Samenvatting van het vak adolescentiepsychologie. Dit vak wordt gegeven tijdens de premaster Klinische kinder- en jeugdpsychologie. Het tekstboek bij dit vak is Slot, E., van Aken, M. (2019). Psychologie van de adolescentie: Basisboek. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
Adolescentie: periode tussen kindertijd en volwassenheid. Periode van ontwikkeling,
waaronder een biologisch rijpingsproces in de hormonen en in de hersenen. Deze
ontwikkelingen vinden zowel plaats in de interactie met elkaar als de omgeving van de
adolescent. Volgens Erikson is de belangrijkste ontwikkelingstaak het ontwikkelen van de
eigen identiteit.
Emerging adulthood: verlengde adolescentie, omdat jongeren langer blijven doorstuderen
en zo op latere leeftijd een baan vinden en trouwen. → kan leiden tot quarterlife crisis: rond
25e jaar moeilijkheden ondervinden bij het vinden van een plaats in de volwassen wereld.
Puberteit: proces van geslachtsrijp worden. De adolescentie is de fase waarin zij deze rijping
gaan integreren. Gevolg van deze processen zijn verandering in gedrag en stemming.
Drie aandachtspunten voor een stoornis in de ontwikkeling:
1. Is het een eenmalige stemming/ gedrag of meer langdurende patronen.
2. Zijn de problemen een symptoom van een andere stoornis. Internaliserende
problemen zorgen ervoor dat het verschil niet duidelijk is.
3. Timing van het probleemgedrag. Begint dit al voor de adolescentie.
Continuïteit: dezelfde psychologische mechanismen spelen een rol, ook al is de vorm van
het gedrag verschillend. Een voorspelbaar patroon van relaties tussen gebeurtenissen/
ervaringen in een eerdere levensfase en een bepaalde uitkomst later.
Discontinuïteit: koerswijzigingen op verschillende momenten in de levensloop.
Dynamisch interactionisme: mensen kunnen hun eigen omgeving vormgeven, maar worden
ook door de omgeving vormgegeven. → transactionele modellen.
Persoon- omgeving interactie:
- Passieve interactie: omgeving wordt door biologische verwanten (ouders)
aangeboden. (Kindertijd)
- Evocatieve interactie: individu beïnvloedt de omgeving door de reacties die hij bij
andere oproept → tijdens elke levensfase.
- Actieve interactie: individu selecteert de omgeving. (Naarmate ouder worden)
Verschuiving van de interacties tijdens de adolescentie, van passief naar actief.
Mediatie: effect van de omgeving op het gedrag loopt via de persoon.
Moderatie: effecten van de omgevingen hangen af van de persoonskenmerken of
andersom.
,Storm and stress: refereert naar de opvatting dat de adolescentie wordt gekenmerkt door
een periode van grote emotionele beroering en opstandigheid. Deze opvatting kent veel
kritiek, omdat de meeste adolescenten redelijk rustig door deze periode heen gaan.
Drie aspecten die karakteristiek zijn voor de fase van de adolescentie:
- Het vormen van de eigen identiteit en het bereiken van autonomie ten opzichte van
de ouders.
- De manieren van omgaan met bepaalde innerlijke beleefde conflicten.
- Een bepaald niveau van cognitief functioneren.
1.2 Theorieën rondom de adolescentie
Drie soorten invloeden op de ontwikkelingstaken:
- Ontwikkelingstaken kunnen voortkomen uit de lichamelijke veranderingen.
- Ontwikkelingstaken kunnen voortkomen uit de verwachting van de omgeving.
- Ontwikkelingstaken kunnen voortkomen uit eigen waarden en aspiraties.
Theorie van de ontwikkelingstaken: mensen moeten in elke fase van hun ontwikkeling
omgaan met specifieke uitdagingen.
Ontwikkelingstaak: reeks opgaven die een persoon moet volbrengen in relatie tot zijn
omgeving. Daarnaast moet hij vaardigheden eigen maken om deze taken te vervullen.
Worden door verschillende invloeden bepaalt:
- Lichamelijke ontwikkeling
- Verwachting van omgeving
- Persoon zelf, wordt steeds belangrijker
Ontwikkelingstaken bestrijken gehele psychologisch functioneren. Nature en nurture leveren
beide bijdrage aan de ontwikkeling.
Drie soorten invloeden op de ontwikkeling:
- Invloeden gekoppeld aan de leeftijd; biologische en omgevingsfactoren. Opgaven die
gelden voor alle jongeren, voor alle tijden.
- Invloeden gekoppeld aan geschiedenis; historische gebeurtenissen zoals epidemieën.
Opgaven voor jongeren die leven in een bepaalde periode van de geschiedenis.
- Individuele gebeurtenissen; biologische of omgevingsfactoren, zoals ziekte of
echtscheiding. Opgaven voor beperkt aantal jongeren met grote persoonlijke
veranderingen.
Eerste 2 zijn normatief, gelden voor iedereen.
Storm and stress: grote emotionele onrust die jongeren ervaren. Schommelingen in
stemming, ruzie met ouders en risicogedrag.
Psychoanalytische theorieën
Kinderen ontwikkelen seksuele impulsen die gericht zijn op de ouder van het andere
geslacht en agressieve impulsen naar de ouder van eigen geslacht. Deze gevoelens worden
tijdens de basisschoolperiode onderdrukt en komen naar boven in de adolescentie en
, worden dan in daden omgezet. Afweermechanismen moeten in werking treden om dit te
voorkomen.
Twee soorten afweermechanismen (Anna Freud):
- Ascetisme: adolescenten ontzeggen zichzelf van plezier, omdat ze bang zijn de
controle over de impulsen te verliezen. Bijvoorbeeld door een strikte studieplanning
of intens sporten.
- Intellectualisering: emotionele en persoonlijke conflicten worden ontdaan van
emotie, waardoor ze abstract worden.
Zij ziet storm and stress als normaal verschijnsel. Wanneer dit niet aanwezig is, zal het
afweermechanisme te sterk zijn.
Relationele visie: ontwikkeling wordt gestuurd door interne voorstellingen, deze bouwen we
op van belangrijke personen. Met deze ‘objecten’ gaan we relaties aan. 2 fasen:
- Tussen 2 en 3 jaar wordt afstand genomen van echte ouders door opbouwen van
interne voorstellingen van de ouders → eerste seperatie- individuatiefase. Nemen
afstand van de moeder, maar zoeken daarna weer toenadering.
- Emotioneel afstand nemen van de interne voorstellingen, door omgang met
leeftijdsgenoten van het andere geslacht. Is tijdens de adolescentie → tweede
seperatie- individuatiefase.
Antwoorden vanuit psychoanalytische theorieën
Emoties ontwikkelen en adolescenten moet hiermee om leren gaan. Volgens drift- afweer
visie moeten jongeren seksualiteit integreren in de persoonlijkheid. Volgens relationele visie
moeten jongeren loskomen van vroegere afhankelijkheid van ouders. Wisselwerking tussen
adolescenten en hun sociale omgeving die de ontwikkeling beïnvloedt. De adolescentie
wordt gekenmerkt door toegenomen emotionele verwarring (storm and stress). De
oorsprong ligt bij de emoties en de manier waarop zij in sociale contacten hiermee om
moeten gaan.
Cognitieve theorieën
Volgens Piaget denken kinderen op een concrete manier en jongeren op een abstracte
manier. Overgang van formeel denken zorgt voor nadenken over eigen denken → hierdoor
ontwikkelen zij misvattingen over zichzelf.
→ Egocentrisme van de adolescent: eigen gevoelens zijn uniek, niemand kan hun begrijpen,
zorgt voor emotionele onrust → storm and stress.
Tijdens de adolescentie wordt het denken ontwikkeld. Het gaat van concreet operationeel,
naar formeel operationeel. Hierdoor kunnen zij denken over hun eigen denken. Nieuwe
vorm van denken eigen maken. Overgang zorgt voor vertekent beeld van maatschappij
(idealisme) en zichzelf (egocentrisme) en gaat samen met toegenomen emotionele
verwarring. De oorsprong hiervan ligt in de wijze waarop de adolescent denkt. Ontwikkeling
van denken kan alleen in omgang met anderen. Individu en omgeving zijn beide belangrijk.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rosss. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,00. Je zit daarna nergens aan vast.
