Een praktische inleiding in de agogische theorie, agogiek. Hoofdstuk 2: Individuele
verandering nader bekeken.
Voor de verandering
Hoofdstuk 2: Individuele verandering nader bekeken.
Bronnen van verandering
Je zou kunnen veranderen onder verschillende redenen en oorzaken, bijvoorbeeld:
Eigen ontwikkeling, idealen, innerlijke drang, onvrede met de bestaande situatie,
informatie in strijd met het gedrag, geheel nieuwe informatie, verwachtingen van
anderen, belangen, bedreiging van buitenaf, wijziging van omstandigheden en
indrukwekkende of confronterende ervaringen.
Motivatie
Een uiterst belangrijke factor in elke veranderingsproces is de motivatie van de
betrokkenen. Iemand die gemotiveerd is, kan daardoor in beweging komen. Motivatie
is nodig om aan een veranderingsproces te beginnen, maar ook om daarin door te
zetten. Over het algemeen kun je zeggen dat mensen meer tot verandering
gemotiveerd zijn naarmate zij zich minder bedreigd voelen, naarmate zij er meer
wenselijks mee kunnen bereiken en naarmate er meer ondersteuning vanuit hun
omgeving bestaat.
De sterkste motor is een veranderingsproces is wel het succesvolle resultaat ervan,
het waargenomen effect van alle inspanning.
Consequenties voor het agogisch handelen
Zonder motivatie is geen blijvende verandering mogelijk, en verandering is
gemakkelijker naarmate de motieven ervoor meer van binnenuit komen. Daarom
moet je als agoog met de cliënt grondig nagaan wat hem precies beweegt. Het
gevolg ervan kan zijn dat je er samen van afziet. Het kan ook zijn dat externe
motieven worden aangevuld me meer eigen redenen voor verandering. Een behaald
resultaat blijkt een zeer belangrijke drijfveer te zijn in het veranderingsproces. Een
agoog moet zich richten op het behalen en accentueren van kleine successen. Hij
moet daartoe helpen grote veranderingen op te delen in haalbare tussenstappen die
op korte termijn een bevredigend effect kunnen hebben.
De gelaagde persoonlijkheid
Men stelt de persoonlijkheid van een mens weleens voor alsof die is opgebouwd uit
verschillende elementen die onderling samenhangen. De bouwstenen van iemands
persoonlijkheid zijn onder andere alles wat hij weet, zijn gedachtewereld, gedrag en
het gevoeld dat hij heeft en zijn eigen attitudes. Een attitude is de houding ten
opzichte van een mens of zaak, bijvoorbeeld democratie.
In het beginsel kunnen aspecten je persoonlijkheid veranderen, maar ze veranderen
bepaald niet allemaal even gemakkelijk. Verschillende aspecten van de
persoonlijkheid liggen in lagen op verschillende dieptes. Het ene bevindt zich aan de
oppervlakte, het andere diep in je, vlakbij je kern en raakt zo je identiteit. Zo spreken
we in dit boek van verschillen in de diepte van verandering.
De dieper wordende veranderingen die je kern raken zijn steviger opgenomen in je
persoonlijkheid. De betrokkene heeft ze zich meer eigen gemaakt, zij zijn intern
geworden. Daarom zeggen we dat ze zijn geïnternaliseerd.
De verschillende elementen van de persoonlijkheid kunnen meer of minder in
evenwicht met elkaar verkeren. We spreken van evenwicht als gedrag overeenkomt
met wensen, als kennis en geloof niet met elkaar in strijd zijn, het zelfgevoel