1.1 Wat is bestuursprocesrecht?
Doorgaans wordt onder bestuursprocesrecht verstaan het geheel van procedureregels in verband
met de rechtsbescherming tegen besluiten van bestuursorganen. Een belangrijk onderwerpt voor de
bestuursrechter is echter de totstandkoming van het bestreden besluit en de bekendmaking
daarvan.
Figuur 1.1 Bestuursprocesrecht in brede zin
Besluitvorming door
bestuursorgaan
Inroepen
rechtsbescherming Oordeelsvorming
door door rechter
belanghebbende
De bronnen van het bestuursprocesrecht zijn:
Internationaal recht
Grondwet
Bijzondere wetten
Algemene wet bestuursrecht
Latere regelgeving, ongeschreven wet en jurisprudentie
Het bestuursorgaan moet eerst het primaire besluit heroverwegen. Dit houdt in dat het
bestuursorgaan in beginsel nieuwe feiten en omstandigheden moet betrekken die na de
totstandkoming van het primaire besluit bekend zijn geworden en moet de besluitvorming dus
geheel overdoen.
De bestuursrechter moet een onafhankelijk oordeel geven over de rechtmatigheid van het besluit
dat het bestuursorgaan na de heroverweging heeft genomen. De bestuursrechter mag niet
doelmatig toetsen, aangezien hij zich dan met het beleid van het bestuursorgaan zou bemoeien.
De bestuursrechter toetst de rechtmatigheid van een besluit ex tunc, dat wil zeggen op het moment
dat het werd genomen. Het bestuursorgaan heroverweegt de rechtmatigheid en doelmatigheid van
het besluit in beginsel ex nunc het huidige moment.
, De bestuursrechter beslecht het hem voorgelegde geschil zoveel mogelijk definitief. Uitgangspunt
hierbij is rechtspraak in twee instanties. Dat wil zeggen dat een belanghebbende in beroep een
oordeel van de rechter kan vragen en daarna, in hoger beroep, opnieuw een oordeel van een andere,
hogere rechter. In het bestuursprocesrecht geldt geen verplichte procesvertegenwoordiging. Een
belangrijk gegeven in het bestuursprocesrecht is verder het verbod van reformatio in peius
waarmee in beginsel wordt voorkomen dat diegene die opkomt tegen een besluit van een
bestuursorgaan door zijn actie nadeliger uit zal zijn.
1.2 Een korte blik op de voorprocedures
Voordat een belanghebbende beroep kan instellen bij een rechter moet een bestuursorgaan het
besluit in beginsel heroverwegen. De Awb bevat hiervoor twee procedures: de bezwaarprocedure en
het administratief beroep. Bij administratief beroep doet een belanghebbende een beroep op de
‘administratie’. Een van deze twee voorprocedures moet worden doorlopen voordat een oordeel van
de rechter kan worden gevraagd. De bezwaarprocedure is in de meeste gevallen voorgeschreven.
Beide procedures bieden rechtsbescherming aan belanghebbende(n), bevorderen dat standpunten
duidelijk worden en dat misverstanden worden opgehelderd. Door deze zogenoemde zeeffunctie
kan een onnodig beroep op de rechter worden voorkomen.
1.3 Schets van de bestuursrechtspraak in Nederland
Beroep en hoger beroep in het bestuursprocesrecht:
1. Besluit
2. Meestal bezwaar, soms administratief beroep
3. Beroep bij de rechtbank, tenzij CRvB, CBB, ABRvS of Gerechtshof (art. 8:6 Awb)
4. Hoger beroep bij ABRvS, tenzij CRvB, CBB, ABRvS of Gerechtshof (art. 8:105 Awb)
De procedure bij de bestuursrechter:
1. Beslissing op bezwaar of administratief beroep
2. Beroep
3. Beroepschrift / verweerschrift
4. Competentie, ontvankelijkheid (vooronderzoek)
5. Rechter toetst rechtmatigheid besluit
6. Rechter doet uitspraak
De bestuursrechter kan een besluit van het bestuursorgaan geheel of gedeeltelijk vernietigen en de
rechtsgevolgen ervan geheel of gedeeltelijk in stand laten. Doorgaans draagt de bestuursrechter het
bestuursorgaan op om een nieuw besluit te nemen, maar de rechter kan ook zelf in de zaak voorzien.
Hij neemt dan een nieuw besluit in plaats van het bestuursorgaan.
De bestuursrechter veroordeelt vrijwel altijd het bestuursorgaan tot betaling van de kosten van het
griffierecht en de proceskosten. De bestuursrechter kan lopende de procedure, op verzoek van een
partij, een voorlopige voorziening treffen. Hij doet dan als voorzieningenrechter een voorlopige
uitspraak ten aanzien van het bestreden besluit. Dit kan de voorzieningenrechter ook doen tijdens
een voorprocedure. Daarmee kan enerzijds worden voorkomen dat een besluit wordt uitgevoerd
met onherroepelijke gevolgen, anderzijds kan ook het nemen van een besluit hiermee afgedwongen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper oanhpham. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.