Uitgebreide powerpoint met alle examenstof van domein D (Leefomgeving) erin verwerkt voor de aardrijkskunde centrale eindexamens (VWO 2024).
De powerpoint is gemaakt op basis van het Examenoverzicht Samenvatting boekje voor , maar is gelukkig ook te gebruiken voor de eindexamens van 2024!
Alle...
,Kenmerken van rivieren
De Rijn en de Maas zijn de grootste rivieren in Nederland.
● Rijn: gemengde rivier (zowel ijs als neerslag)
● Maas: regen rivier (onregelmatig regiem, afhankelijk van neerslag)
→ verval: hoogteverschil tussen twee punten van een rivier
→ verhang: hoogteverschil tussen twee punten die 1 kilometer uit elkaar liggen in
meters per km (ook wel: verval per kilometer)
Lengteprofiel van een rivier: het verloop van de waterspiegel in lengterichting
Het stroomstelsel van een rivier:
● Bovenloop: hoog in de bergen, de rivier stroomt het snelst en er vindt veel
erosie plaats.
● Middenloop: loopt door een dal, het verhang is hier gemiddeld.
● Benedenloop: in het laagland, door een overstromingsvlakte. Verhang is gering
→ meanderen (slingeren door het landschap). In de benedenloop vindt
voornamelijk sedimentatie plaats
,Stroomgebied en waterscheiding
● Stroomgebied: het verzamelgebied van rivier waarbinnen alle neerslag via
de zijtakken naar de hoofdrivier stroomt.
● Waterscheiding: de grens tussen twee stroomgebieden (meestal in
gebieden met relief)
Vertragingstijd: de hoeveelheid tijd die water nodig heeft om na een regenbui in
de rivier te komen. Wordt onder andere bepaald door:
- De aanwezigheid van vegetatie (hoe meer vegetatie, hoe langer de
vertragingstijd);
- De doorlaatbaarheid van de bodem (hoe zachter de bodem, hoe langer de
vertragingstijd);
- De invloed van de mens (verstening, riolering, ontbossing, enzovoort.
Meestal geldt: hoe meer menselijke invloed, hoe korter de vertragingstijd).
Regiem: de schommeling in de hoeveelheid water die een rivier per jaar afvoert.
Debiet: de totale hoeveelheid water die een rivier in een bepaalde tijdseenheid
afvoert.
→ Er is sprake van piekafvoer als een rivier een grote hoeveelheid water in een
korte tijd moet afvoeren.
,Verschillende soorten rivieren
Er zijn 3 soorten rivieren:
● Gletsjerrivier. Deze wordt gevoed door smeltwater uit de bergen.
- Aan het regiem kun je zien dat het smeltwater vooral uit het voorjaar
komt.
● Regenrivier. Deze wordt gevoed door regenwater.
- Aan het regiem kun je zien of het natte maanden zijn geweest of in
welke periode de verdamping hoog wa
● Gemengde rivier. Deze wordt gevoed door een combinatie van beiden.
- Het regiem is hierdoor relatief regelmatig.
LET OP: een regiem kan alleen regelmatig of onregelmatig zijn!
,Zomerbed, winterbed en uiterwaarden
Bij lage afvoer blijft de rivier binnen de zomerdijken.
Bij hoge afvoer stromen de zomerdijken over en blijft de rivier binnen de winterdijken.
● Uiterwaarden: de gebieden tussen de zomer- en winterdijk.
Binnendijks gebied Binnendijks gebied
Buitendijks gebied
LET OP: Binnendijkse gebieden zijn de gebieden waar wij wonen, dus buiten de winterdijken. Buitendijks
gebied kan overstromen!
,Overstromingsrisico’s en maatregelen
Nederland heeft vaker een overschot aan water dan een tekort.
(ligt in benedenloop van zowel de Rijn als de Maas)
→ Overstromingen
3 vormen van bedreigingen:
- Door het warmer wordende klimaat neemt vooral in de
1. Klimaatverandering: zomer de verdamping toe.
- Door het veranderende klimaat komen steeds vaker
● Temperatuurstijging → absolute stijging van de zeespiegel langere perioden zonder neerslag voor.
● Onregelmatiger en extreem weer
● Afvoerproblemen door hoog zeewater
1. Bodemdaling:
● De bodem in het westen en noorden van Nederland daalt
om verschillende redenen.
● - Nederland ligt in de benedenloop van grote rivieren en
1. Relatieve zeespiegelstijging: heeft dus altijd watertoevoer van deze rivieren.
● De combinatie van bodemdaling en absolute - Nederland heeft gemiddeld een neerslagoverschot.
● Door klimaatverandering komen lange perioden zonder
zeespiegelstijging. neerslag vaker voor.
, Overstromingsrisico’s
De grootste overstromingsrisico’s in Nederland ontstaan bij een combinatie van
springtij, noordwesterstorm en piekafvoer van de rivieren.
● Springtij: wanneer de zon, maan en aarde op een lijn staan is er extra hoge
vloed.
Om Nederland te beschermen tegen het gevaar van overstroming, zijn er een aantal
menselijke ingrepen gedaan:
● Afsluitbare waterkeringen: houdt het water op een bepaalde plaats tegen.
→ De primaire waterkeringen zijn dijken die beschermen tegen overstromingen
bij hoogwater vanuit de Noordzee, de Waddenzee, het Ijsselmeer en de grote
rivieren.
● Dijk: door de mens aangelegde waterkering → moet soms verhoogt of verbreedt
worden: dijkverzwaring.
● Terpen: kunstmatige woonheuvels
● Krib: korte stenen dam in de rivierbedding → rivier wordt in het midden van zijn
stroombed gedwongen → rivier gaat sneller stromen → stroomgeul wordt
uitgediept. (En: tussen de kribben stroomt het water langzaam waardoor er
sedimentatie optreedt in plaats van erosie).
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rosalia23. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
