HOOFDSTUK 1: HRM samenhang en context
1.1 Definitie en doelen van HRM
HRM
- HRM is dat aspect van management dat is gericht op het reguleren van arbeidsrelaties,
zodat deze productief, evenwichtig en maatschappelijk aanvaardbaar zijn
- werkgever gaat arbeidsrelatie aan met werknemers in ruil voor beloning, ook
ontplooiingskansen, scholing en groeimogelijkheden
Arbeidsrelatie
- organisatiedoelen moeten bereikt worden, ze moeten iets opleveren voor de organisatie
- arbeidsrelatie moet maatschappelijk acceptabel zijn
wat in de ene organisatie of tijdsperiode gebruikelijk is, in andere organisatie of
tijdsperiode niet gebruikelijk
kinderarbeid bij ons verboden, andere landen niet
- arbeidsrelatie voor beide partijen een zeker evenwicht vertonen
werknemer: inspanningen beloond worden, correct behandeld worden
werkgever: werknemers zich inzetten voor bedrijf
1.2 Dimensies en niveaus van HRM
Dimensies van arbeidsrelatie
- ruilrelatie: financiële beloning, loopbaanmogelijkheden,… (onderhandelingshouding)
- gezagsrelatie: werknemer stelt zich onder gezag van werkgever, recht werknemer
aanwijzingen te geven (onderschikking en trouw)
- samenwerkingsrelatie: samenwerken met anderen, afhankelijk van structuur organisatie
(vertrouwen en inschikkelijkheid)
1.2.1 HRM aan de basis: operationeel HRM
HR-cyclus
- geeft het cyclisch karakter van HR-management op operationeel niveau weer
- eerst mensen selecteren waarvan men verwacht dat ze bepaalde prestaties leveren
- daarna prestatie beoordelen, goede presteerders goed belonen
- prestatie verbeteren waardoor men kan doorstromen (doorstroom)
- als prestatie ondermaats is, wordt de arbeidsrelatie beëindigd
Directe gedragsregulering = operationeel HRM
- HR-cyclus, mensen worden in directe zin in hun gedrag aangestuurd
- focus gericht op dagelijks werk, tijdsperspectief is kort
1.2.2 Koers bepalen: strategische regulering (p18)
Strategische regulering
- ondernemingen en instellingen zijn afhankelijk van hun omgeving
functie vervullen op afzetmarkt, over voldoende financiële middelen beschikken,
aantrekkelijk zijn voor werknemers op arbeidsmarkt
1
, - beslissingen genomen worden: strategie, structuur, cultuur en personele kwaliteiten op
elkaar afstemmen
- focus op strategische niveau gericht op behoud van de continuïteit en
concurrentiekracht van de onderneming als geheel, richting van de organisatie
1.2.3 Inrichten van de organisatie: organisatorisch of tactisch HR-beleid
Organisatorisch of tactisch HR-beleid
- organisatie zo inrichten dat gestelde doelen bereikt kunnen worden
- op basis van uitgestippelde koers middelen kiezen
- strategische en organisatorische beslissingen hangen nauw met elkaar samen
- creëren van Organisational Process Advantages
inrichting van de organisatie en het organiseren van werk op zo’n manier dat
daarmee in vergelijking met concurrenten voordelen worden gerealiseerd
1.2.4 HRM en maatschappij: institutionele regulering
Institutionele/maatschappelijke regulering
- speelt zich buiten de organisatie zelf af
- web van instituties die zich bezighouden met arbeid en organisatie
vakbonden: ruildimensie, cao,…
organisaties: bepalen inkomstenniveau, creëren werkgelegenheid,…
overheid: grenzen aan arbeidsrelatie
Stelsel van arbeidsverhoudingen
- het geheel van instituties dat vooral de voorwaarden bepaalt waaronder arbeidsrelaties
tot stand mogen komen
1.3 Wat is een goed HR-beleid? HRM vanuit verschillende perspectieven
Bedrijfseconomisch perspectief
- mensen zijn net als machines die organisatie gebruik om haar doelen te bereiken
- moeten over kwaliteiten beschikken en adequaat worden ingezet
- medewerkers zijn kostenpost en moeten zo productief mogelijk zijn
Sociaal-psychologisch perspectief
- organisaties zijn ook samenwerkingsverbanden van mensen
- naast arbeidskracht, mensen willen zich ontplooien, rekening houden met behoeften en
verwachtingen van medewerkers
- HRM omschreven als het proces van afstemming tussen individu en organisatie (4A’s)
arbeidsvoorwaarden
arbeidsomstandigheden
arbeidsverhoudingen
arbeidsinhoud
2
, Politiek of belangenperspectief
- individuen presenteren zich in organisatie ook als belanghebbenden, zij hebben belang
bij het resultaat van de onderneming
- de verdeling van lusten en lasten binnen een organisatie, diverse partijen strijden om de
verdeling van opbrengsten
Maatschappelijk perspectief
- accent op de externe relaties van organisaties met de samenleving als geheel
- samenleving ervaart consequenties van ondernemingsbeleid
- organisatie ondervindt invloeden van normen en opvattingen uit de samenleving
1.4 Strategische afstemming en HRM
Strategisch ondernemingsbeleid
- organisaties zijn voor hun voortbestaan afhankelijk van hun omgeving
- een beleid ontwikkelen en in stand houden dat recht doet aan eisen die omgeving stelt
- organisatie legt haar koers erin vast, bepaalt welk waardebod zij aan de markt wil
aanbieden en hoe zij met andere stakeholders (belanghebbenden) denkt om te gaan
- omgevingsfactoren relevant
economische (markt)factoren
technologische factoren
politiek-maatschappelijke factoren
Economische marktfactoren
- organisatie te maken met grondstoffen-, een kapitaal- en een arbeidsmarkt
- kenmerken van de afzetmarkt
het aantal en de kwaliteit van de concurrenten, toetredingsbelemmeringen
hoe stabiel de markt is of net dynamisch (veranderingen volgen elkaar snel op)
- arbeidsmarkt: krap of ruim?
Technologische factoren
- organisaties maken gebruik van producten dankzij wetenschap en techniek
- technologie: hardware, procedures om problemen aan te pakken,…
Politiek-maatschappelijke factoren
- overleg tussen sociale partners onderling en met de overheid
- veranderende opvattingen over arbeid en organisatie leiden tot wetten en komen tot
uiting in collectieve arbeidsovereenkomsten
1.4.2 Ondernemingsbeleid als proces van strategische afstemming
Ruimte eigen koers afhankelijk van strategische opstelling
- opstelling kan variëren van louter reactief tot proactief strategisch
- laatste geval wordt bewust gezocht naar mogelijkheden en kansen die levensvatbaarheid
en bewegelijkheid van de organisatie op de lange termijn vergroten
- strategisch beleid is een typisch proces van doel zoeken
- proces van strategische beleidsvorming beste aanpakken, twee hoofdstromen
3