Tijdvak 7
Pruiken en revoluties
1700 – 1800 Vroegmoderne Tijd
Kenmerkende aspecten
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat 7.1
werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en
sociale verhoudingen
Voortbestaan van ancien régime met pogingen 7.1
om het vorstelijk bestuur op eigentijdse
verlichte wijze vorm te geven (verlicht
absolutisme).
Uitbouw van de Europese overheersing, met 7.2
name in de vorm van plantagekoloniën en de
daarmee verbonden trans-Atlantische
slavenhandel, en de opkomst van het
abolitionisme.
De democratische revoluties in westerse landen 7.3
met als gevolg discussies over grondwetten,
grondrechten en staatsburgerschap
Der rede
Wetenschappelijke revolutie zorgde voor veel nieuwe kennis op over natuur en de wereld.
Systematisch onderzoek, waarneming en het gebruik van de ratio waren methodes waarmee
wetenschappers deze kennis hadden verkregen.
Inspiratie verlichte filosofen en politiek denkers
Rationeel optimisme
1 het verstand, de rede
2 Door het gebruik van de ratio, kan een betere samenleving ontwikkeld worden (=kenmerk verlicht denken)
Adel, geestelijkheid en absolutisme kwam onder discussie te staan (o.a. Conflict Kerk)
Verlichte ideeën boden weinig ruimte aan traditionele manier van handelen: denk hierbij aan
verlichte ideeën op de economie, politiek en sociale verhoudingen.
- Er bestaan rechten die voor iedereen gelden: natuurlijke rechten. Iedereen moest vrij
over deze rechten kunnen beschikken (net zoals vrijheid van meningsuiting etc.)
3 Ideeën die dankzij rationeel (verstandelijk) redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere
samenleving te creëren.
4 Ideeën die dankzij rationeel (verstandelijk) redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere
samenleving te creëren.
Afspraken tussen volk en bestuur
De meesten verlichte denkers keurden het absolutisme af, omdat het niet gebaseerd was op de ratio,
maar op tradities en droit divin.
, 5 Het droit divin is het goddelijk recht waarmee absolute christelijke vorsten hun gezag legitimeerden. Zij
stelden dat God hen had aangesteld om over hun onderdanen te regeren. Hierdoor waren ze van mening dat
ze aan geen enkel ander mens verantwoording hoefden af te leggen
Het volk moest een politieke gemeenschap vormen: het sociaal contract moest in het bestuur het
uitgangspunt zijn.
- Volk moest uit midden bestuurders kiezen
- Belangen van het volk moest behartigt worden
- Bestuur moest aan het volk verantwoorden
- Volkssoevereiniteit
< Thomas Hobbes, John Locke, Jean-Jacques Rousseau >
Montesquieu bepleitte het trias politica.
- Uitvoerende macht
- Rechtsprekende macht
- Wetgevende macht
Machtsmisbruik < één persoon of groep aan de macht.
<Voltaire oneens inspraak volk in politiek: sommigen mensen te dom voor bestuurlijke
verantwoordelijkheid>
6 Denkbeeldig verdrag tussen de mensen onderling om een politieke samenleving of staat te vormen.
7 Scheiding van de macht in drie delen: wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht.
Verlichte vorsten
Meeste koningen voerden het beleid van het absolutisme uit, regeringsvorm van het ancien régime.
Door verlichting stonden vorsten open voor verlichte ideeën/denkbeelden.
VB Frederik de Grote van Pruisen (= een verlicht vorst)
- Droit divin afgewezen
- Verschuldigd aan het volk sociaal contract
- Geen inspraak in bestuur , wel inzetten welzijn volk (via onderwijs verbetering en
geloofsvrijheid toestaan)
Deze regeringsvorm noem je het verlicht absolutisme.
VB Tsarina Catharina de Grote van Rusland
- Streven naar grondwet
- Mislukt: afhankelijk van de niet enthousiaste adel voor het bestuur
8 Letterlijk: de oude orde. Benaming voor de bestuurlijke en sociale verhoudingen in de tijd van voor de Franse
Revolutie, die werden gekenmerkt door een standensamenleving en absolutisme.
9 Een regeerwijze waarbij de vorst op absolute wijze regeert en streeft naar het bevorderen van het welzijn van
het volk.
10 Een wet (constitutie) waarin de grondbeginselen van een staat en de rechten en plichten van de burgers en
de overheid staan.
De Encyclopédie
Om zelfstandig te kunnen nadenken, moet men beschikken over kennis: ontstaan encyclopédie met
samenvatting toenmalige beschikbare kennis en ideeën.
Edelen en geestelijken aangevallen door inhoud
Kritiek op privileges van de adel en positie van de Kerk en de geestelijkheid
Verbod encyclopédie verkoopcijfers toenemen
Niet alleen boeken, ook kranten hielpen mee aan het verspreiden van kennis. Dit ging steeds
gemakkelijker door verbeterde druktechnieken.
Analfabetisme afname
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CarlijnvAken04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.