Contractenrecht
Hoorcollege 1
Het verbintenissenrecht; wegen & argumenteren
Wat is verbintenissenrecht?
Het gaat om systematiek, maar ook moraal. Hoe vinden wij dat mensen zich horen te
gedragen.
Jetblast-arrest Mevr. Hartman ging daarnaartoe. Ze wilde gaan fence-hangen. Je hebt op
de hoek een bar waarop precies staat, wanneer er vluchten vertrekken zodat mensen weten
hoe laat ze moeten gaan hangen. Mevr. Hartman valt tegen een steen aan. Ze wil iemand
aansprakelijk stellen, want ze vindt dat ze niet voldoende gewaarschuwd is.
Wie kan je aansprakelijk stellen?
Het vliegveld stelt ten eerste dat er hekken staan. Alles buiten de hekken valt niet onder de
aansprakelijkheid van het vliegveld. Daarnaast stond er een bord. Er stond ‘pas op’.
Is er voldoende gedaan door het vliegveld om te waarschuwen?
HR: Het is van doorslaggevende betekenis dat die waarschuwing zal leiden tot aanpassing
van het gedrag van mensen. De waarschuwing moet ook concreet zijn, bijv. ‘je kunt er dood
aan gaan’.
Dit wordt gedaan en het leidt tot aangepast gedrag van mensen.
Vorig jaar stond er weer in de krant dat er weer hetzelfde is gebeurd als drie jaar geleden.
Deze persoon overleed. Heeft dat bord dan wel zin gehad als je het naast het oordeel van de
HR legt? De volgende dag (nadat die mevrouw was overleden) kwam er weer een man om te
fence-surfen. Er staat dus een enorm aangepast bord en volgens de HR is het van belang dat
gedrag van mensen wordt aangepast. Deze meneer in de krant zegt duidelijk dat hij zijn
gedrag er niet door laat beïnvloeden.
Vindt u dat in zo’n geval het vliegveld aansprakelijk houden?
Het gaat hier een stapje verder en hij gaat er doelbewust heen.
Waar komen de overwegingen van Jetblast-arrest vandaan? Kelderluik-arrest
Kelderluik-arrest Wie is er aansprakelijk? In hoeverre is er sprake van een zorgplicht?
De HR zei dat het afhing van gezichtspunten.
4 voorwaarden:
1. Hoe waarschijnlijk kan de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en
voorzichtigheid (van anderen) worden geacht?
2. Hoe groot is de kans dat door deze niet-inachtneming ongevallen staan?
3. Hoe ernstig kunnen de gevolgen zijn?
4. Hoe bezwaarlijk zijn de te nemen veiligheidsmaatregelen?
HR: Er was aansprakelijk (Coca-Cola), maar een stukje eigen schuld van de persoon die erin
was gevallen. Er is wel gevaar gezet, want het kelderluik had heel makkelijk dicht gedaan
worden. Er moet wel opgelet worden door de persoon.
Dit arrest komt vaak voor.
Rb. Zeeland, 19 januari 2017
Op het moment dat er sprake is van dood als gevolg als schending zorgplicht biedt Kelderluik
geen oplossing. Persoon die schade wordt aangebracht is de enige persoon die iets kan
vorderen.
Sjoemelsoftware: tekortkoming
Diesels die zogenaamd erg milieubewust waren. Ze hadden tijdens het meten van de uitstoot,
hadden ze software toegepast die een beetje sjoemel was. Dit bleek ook aan de hand bij
Porsche.
1
,De consumentenautoriteit is ervoor bedoeld om ons te beschermen tegen onrecht en kan
maatregelen nemen. Die heeft een boete opgelegd voor €450.000 aan Volkswagen. Er is nu
een uitspraak waarin staat dat Volkswagen het niet goed heeft gedaan. Advocaten hebben
sites opgericht waar consumenten zich kunnen melden om een claim in te dienen. Het maakt
de weg vrij om te procederen.
Beantwoordt zo’n auto aan de overeenkomst?
Art. 7:17. Als je vervolgens schadevergoeding wilt hebben, koppel je terug naar boek 6, 6:74
en ga je kijken of er sprake is van een tekortkoming. Als je constateert in art. 7:17 dat het
product niet conform is, dan is er tekortgekomen in de nakoming en kun je schadevergoeding
vorderen.
Wat voor schade kun je leiden?
Brandstof, omdat een milieuvriendelijke auto minder benzine kost.
Ontbinding van de overeenkomst, 6:265.
Wat is het verschil tussen ontbinden en schadevergoeding vragen?
Bij schadevergoeding is er een toerekenbare tekortkoming vereist en bij ontbinding niet.
Wanprestatie
Wat is de grondslag voor de vraag om schuld door wanprestatie?
Contract – koopovereenkomst met Feyenoord voor kaartje
Tekortkoming in de nakoming?
6:74
Inspanning of resultaat?
Remedies?
o Ontbinding: geld terug
o Schadevergoeding
o 6:74 e.v. 6:265
Verbintenissenrecht = onrechtmatige daad, contractenrecht, enige andere wettelijke
rechtsfiguren, maar geen strikte scheiding
Hoe situeert het verbintenissenrecht in het privaatrecht?
Privaatrecht
Personen-, familie-, erfrecht = boek 1 (niet dit vak)
Rechtspersonenrecht = boek 2 (ondernemingsrecht)
Algemeen vermogensrecht = boek 3,5,6 (blok 2.1, 2.2)
Hoe kunnen deze vermogensrechtelijke rechten worden geeffectueerd? Burgerlijk procesrecht
Bijzondere overeenkomsten = boek 7 (o.a. arbeidsrecht)
Vervoer = boek 8 (handelsrecht)
Vermogensrecht
Relatie persoon/goed goederen- en insolventierecht (voornamelijk), boek 3,5
Relatie persoon/persoon voornamelijk verbintenissenrecht, boek 3,6,7
Contract en onrechtmatige daad
Tentamen
Waar ben in het systeem van het verbintenissenrecht?
Oefen met het oefenmateriaal
Plaats de rechtspraak in de stof
Inleiding verbintenissenrecht
Verbintenis = met iemand verbonden zijn, tot iets verplicht zijn (passieve zijde)
Vermogensrecht (3:6) = jegens iemand recht op iets hebben (actieve zijde)
2
,Hoe raakt men verbonden (6:1)?
Art. 6:1 Verbintenissen kunnen slechts ontstaan dit uit wet voortvloeit.
Twee dingen: wet en voortvloeit. Dit betekent dat in de wet staat en dingen niet in de wet
staan maar die er wel zodanig verband mee houden dat het voortvloeit.
Door zelf een verbintenis aan te gaan (vrijwillig als autonoom persoon)
(rechtshandeling, 3:33 e.v., overeenkomst, 6:213 e.v.) contract/overeenkomst
Doordat de wet aan handelen of situatie een verbintenis verbindt (6:162, 198, 203,
212) bv. Wettelijke plicht tot betaling van schadevergoeding door onrechtmatige
daad, of door ongerechtvaardigde verrijking).
Er kunnen uit redelijkheid en billijkheid verplichtingen voortvloeien.
Structuur boek 6
Het hart van het verbintenissenrecht
6:1-161: algemene regels over verbintenissen
6:162-212: bronnen van verbintenissen, anders dan overeenkomst (4 bronnen)
6:213-279: overeenkomstenrecht/contractenrecht (regels voor obligatoire overeenkomsten)
Een verbintenis staat niet gelijk aan een overeenkomst.
Verbintenis is een verplichting.
Gelaagde structuur:
Het BW is opgebouwd van algemeen naar bijzonder.
Voor het verbintenissenrecht van belang boek 1 (personen/handelingsbekwaam), boek 3
(vermogensrecht/rechtshandeling), boek 6 (verbintenissen), boek 7 (bijzondere
overeenkomsten, voor namelijk koop wat voor dit vak van belang is) (Leer dit goed!!)
U koopt een mobieltje:
1. Handelsbekwaam? Boek 1
2. Rechtshandeling? Boek 3
Algemene bepalingen
Rechtshandelingen, wilsgebreken, volmacht
Bij wilsgebrek vernietiging terugwerkende kracht titel van overdracht gaat met
terugwerkende kracht vervallen
3. Overeenkomst (6:213)
Algemene regels voor alle verbintenissen, bijv. schadevergoeding of andere manier
waarmee je van de koop van kunt.
Specifieke regels voor overeenkomsten
Elektronisch? Art. 6:227a - bedenktijd
Regels voor wederkerige overeenkomsten: bijv. ontbinding (tekortkoming)
4. Koopovereenkomst? Boek 7
Consumentenkoop 7:5
ZZP’ers zijn consument. Als personen in hun eigen hoedanigheid iets kopen vallen zij
onder de consumentenbescherming (is vergaand). De wetgever vindt ons zwak.
Bij tentamenvragen moet je echt deze stappen zetten, anders mis je een gedeelte van de
punten en begrijp je vaak niet waar je bent of waar je heen moet. Je hoeft de stappen niet
altijd op te schrijven, maar kijk wel!
In het BW staan veel Europese richtlijnen. Het maakt wel uit, want je moet zo’n artikel anders
interpreteren. Europese wetgever is dan het hoogst hof, zeker als het gaat om consumenten.
Het heeft richtconforme interpretatie. Veelal te herkennen aan een a na het artikel.
3
, Principles of European Contract/Tort Law = soft law, het geldt niet maar het is wel een soort
wetboek. Wetenschappers hebben dat vastgelegd om te komen tot een geharmoniseerd
contractenrecht. Het is iets moois om mee te vergelijken. Om te kijken of wat we in Nederland
hebben wel goed is. Het is geen afdwingbaar recht.
Onderwerp 2: Rondom contractsluiting
Precontractuele fase
U sluit een contract, maar daar gaan vaak onderhandelingen aan vooraf. Dit is niet het geval
als je een brood koopt bij de bakker, maar wel als je een huis koopt of een grote transactie
doet tussen twee bedrijven.
Kan je in de precontractuele fase afzien van je koop?
Je bent nog geen contractspartner en bent nog niet aan elkaar gebonden. Maar wat zijn de
consequenties?
Uitgangspunten precontractuele fase
6:2 Schuldeiser en schuldenaar moeten zich overeenkomstig de redelijkheid en
billijkheid jegens elkaar gedragen. Dit suggereert een contractuele band. Geldt dit dan
ook in de precontractuele fase? Nee, want er staat schuldeiser en schuldenaar en dat
veronderstelt dat partijen al aan elkaar gebonden zijn. Je bent schuldenaar als je
verplicht bent iemand iets te leveren.
Als aan art. 6:2 BW heb je niks om die precontractuele goede trouw aan te vliegen.
Zie expliciet 3:301 lid 2 Draft Common Frame of Reference (DCFR)
‘A person who is engaged in negotiations has a duty to negotiate in accordance with good
faith and fair dealing.’
Als je met elkaar gaat onderhandelen, moet je dat wel een beetje fatsoenlijk doen. In 1992
kwam ons BW tot stand en toen werd erover gehad om een dergelijke bepaling op te nemen
in ons wetboek. Er is voor gekozen om dit niet te doen, omdat dat moet worden overgelaten
aan de rechtsontwikkeling. Daarmee zegt de wetgever ‘zoek het allemaal maar uit’. Dat is
gebeurd, want naar aanleiding van flink wat gedoe in de praktijk zijn er een flink aantal
arresten gewezen. Daar heeft de HR regels moeten bedenken hoe moeten partijen zich
gedragen in deze fase.
Baris/Riezenkamp
Lange tijd ging men ervan uit dat voordat een overeenkomst tot stand is gekomen, tussen
partijen geen andere normen gelden dan tussen willekeurig welke andere personen dan ook.
Als maatstaf gold in deze opvatting de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm, zoals die binnen
het leerstuk van de onrechtmatige daad figureert. Een belangrijke ommekeer in het denken
over de precontractuele fase vormde bekende overweging uit dit arrest.
HR: ‘dat immers partijen door in onderhandeling te treden over het sluiten van een
overeenkomst, tot elkaar komen te staan in een bijzonere, door de goede trouw beheerste,
rechtsverhouding, medebrengende, dat zij hun gedrag mede moeten laten bepalen door de
gerechtvaardigde belangen van de wederpartij.’
Het ging om de situatie dat de ene partij de andere partij een beetje bedonderde met de
informatie over een bepaald contract.
Als je met elkaar gaat onderhandelen dan kom je tot elkaar te staan in een bijzondere
door de goede trouw (r&b) beheerste rechtsverhouding, dus je moet rekening houden
met elkaars gerechtvaardigde vertrouwen.
Sinds dit arrest gaat men er algemeen van uit dat de precontractuele fase niet door de
ongeschreven zorgvuldigheidsnorm van art. 6:162, maar door de strengere eisen van
redelijkheid en billijkheid wordt geregeerd.
Plas/Valburg-doctrine
4