat uitkeringsgerechtigden re-integreren, dat wil zeggen weer
terug te brengen naar de arbeidsmarkt.
De activering staat niet op zichzelf. Het is gekoppeld aan de verplichting van
uitkeringsgerechtigden om zich ter beschikking te stellen van de arbeidsmarkt en zich in te
spannen om snel weer aan het werk te komen.
Sociale risico’s: medische zorg, ziekte, werkeloosheid, ouderdom, arbeidsongevallen en
beroepsziekten, gezinslasten, moederschap, invaliditeit en overlijden. Het risico dat aan deze
gebeurtenissen verbonden is, heeft vaak te maken met het wegvallen van arbeidsinkomsten.
, Recht op sociale zekerheid en overheidsverantwoordelijkheid
Het begrip sociale zekerheid impliceert een bepaalde overheidsverantwoordelijkheid. De
overheid vertegenwoordigd in dit verband de gemeenschap die garant staat voor de
bestaanszekerheid van haar leden.
De bijzondere verantwoordelijkheid van de overheid is ook verankerd in het recht: sociaal
grondrecht (inspanning door de overheid) (art. 20 Gw).
Sociale zekerheid: publiek en privaat
Socialezekerheidsregelingen geven aanspraak op bepaalde prestaties. Als deze aanspraak
rechtstreeks in gefundeerd op een publiekrechtelijke regeling, is sprake van publieke
sociale zekerheid.
De oudste publieke tak van de sociale zekerheid is de sociale bijstand.
Ook de sociale verzekeringen hebben zich tot publieke regelingen ontwikkeld. De
achtergrond hiervan lag in de noodzaak om de deelname aan verzekeringen tegen bepaalde
risico’s verplicht te stellen.
Zorgverzekeringswet (Zvw) = er geen sprake van verplichte verzekering maar de burger
moet zichzelf verzekeren bij een particuliere ziektekostenverzekeraar.
Private sociale zekerheid: hiervan is sprake als de aanspraak op de desbetreffende
prestatie (een uitkering of voorziening) is gebaseerd op een civielrechtelijke overeenkomst.
Waar historisch gezien sprake is van een ontwikkeling van private naar publieke sociale
zekerheid, zien we vanaf de jaren ’90 van de vorige eeuw een omgekeerde beweging. Die
beweging wordt aangeduid als privatisering van de publieke sociale zekerheid bv.
Ziektewet (ZW) en Zwv (blz. 25 – 26 boek).
Driepijlerstelsel van de sociale zekerheid:
1. De eerste laag wordt gevormd door het wettelijke socialezekerheidsstelsel.
2. De prestaties van het wettelijke socialezekerheidsstelsel worden aangevuld door
aanspraken die de werknemer heeft ten opzichte van de werkgever (cao), dit is de
tweede laag.
3. De derde laag is opgebouwd uit zuiver private voorzieningen die een burger voor
zichzelf kan treffen in de vorm van bv. lijfrentepolissen, spaarregelingen en
aandelenportefeuilles.
(blz. 26 – 27 boek)
Ontwikkeling sociale zekerheid
Armenwet (1854): de wet ging er in feite nog vanuit dat de primaire verantwoordelijkheid voor
de armenzorg bij de kerk en andere particuliere instellingen lag.
Ongevallenwet (1901): die bood aanspraak op een schadeloosstelling bij
arbeidsongeschiktheid als gevolg van een bedrijfsongeval.
Invaliditeitswet (1919): uitkeringen bij invaliditeit, ouderdom en overlijden.
Ziektewet (1930): uitkering bij ziekte.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper irisbartels. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,44. Je zit daarna nergens aan vast.
