Portaal
Hoofdstuk 1: Taal en taalonderwijs
Zeven belangrijkste visies op taalonderwijs (zie ook pag 107 voor extra info)
1. Traditioneel taalonderwijs
Taal is de drager van onze cultuur. Grammatica is belangrijk. Ontleding in zinsdelen en benoeming
van woordsoorten is belangrijk. Het accent ligt op de gemakkelijk meetbare aspecten van taal,
zoals technisch lezen en spelling. Schrijven en mondelinge taalvaardigheden blijven achterwege.
2. Thematisch-cursorisch taalonderwijs
Kinderen leren taal door het te gebruiken. Leren aan de hand van thema's die interessant zijn voor
de kinderen. Ook cursorische activiteiten waarbij kinderen vakonderdelen oefenen die niet binnen
het thema kan worden geleerd, bijvoorbeeld technisch lezen, spelling of grammatica.
Voordeel: Leerlingen ervaren de activiteiten als betekenisvol en zinvol.
Nadeel: Thematisch werken kost veel tijd. Moeilijk inzicht krijgen in wat de kinderen hebben
geleerd.
3. Taal bij alle vakken
Door middel van taal kun je leren. Interactie in de groep is belangrijk. Veel praten met elkaar over
de verschillende onderwerpen.
Voordeel: Taal gebruiken in betekenisvolle situaties. Transfer naar andere vakken. Taal kan als
middel bij een ander vak worden ingezet.
Nadeel: Systematiek van het taal leren kan onder druk komen te staan.
4. Communicatief taalonderwijs
Centraal staat dat leerlingen goed mondeling en schriftelijk leren communiceren. Aandacht minder
naar correct taalgebruik, maar meer naar het overbrengen van informatie van de spreker.
Voordeel: Kinderen raken gemotiveerd.
Nadeel: De leraar moet steeds kinderen uitkiezen. Niet alles kan in een reële situatie geplaatst
worden.
5. Strategisch taalonderwijs
Leerlingen moeten strategieën leren beheersen voor het uitvoeren van communicatieve taken.
Strategieën worden in het onderwijs aangeleerd. Bijv. procedures (stappenplan) die ze kunnen
volgen om iets te doen (bv brief schrijven).
Voordeel: Leerlingen krijgen een middel aangeboden om greep op de taal te krijgen.
Nadeel: Steeds weer hetzelfde stappenplan volgen waardoor het saai wordt. Strategie wordt dan
een doel op zich in plaats van een middel om een tekst te begrijpen.
6. Taakgericht taalonderwijs
Onderwijs vind plaats vanuit taken die de leerlingen zelf interessant vinden. Dezelfde voor en
nadelen als taal bij alle vakken.
7. Interactief taalonderwijs
Kinderen leren in een krachtige omgeving die authentiek, sociaal en strategisch leren bevordert,
die kinderen aanzet tot zelfstandig leren en rekening houdt met individuele verschillen tussen
kinderen.
Inhouden van het taalonderwijs
Vier soorten inhouden van de Nederlandse taal:
Vaardigheden (spreken, luisteren, schrijven, lezen)
Meeste tijd gaat hierin zitten.
- Culturele vaardigheden = Schrijven en lezen. Omdat dit bewust moet worden aangeleerd.
- Natuurlijke vaardigheden = Luisteren en spreken. Omdat ieder kind dit onbewust en vanzelf
leert.
Taalbeschouwing
Kinderen leren reflecteren op taal en taalgebruik. Ze denken na over de aal zelf. Is belangrijk
omdat:
1. Kinderen gaan door reflectie beter spreken, luisteren, lezen en schrijven.
2. Kinderen zijn nieuwsgierig naar de functies van taal. Hoe zit taal in elkaar.
In theorie wordt bv verkleinwoorden of tegenstellingen gebruikt. Of taalkundig ontleden bij
grammatica.
Ook valt hieronder het reflecteren op de functie van taal:
- Hoe spreek je onbekenden aan (communicatieve functie)
- Welke synoniemen zijn er voor het woord leuk (conceptualiserende functie)
- Hoe kan ik de tekst spannender maken (expressieve functie)
Woordenschat
Is van fundamenteel belang voor de taalvaardigheid.
, Jeugdliteratuur
Via boeken maakt een leerkracht kinderen wegwijs in de wereld. Boeken hebben ook een
taalverwervingsdoel.
Overheid stelt:
- Kerndoelen: Hebben betrekking op het onderwijsaanbod/onderwijsinhoud. Juiste methode
kiezen.
- Referentiekader: Is vastgelegd welke taalvaardigheidniveau kinderen bereikt moeten hebben op
het einde van de school.
Fundamenteel niveau (1F) voor het eind van het basisonderwijs.
Niveau 2F voor mbo 1,2,3, en vmbo is gelijk aan 1S (streefniveau).
Niveau 3F voor mbo4 en eind havo
Niveau 4F voor eind vwo.
Er zijn twee soorten leersituaties:
Instructieve leersituaties = Leerlingen leren via directe instructie iets en via oefeningen
moeten inoefenen wat aan de orde kwam.
Constructieve leersituaties = Leraar gaat in op de leervragen van de leerlingen en via akers
de leerlingen taalactiviteiten laat uitvoeren. Ankers zijn probleem contexten.
Andere vorm is routine. Herkenbare leersituaties die aanzetten tot communicatie en daardoor
leiden tot betekenisvolle taalactiviteiten (bv altijd boek lezen tijd fruit).
Of de leraar voor instructieve situatie of constructieve situaties kiest is afhankelijk van:
- Zijn visie op taalonderwijs
- De inhoud van de leerstof
Richtlijn taalonderwijs: Ongeveer 8 uur per week.
Wie er zijn betrokken bij taalonderwijs:
- Macroniveau:Inspectie van onderwijs. Onderzoeken.
- Mesoniveau: Scholen. Directeuren, intern coördinatoren.
- Micro- en nanoniveau: Leraar.
Hoofdstuk 3: Mondelinge taalvaardigheid
Mondelinge taalvaardigheid wordt in drie deelvaardigheden verdeeld:
Luistervaardigheid
De luisteraar is in staat wat hij hoort te begrijpen, te interpreteren en te integreren in zijn eigen
kennis of om te zetten in handelingen.
Spreekvaardigheid
Je moet de klank kunnen produceren. Je moet weten welke klank bij welke betekenis hoort
(woorden kennen om via spraak iets duidelijk te maken). Je moet de woorden in logische
zinnen kunnen plaatsen.
Gespreksvaardigheid Bijv non-verbale communicatie. 'Wat zeg je dan'?
Dagelijks Algemeen Taalgebruik (DAT) = Alledaagse mondelinge taal. De zinnen worden vaak
niet afgemaakt, we begrijpen elkaar dan al. Ook wel Omgangstaal/thuistaal genoemd.
Cognitief academisch taalgebruik (CAT) = Op school is het taalgebruik complexer, de context is
abstracter.
, Het expertisecentrum heeft acht leerlijnen geformuleerd voor de mondelinge communicatie: 1.
Deelnemen aan gesprekken. 2. Interactief leren. 3. Taalgebruik. 4. Woordenschat. 5. Begrijpend
luisteren. 6. Vertellen en presteren. 7. Reflectie op communicatie. 8. Reflectie op taal. (zie pag 99
wat het inhoud).
Leerlingen moeten aan het eind van de schoolperiode fundamentele 1F hebben bereikt. De
leerlingen die dat hebben, gaan door met 1S. Voor taal is dat gelijk aan 2F.
Tips voor de leraar voor aanbod, feedback, interactie en attitude bij taal
Taalaanbod
Een optimaal taalaanbod is:
- Correct: Het is grammaticaal juist gesproken.
- Begrijpelijk: Het niveau van de taal moet door leerlingen begrepen worden. Aanspreekniveau
moet niet te moeilijk/makkelijk zijn.
- Rijk: Leraren moeten kinderen nieuwe en moeilijke woorden en zinsconstructies bieden.
Feedback
Feedback kan gegeven worden op:
- Op de inhoud (wat is er gezegd): Leraar moet de essentie begrijpen en daar inhoudelijk op
reageren.
- Op de vorm (hoe het is gezegd): De leraar moet taalontwikkelend op de vorm van de tekst
reageren, niet corrigeren, maar modelen ('ik heb twee paards gezien' reageren met 'waar heb
je twee paarden gezien'?)
Interactie
Gelegenheid bieden om interactie aan te gaan, actief spreken en luisteren daardoor stimuleren.
Attitude
Neem alle kinderen serieus, stimuleer alle kinderen om zelf te praten, doe zelf actief mee met
het gesprek, wees een gespreksleider, geef positieve feedback.
Doelen van vragen stellen
- Controlevragen = Bedoeld om na te gaan of de leerstof of instructie begrepen is.
- Reproductievragen = Bedoeld om de leerling het vertelde zelf te laten verwoorden.
- Oplossingsgerichte vragen = Bedoeld om de leerlingen richting te geven bij het zoeken naar
een oplossing voor het probleem.
- Meningsvragen = Bedoeld om leerlingen te simuleren eigen mening te verwoorden.
- Diagnostische vragen = Bedoeld om de ontwikkeling van kinderen in kaart te brengen (hoe los
jij op?).
- Evaluatievragen = Achterhalen wat de leerling al weet of kan. Of zelfevaluatie bevorderen bij
kinderen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lindaa_schouten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
