Samenvatting
Samenvatting Tijdvak 7 tm 10 samengevat - Geschiedenis
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Tijdvak 7 tm 1o van geschiedenis uitgewerkt incl tabellen en powerpoint stukken van docent
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 33 pagina's
Voorbeeld 4 van de 33 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Tijdvak 7Pruiken en revoluties
1700 – 1800 Vroegmoderne Tijd
Kenmerkende aspecten
Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ dat 7.1
werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en
sociale verhoudingen
Voortbestaan van ancien régime met pogingen 7.1
om het vorstelijk bestuur op eigentijdse
verlichte wijze vorm te geven (verlicht
absolutisme).
Uitbouw van de Europese overheersing, met 7.2
name in de vorm van plantagekoloniën en de
daarmee verbonden trans-Atlantische
slavenhandel, en de opkomst van het
abolitionisme.
De democratische revoluties in westerse landen 7.3
met als gevolg discussies over grondwetten,
grondrechten en staatsburgerschap
Der rede
Wetenschappelijke revolutie zorgde voor veel nieuwe kennis op over natuur en de wereld.
Systematisch onderzoek, waarneming en het gebruik van de ratio waren methodes waarmee
wetenschappers deze kennis hadden verkregen.
Inspiratie verlichte filosofen en politiek denkers
Rationeel optimisme
1 het verstand, de rede
2 Door het gebruik van de ratio, kan een betere samenleving ontwikkeld worden (=kenmerk verlicht denken)
Adel, geestelijkheid en absolutisme kwam onder discussie te staan (o.a. Conflict Kerk)
Verlichte ideeën boden weinig ruimte aan traditionele manier van handelen: denk hierbij aan
verlichte ideeën op de economie, politiek en sociale verhoudingen.
- Er bestaan rechten die voor iedereen gelden: natuurlijke rechten. Iedereen moest vrij
over deze rechten kunnen beschikken (net zoals vrijheid van meningsuiting etc.)
3 Ideeën die dankzij rationeel (verstandelijk) redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere
samenleving te creëren.
4 Ideeën die dankzij rationeel (verstandelijk) redeneren ontstonden en die tot doel hadden een betere
samenleving te creëren.
Afspraken tussen volk en bestuur
De meesten verlichte denkers keurden het absolutisme af, omdat het niet gebaseerd was op de ratio,
maar op tradities en droit divin.
,5 Het droit divin is het goddelijk recht waarmee absolute christelijke vorsten hun gezag legitimeerden. Zij
stelden dat God hen had aangesteld om over hun onderdanen te regeren. Hierdoor waren ze van mening dat
ze aan geen enkel ander mens verantwoording hoefden af te leggen
Het volk moest een politieke gemeenschap vormen: het sociaal contract moest in het bestuur het
uitgangspunt zijn.
- Volk moest uit midden bestuurders kiezen
- Belangen van het volk moest behartigt worden
- Bestuur moest aan het volk verantwoorden
- Volkssoevereiniteit
< Thomas Hobbes, John Locke, Jean-Jacques Rousseau >
Montesquieu bepleitte het trias politica.
- Uitvoerende macht
- Rechtsprekende macht
- Wetgevende macht
Machtsmisbruik < één persoon of groep aan de macht.
<Voltaire oneens inspraak volk in politiek: sommigen mensen te dom voor bestuurlijke
verantwoordelijkheid>
6 Denkbeeldig verdrag tussen de mensen onderling om een politieke samenleving of staat te vormen.
7 Scheiding van de macht in drie delen: wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht.
Verlichte vorsten
Meeste koningen voerden het beleid van het absolutisme uit, regeringsvorm van het ancien régime.
Door verlichting stonden vorsten open voor verlichte ideeën/denkbeelden.
VB Frederik de Grote van Pruisen (= een verlicht vorst)
- Droit divin afgewezen
- Verschuldigd aan het volk sociaal contract
- Geen inspraak in bestuur , wel inzetten welzijn volk (via onderwijs verbetering en
geloofsvrijheid toestaan)
Deze regeringsvorm noem je het verlicht absolutisme.
VB Tsarina Catharina de Grote van Rusland
- Streven naar grondwet
- Mislukt: afhankelijk van de niet enthousiaste adel voor het bestuur
8 Letterlijk: de oude orde. Benaming voor de bestuurlijke en sociale verhoudingen in de tijd van voor de Franse
Revolutie, die werden gekenmerkt door een standensamenleving en absolutisme.
9 Een regeerwijze waarbij de vorst op absolute wijze regeert en streeft naar het bevorderen van het welzijn van
het volk.
10 Een wet (constitutie) waarin de grondbeginselen van een staat en de rechten en plichten van de burgers en
de overheid staan.
De Encyclopédie
Om zelfstandig te kunnen nadenken, moet men beschikken over kennis: ontstaan encyclopédie met
samenvatting toenmalige beschikbare kennis en ideeën.
Edelen en geestelijken aangevallen door inhoud
Kritiek op privileges van de adel en positie van de Kerk en de geestelijkheid
Verbod encyclopédie verkoopcijfers toenemen
Niet alleen boeken, ook kranten hielpen mee aan het verspreiden van kennis. Dit ging steeds
gemakkelijker door verbeterde druktechnieken.
Analfabetisme afname
, Steeds meer mensen die niet tot sociale klassen behoren, waren in staat nieuwe kennis op te
nemen.
De suikerplantages van Suriname
Engeland streefde halverwege 17e eeuw naar het opzetten van plantagekoloniën in Amerika.
Spanjaarden en Portugezen deden dit al en hielden er veel winst aan over.
Suriname slachtoffer
Klimaat en grond zeer geschikt verbouwing van suiker.
11 Een overzees gebiedsdeel met grote landbouwgebieden waar slaven handelsgewassen voor de Europese
markt verbouwden.
Plantagehouders maakten gebruik van Afrikanen die als slaven naar Amerika werden gehaald via de
Trans-Atlantische slavenhandel.1 oorzaak: inheemse bewoners niet sterk genoeg voor ’t werk
- Lange werkdagen
- Werkomstandigheden slecht, weinig veiligheid
In 1667 Suriname in handen van Zeeuwse en Hollandse kolonisten. Staten-Generaal zorgden voor
soldaten die belangen plantagehouders verdedigden.
- Sloegen opstanden neer
- Optreden als ontsnapte slaven plantages aanvielen
Ontstond een complexe samenleving: Europese kolonisten, slaven, vrije zwarten (vrijgelaten slaven
en hun nakomelingen) en mensen van gemengde afkomst (mulatten).
Vrije zwarten en mulatten kochten ook slaven slavernij in alle lagen van de koloniale samenleving.
Boni en John Stedman
Boni’s vader was Nederlandse plantagehouder en moeder een slavin die verstoten werd na
bezwangering moeder vluchtte en sloot aan groep marrons Boni leider groep marrons
Staten-Generaal soldaten gestuurd voor het tegenhouden van zijn aanvallen.
12 gevluchte slaven die met regelmaat vanuit het oerwoud de plantages aanvielen om slaven te bevrijden en
voedsel en andere roofbuit te vergaren.
John Stedman was een van deze soldaten die gestuurd werd door de Staten-Generaal en beschreef
zijn ervaringen in Suriname. Dit boek werd gepubliceerd door een Britse uitgever.
Belangrijke rol in strijd tegen de slavernij
Kreeg aan het eind van 18e eeuw en begin 19e eeuw in VS en EU steeds meer steun
Anti-slavernij in beweging
In de VS en koloniale moederlanden EU groeide weerstand tegen slavenhandel: abolitionisme.
Deze beweging is ontstaan vanuit de verlichte ideeën over gelijkheid en rechtvaardigheid.
- Natuurlijke rechten waren universeel en golden dus voor iedereen, ook voor ‘slaven’.
- Een systeem waarvan ongelijkheid de kern is valt niet te rijmen met gelijkheid.
Religieuze kringen verzetten zich ook steeds meer. Slavernij ging niet samen met naastenliefde en
respect voor het leven.
13 Beweging waarvan de aanhangers streden voor afschaffing van de slavernij.
1
De (driehoeks)handel leverde veel geld op. Europese landen probeerden zoveel mogelijk van die handel in
handen te krijgen.
Vooral Spanje en later De Republiek en Engeland voerden oorlogen om de handel.
, Begin 19e eeuw besloten aantal koloniale grootmachten dat er een eind moest komen aan slavernij
en slavenhandel.
Slavernij verboden, maar voor afschaffing van slavernij waren economische belangen te
groot.
GB besloot slaven financieel te compenseren met het werk
1833 formeel een eind aan slavernij in Britse Rijk,
30 jaar later volgde Nederland
Verlichte invloeden in de Republiek
Verlichte ideeën leidde tot onvrede over het politieke systeem in de Republiek.
- Belangrijke bestuursfuncties in handen kleine groep regentenfamilies en stadhouder
Willem V gedroeg zich meer als koning.
Ook de afname van de voorspoed Gouden Eeuw speelden mee in ontevredenheid.
En de militaire situatie was verslechterd (nederlaag 1784).
- Veel levens en schepen verloren gegaan
- Afstaan koloniale gebieden aan de Britten
Regenten en stadhouder verantwoordelijk voor nederlaag.
Patriotten wilden de burgers bij bestuurlijke veranderingen betrekken.
14 Mensen voor wie vaderlandsliefde leidend is in hun denken en handelen.
Kritiek in de Republiek kort en krachtig:
- Een kleine kliek regenten speelt elkaar de belangrijke bestuurs- baantjes door (Nepotisme =
vriendjespolitiek en corruptie)
- De Oranjes (stadhouder) gaan zich steeds meer als vorsten gedragen.
- De economie gaat steeds slechter (handel ligt stil)
- Nederlagen tegen Engeland met nadelige vredesverdragen
Patriotten tegen Oranje
Twee groepen ontstonden: patriotten vs. Oranjegezinden.
Gemoederen liepen steeds hoger op, vooral toen patriotten zich organiseerden in vrijkorpsen.
Stadsbesturen dwingen aftreden
Verkiezingen nieuwe bestuurders organiseren
Grote hoeveelheid patriotten Willem V vluchtte Nijmegen (Oranjegezinden de overhand).
Koetsrit prinses Wilhelmina eindigde in Goejanverwellesluis. Broer, Koning van Pruisen schoot te
hulp Pruisische troepen sterker amateuristische vrijkorpsen en patriotten werden verdreven.
15 Groep Nederlanders die in de tweede helft van de 18e eeuw stadhouder Willem V en de regenten steunde.
16 Een uit vrijwilligers bestaande militie.
Franse hulp voor de patriotten
In 1789 brak de Franse revolutie uit. Vertegenwoordigers derde stand hadden de Franse Staten-
Generaal, waarin vertegenwoordigers van de drie standen zaten, verlaten en zicht tot parlement
uitgeroepen.
Privileges adel en geestelijkheid afgeschaft
Grondwet
1792 koning onthoofd
Frans revolutionairen streefden ernaar hun democratische revolutie te exporteren: ook in het
buitenland moest het volk in opstand komen tegen ancien régime.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CarlijnvAken04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51036 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen