Samenvatting
Tijdvak 9 en 10 samenvattingen - geschiedenis
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Duidelijke samenvattingen van tijdvak 9 en 10 - Feniks geschiedenis 4,5,6 vwo.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
Voorbeeld 3 van de 20 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Tijdvak 9Wereldoorlogen
1900 – 1950 Moderne Tijd
Kenmerkende aspecten
De rol van moderne propaganda- en communicatiemiddelen en 9.2, 9.3
vormen van massaorganisatie.
Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en 9.2, 9.3
fascisme/nationaalsocialisme.
De crisis van het wereldkapitalisme.
Het voeren van twee wereldoorlogen. 9.1, 9.3
Racisme en discriminatie leiden tot genocide, in het bijzonder op de 9.3
joden.
De Duitse bezetting van Nederland. 9.3
Verwoestingen op niet eerder vertoonde schaal door 9.1, 9.3
massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de
burgerbevolking bij oorlogvoering.
Vormen van verzet tegen het West-Europese imperialisme. 9.3
Verstoord machtsevenwicht
In de 19e eeuw waren er vijf Europese mogendheden: Groot-Brittannië, Frankrijk, Oostenrijk-
Hongarije, Rusland en Pruisen streefden naar in stand houden machtsevenwicht (garantie vrede).
Ging lang goed, zelf toen Verenigde Staten van Amerika een nieuwe economische wereldmacht
werden.
De VS voerden een politiek van isolationisme: zo weinig mogelijk bemoeien met internationale
politiek.
Onder leiding van Pruisen kwam Duitse eenheidsstaat tot stand in 1871 verstoring
machtsevenwicht door snelle economische groei en traditie van militarisme in Duitse keizerrijk.
Europese mogendheden vormden bondgenootschappen om machtsevenwicht te beschermen.
ontstaan twee +/- sterke machtsblokken:
1. Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië bondgenootschap sinds 1882 in Driebond.
Internationale politiek op elkaar afstemmen en steunen in geval van conflict
2. Groot-Brittannië en Frankrijk (en Rusland)
GB + FR voelde bedreigd door Duitsland: Britten dreiging bij DU door bouw grote en moderne
oorlogsvloot (want GB overheersende positie wereldzeeën).
DU wilde met oorlogsvloot koloniaal wereldrijk mogelijk maken.
Wapenwedloop
Duitse vlootprogramma Britten vloot uitbreiden + andere wedlopen landen
Oorzaak: iedere mogendheid wilden sterker zijn dan de ander.
Fransen zaten vol wrok: verliezen Frans-Duitse oorlog (1870-1871) vernedering wraak.
Vanaf 1993 FR + RUS optrekken vanaf 1893 en 1907 sloot GB hierbij aan.
1 “De politieke neiging van een volk of natie om zichzelf van de wereld buiten hen af te wenden.” Vooral een
stijl van buitenlandse politiek, waarbij een land zich terughoudend opstelt op het niveau van internationale
betrekkingen
,2 Voorliefde voor alles dat met het leger te maken heeft, bijvoorbeeld voor uniformen, medailles, parades en
discipline.
3 “Een wedloop voor militaire suprematie tussen twee of meer landen of machten die elkaar proberen te
overtreffen op het gebied van wapentechnologie of in aantallen wapens.”
Een moord met grote gevolgen
In het zuidoosten van Europa, op de Balkan, maakten tal van volkeren deel uit van een
veelvolkerenstaat: van Oostenrijk-Hongarije of van het Turkse Rijk.
- Streven naar eigen onafhankelijke staat (nationalisme)
RUS ondersteunde deze wens, Oostenrijk-Hongarije bestreed dit om val van het rijk te voorkomen.
Balkan rond 1910 ‘kruitvat’, werd in 1914 aangestoken.
OST-HON kroonprins Franz Ferdinand met vrouw Bosnië bezoeken (in Sarajevo). Geannexeerde
hoofdstad door OST-HON.
Servische nationalisten (streefden aansluiting Bosnië bij Servië na) moordaanslag
Regering OST-HON Servisch complot onderzoek instellen Servië met meer dan duizenden
agenten
‘agenten’ zouden bezettingsmacht vormen (volgens Servische regering)
Oorlog verklaard aan Servië door OST-HON
Door bondgenootschappen veel landen direct betrokken conflict: oorlog onafwendbaar.
Centralen Geallieerden
Duitsland, Ottomaanse rijk (Huidige Turkije) en Servië, Rusland, Frankrijk en Engeland.
Oostenrijk-Hongarije
Triple Alliantie Triple Entente: FR-VK-RUS
Centralen met snelle aanvalsoorlog FR verslaan en vervolgens militaire kracht op RUS. Dit zou
tweefrontenoorlog voorkomen.
4 Een staat waarin meerdere volkeren onder hetzelfde bestuur leven.
Soldaten als kanonnenvoer in de loopgraven
Aug DU viel België binnen opmars richting FR snel en gewelddadig: tientallen dorpen verbrand en
duizenden burgers geëxecuteerd. ½ Belgen vluchtten naar NL.
Sep DU in Noord-FR Fransen en Britten stopten DU opmars Soldaten ingraven weerszijden
frontlijn (in gangenstelsel).
Als generaals hadden besloten, moesten soldaten loopgraaf verlaten en op tegenpartij afrennen
mitrailleurvuur kostten veel soldaten, vrijwel geen terreinwinst.
Loopgraven vijand verzwakken gebruik gemaakt van artillerie zware bombardementen.
Als het beide partijen niet lukten linies tegenstander doorbreken, werden steeds nieuwe wapens
ingezet: gifgas, vlammenwerpers en tanks.
Ook in de lucht werd gevochten: Tijdens Eerste Wereldoorlog werd kort ervoor het vliegtuig ingezet
als wapen.
5 Een oorlog tussen veel staten die op mondiale schaal gevoerd wordt.
Het laatste oorlogsjaar
Ook in het oosten van Europa werd had gevochten.
1918 trok RUS zich terug uit de oorlog Duitsers alle troepen inzetten westen en grootschalige,
nieuwe aanval beginnen. Leek succesvol: rukten tientallen km op van frontlijnen, maar opnieuw
opmars einde gemaakt.
Duitse leger moegestreden en komst meer Amerikaanse soldaten droeg bij uiteindelijke verlies.
1917 besloot AM president Wilson deel te nemen aan oorlog.
, Motieven: ‘’Make the world safe for democracy’’
- Lusitania (grootste en snelste schip wereld getorpedeerd door DU anti-DU)
- Leningen aan de Geallieerden (handel EN)
- Onbeperkte duikbotenoorlog
- ZImmermann-telegram (telegram Mexico onderschept EN)
11 nov 1918 tekenden Duitsers in ’n treinwagon in Compiègne de capitulatie.
(keizer gevlucht naar NL vorming regering liberalen en socialisten vragen om wapenstilstand).
6 Overgave van een land of leger.
Aanleiding= = (onbelangrijke) reden
waarom iets op dat moment gebeurt
(“de druppel die de emmer doet
overlopen” / “het laatste zetje” / de
lont in het kruitvat”).
Aanleiding WO1: De moordaanslag
op Franz Ferdinand, de
troonopvolger van Oostenrijk-
Hongarije op 28 juni 1914 in
Sarajevo.
Oorzaken:
-Wapenwedloop/militarisme
-Bondgenootschappen
-Modern imperialisme
-Nationalisme
‘’De Eerste Wereldoorlog was de eerste Totale Oorlog = een oorlog waarbij niet alleen militairen
worden betrokken, maar de gehele samenleving inclusief burgers.’’
Gebeurtenissenlijst WO1 – Docent
Aanslag Serajevo RUS steunt Servië DU steunt OST-HON FR steunt RUS RUS mobiliseert
DU valt BE binnen GB steunt FR
Veertienpuntenplan Wilson – Docent
De Veertien Punten is de naam gegeven aan een aantal voorstellen die de Amerikaanse president Woodrow
Wilson op 8 januari 1918 in een rede aan het Amerikaans Congres bekendmaakte om een einde te maken aan
de Eerste Wereldoorlog.
Volgens Wilson waren de oorzaken van de oorlog als volgt: nationalisme, imperialisme, kolonialisme,
wapenwedloop en bondgenootschappen. De wereld moet gezuiverd worden van deze ‘ziektes’.
Volkerenbond is hem gelukt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper CarlijnvAken04. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 72042 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen