Taalkundig-stilistische analyse: de casus Wilders / Pechtold
De manier waarop politici zich opstellen ten opzichte van hun publiek wordt in de analyse van
politiek taalgebruik wel gekarakteriseerd in termen van ‘afstand’ of ‘nabijheid’. Politici kunnen zo de
indruk wekken een meer of minder nauwe band te onderhouden met hun publiek.
Stijl: er is sprake van stijl wanneer de taalgebruiker formuleringsalternatieven voorhanden heeft om
een verschijnsel of stand van zaken in de werkelijkheid te beschrijven. Bij taalkundig-stilistisch
onderzoek wordt geen experimenteel onderzoek naar stilistische keuzes verricht, maar op basis van
taalkundige analyse aannemelijk gemaakt dat dergelijke keuzes een bepaald effect sorteren.
Een politicus dient zich te richten op twee heterogeen samengestelde publieken (de Haagse collega’s
uit de Tweede Kamer en het kabinet en de samenleving), die functioneel van elkaar verschillen.
In dit artikel wordt gesteld dat Wilders meer dan Pechtold de indruk wekte afstand te bewaren tot de
Haagse collega’s. Daarnaast wekte Wilders meer de indruk zich nabij het land te positioneren.
Na analyse van beide toespraken aan de hand van een checklist (bottumup analyse – inductief)
bleken de politici lang niet op alle onderdelen te verschillen. Deze middelen vielen dan ook af. Deze
analyse leverde een grove eerste selectie op die in de tweede fase top-down (deductief) verder werd
ingeperkt. De volgende opsomming geeft een overzicht van de stilistische verschijnselen die tijdens
de analyse naar voren kwamen als middelen die verschillen tussen beide sprekens te zien geven en
waarvan bovendien aannemelijk kan worden gemaakt dat ze bijdragen aan de indruk dat Wilders en
Pechtold zich verschillend positioneerden ten opzichte van de mensen in het land:
In studies over populisme wordt aangenomen dat politici nabijheid met de samenleving kunnen
suggereren door in hun taalgebruik het electoraat een centrale rol toe te kennen. Dus wordt
verwacht dat Wilders dit in grotere mate toepast.
Wel of niet verwijzen naar kiezers
Politici kunnen kiezers centraal stellen door veelvuldig over hen te spreken, is wel deels afhankelijk
van het onderwerp waarover gesproken wordt. Statistische toetsing laat vervolgens zien dat Wilders
in 2008 significant vaker naar kiezers verwijst dan Pechtold, in 2009 is dit verschil niet significant.
Zinsbouw: kiezers presenteren als subject, complement of toevoeging
Complementen: zinsdelen waarvan de aanwezigheid door de betekenis van het werkwoord wordt
geïmpliceerd (zijn meestal voorwerpen).
Het gezegde, het onderwerp en de eventuele complementen die uit de betekenis van het
hoofdwerkwoord voortvloeien, vormen gezamenlijk de kern van een zin: het zijn deze zinsdelen die
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SJN. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.