Lesdoelen Internationale en Nationale veiligheid - T1
Lesdoel 1: De student kan de internationale (mega)trends en ontwikkelingen die relevant zijn voor de
nationale veiligheid in Nederland, met een focus op cybersecurity, benoemen.
Overzicht thema’s en risicocategorieën
Door verdergaande digitalisering (thuiswerken, digitaal vergaderen) is kwetsbaarheid toegenomen
Digitale sabotage: Digitale sabotage is het via digitale middelen beschadigen, verstoren of vernietigen
van (vitale) systemen en processen in een ander land.
Aantasting functioneren internet: Aantasting van het functioneren van het internet verwijst naar situaties
waarin de normale werking en beschikbaarheid van het internet wordt verstoord of belemmerd. Het kan
leiden tot verminderde connectiviteit, langzamere internetverbindingen en beperkte toegang tot online
diensten. Het is belangrijk om de veiligheid en stabiliteit van het internet te waarborgen om een soepele
werking ervan te behouden.
Cyberspionage: Cyberspionage (waarbij hackers zich toegang verschaffen tot gegevens van de
overheid of een bedrijf).
Cybercriminaliteit: Onder cybercrime vallen delicten die zich richten op ICT (Informatie- en
Communicatie Technologie). Bij dit type criminaliteit wordt dus een ICT-systeem gebruikt als middel om
het delict te plegen en is een ICT-systeem het doelwit van het delict.
,Lesdoel 2: De student kan uitleggen waar het conflict tussen Rusland en Europa vandaan komt, en
hoe dit tot uiting komt in de oorlog met Oekraïne.
Het conflict tussen Rusland en Europa ontstond aan het einde van de koude oorlog (1947-1991), in
1991 verklaarde Oekraïne namelijk eenzijdig de onafhankelijkheid. Rusland was het hier niet mee eens
omdat zij vonden dat Oekraïne deel uitmaakte van de Sovjet-Unie en dus behoorde tot Rusland.
Oekraïne verklaarde zich onafhankelijk omdat zij het niet eens was met de handelingen van de Sovjet-
Unie en deze viel uit elkaar. Doordat de Sovjet-Unie uit elkaar viel werden meer landen onafhankelijk
en hebben zich aangesloten bij de NAVO en de EU. Rusland zag dit als een bedreiging en vond dat het
westen zijn belofte had geschonden.
Oekraïne hoorde ooit tot ‘het Rusland’ daarom accepteert Poetin niet dat Oekraïne nu een autonoom
land is want hij is van mening dat Oekraïne nu nog steeds tot Rusland behoort.
Poetin heeft in 2010 geprobeerd de Euraziatische unie op te richten. Dit was een voorstel voor een
economische en politieke unie van Wit-Rusland, Kazachstan, Kirgizië, Rusland, Tadzjikistan en andere
Euraziatische landen, met name voormalige Sovjetstaten. Het idee is gebaseerd op de Europese Unie,
het idee werd geopperd door de toenmalige premier van Rusland, Vladimir Poetin, maar het concept
werd voor het eerst geopperd door de president van Kazachstan, Noersoeltan, Nazarbajev, tijdens een
toespraak in 1994 op een universiteit in Moskou.
Het Associatieverdrag tussen de Europese Unie (EU) en Oekraïne is een overeenkomst die bedoeld is
om de politieke en economische samenwerking tussen de EU en Oekraïne te versterken.
In 2013 weigerde Janoekovitsch een associatieovereenkomst met de Europese Unie te ondertekenen,
wat leidde tot massale protesten in Oekraïne. Demonstranten eisten nauwere banden met de EU en
hervormingen in het land. Onder druk van de internationale gemeenschap werd op 21 februari 2014 een
akkoord gesloten tussen Janoekovitsch en de oppositieleiders. Het akkoord voorzag in het beëindigen
van het geweld, het houden van verkiezingen en het terugdraaien van een aantal omstreden wetten.
Echter, de volgende dag verliet Janoekovitsch plotseling Kiev en nam hij zijn intrek in de Russische stad
Rostov aan de Don. Dit werd gezien als een onverwachte en snelle aftocht, en zijn autoriteit als president
was effectief ten einde. Uiteindelijk is het verdrag alsnog op 21 maart 2014 ondertekend en trad
gedeeltelijk in werking op 1 november 2014, na ratificatie door zowel de EU-lidstaten als Oekraïne.
In 2014 viel Rusland de Krim en de Donbas (regio’s in Oekraïne binnen), maar de NAVO deed niks,
daarom kon Rusland gewoon zijn gang gaan.
op 24 februari 2022 begint Rusland een speciale operatie in Oekraïne tegen het zogenoemde
nazideficatie. Er vechten Nazi’s mee in de oorlog bij Oekraïne en Rusland. Oekraïne vecht terug tegen
Rusland maar hier zijn zij helaas te laat, Rusland heeft al schade aangericht.
Er is tevens sprake van een proxyoorlog, want er zijn inmiddels verschillende landen betrokken bij de
oorlog, daarnaast is Oekraïne een soort strijdtoneel geworden tussen deze landen.
Recente ontwikkelingen in deze oorlog zijn: de westerse wapenleveranciers (F16’s), de Wagneropstand
en de dood van Prigozijin, het toenemende aantal aanvallen op Rusland door Oekraïne en de vraag of
dit een langdurig conflict gaat zijn.
In het Sovjet-tijdperk na 1945 was er sprake van een totaliserende werking van de ideologie van de
Sovjet-Unie. De grondwet en wetgeving stonden in het teken van het primaat van de communistische
politiek, wat leidde tot vervolging van dissidenten en geen onafhankelijke rechtspraak. Mensenrechten
speelden nauwelijks een rol van betekenis en staatsapparaten zoals de KGB onderdrukten
tegenspraak.
De planeconomie van de Sovjet-Unie leidde tot schaarste en onvrede onder de bevolking. Het
mensbeeld was gebaseerd op de factor arbeid en er was sprake van hiërarchie, discipline en prestatie
van de wieg tot het graf. Dit leidde tot onderdrukking van (eigen) identiteiten op groeps-, lokaal en
regionaal niveau.
, Lesdoel 3: De student kan de thema’s/ trends rondom informatiebeveiliging die geïdentificeerd zijn in
de horizonscan 2020, te weten cognitie, afhankelijkheid, vernetting en autonomie van
informatietechnologie.
Overzicht van koppelingen
tussen risicocategorieën uit de
GRA 2019 en megatrends uit de
Horizonscan 2020
donkerblauw= directe koppeling;
lichtblauw signalering (lange
termijn of relevant voor de
context)