Samenvatting van de tentamenstof voor het vak kwalitatief onderzoek van de premaster health sciences. Hoofdstuk 1, 2 & 3 van het boek Qualitative Methods for health research van Judith Green en Nicki Thorogood. Daarnaast samenvatting van de hoorcolleges, onderwerpen o.a. interviews, focusgroepen en...
Samenvatting kwalitatief onderzoek
Premaster health sciences
2016-2017
,Kwalitatief onderzoek
Chapter 1: Qualitative methodology and health research
Er is niet een definitie voor kwalitatief onderzoek. Kwalitatief onderzoek wordt meestal benoemd als
onderzoek met betrekking tot opvattingen, meningen en gedragingen (oraal of geschreven). Vaak
heeft kwalitatief onderzoek een kleinere onderzoeksgroep, maar dit is niet altijd het geval. Kwalitatief
onderzoek gaat meestal over het hoe, wat en waarom van een fenomeen.
De rol van theorie
Theorie staat centraal in onderzoek. Niet elk onderzoek is bedoeld om een theorie te ontwikkelen of
testen, maar theoretische aannames over hoe de wereld in elkaar steekt, zorgen wel voor een
theoretisch kader waarbinnen wetenschappelijke vragen worden opgesteld en geven richting aan hoe
we deze vragen beantwoorden.
Macrotheorie
Een welbekend voorbeeld van een macrotheorie is de materialistische benadering, die gebaseerd is
op de aanname dat de materialistische levenssfeer andere aspecten, zoals cultuur, bepaald. Karl Marx
heeft op basis hiervan theorieën ontwikkeld. Adam Smith vond dat de verdeling tussen mensen niet
alleen onvermijdelijk was, maar ook onomstreden. Belangrijk is om je te realiseren dat elke
onderzoeken zijn eigen theoretische kader heeft en dat dit een onderzoek kan beïnvloeden.
‘Middle range theory’
Middle range theories zorgen voor het generen van vragen en hypothesen. Middle range theories zijn
de link tussen generale en abstracte concepten van de macrotheorie en het te observeren gedrag van
mensen in alledaagse settings. Kwalitatief onderzoek draagt bij aan middle range theories, want de
uitkomsten uit kwalitatief onderzoek kunnen antwoord geven op vragen die vanuit de middle range
theorie zijn ontstaan. Ook geeft de middle range theory richting aan welke onderzoeksvraag een
professional opstelt. Het kan onbewust zijn aannames over de wereld van invloed op formuleren van
onderzoeksvragen. Maar het kan ook bewust gebruikt worden ter inspiratie.
Kennistheorie / epistemologie
= de tak van filosofie die de aard, oorsprong, voorwaarden voor en reikwijdte van kennis en het weten
onderzoekt. Onderzoekers zijn het lang niet altijd eens over welke informatie onderzoek op zou
moeten leveren en hoe dit uitgevoerd zou moeten worden. Er zijn verschillende richtingen binnen de
kennistheorie.
Positivisme/realisme beredeneert dat er een werkelijkheid is en dat er maar één
werkelijkheid mogelijk is. Ook interpreteert het positivisme een toename van kennis als
progressie naar het beter begrijpen van ziekten. Het is waardenvrij: objectief, rationeel en
neutraal. Passend bij natuurwetenschappen en niet zo goed bij sociale wetenschappen.
Interpretatieve (=gelijk aan constructionisme) benaderingen gericht op het begrijpen hoe
mensen de werkelijkheid interpreteren (voorbeeld: niet de objectieve realiteit van de ernst van
de symptomen, maar hoe mensen deze symptomen interpreteren kan ons informatie
verschaffen). Deze benadering past goed bij kwalitatief onderzoek.
Drie meest gebruikte filosofische benaderingen:
Fenomenologie = een stroming
o Edmund Husserl: onderzoeker probeert de essentie te ontdekken van de individuele
geleefde ervaring van een bepaald fenomeen en de betekenis van sociale
verschijnselen. Onderzoek is gericht op het begrijpen van de onderzochte. De
onderzoeker probeert eigen ervaringen en veronderstellingen zoveel mogelijk tussen
haakjes te zetten = reductie. Methode met name door interviews.
Kritische benadering het idee van ‘waardenvrij’ zijn is idealistisch, dit is onmogelijk.
Interactionisme = stroming Grondlegger is Mead. De onderzoeker probeert de essentie te
ontdekken onder andere in de symbolen en taal van mensen door te kijken naar collectief
gedrag en percepties en hoe betekenis gecreëerd wordt in interacties. Methoden zijn o.a.
observaties en focusgroepen.
Overige stromingen:
Constructionisme de realiteit is sociaal geconstrueerd.
, Feministische benadering kennis is gegenereerd op basis van de ‘mannelijke kijk op het
leven’.
Kwalitatief onderzoek
Onderzoek dat antwoord probeert te geven op vragen over het ‘wat’, ‘hoe’ of ‘waarom’ van een
fenomeen, in plaats van vragen als ‘hoeveel’ en ‘hoe vaak’. Kwalitatief onderzoek is subjectief, bedoelt
om theorie te ontwikkelen, te interpreteren en te begrijpen en het gaat om een analyse van woorden
en ideeën. Het uitgangspunt kan verschillen, maar veel uitgangspunten wijzen één of meerdere
elementen uit het positivisme af.
- Naturalisme waarbij het uitgangspunt is om mensen in hun natuurlijke omgeving te
observeren, omdat we weten dat de context en de omgeving het gedrag van mensen kan
beïnvloeden.
- Reflexiviteit Subjectiviteit wordt gezien als onvermijdelijk. Het is onmogelijk om totaal
objectief naar iets te kijken, want de onderzoeker maakt ook deel uit van de wereld. Het is
belangrijk om kritisch te reflecteren op onderzoek zelf. Daarnaast is het belangrijk dat de
onderzoeker goed kijkt naar zijn eigen rol in het onderzoek. Memo’s kunnen hier een
hulpmiddel in zijn.
- Focus op betekenis en begrijpen
- Flexibele onderzoeksstrategieën. Onderzoeksdesign kan aangepast worden gedurende het
onderzoek.
Beperkingen van kwalitatief onderzoek
- Kwalitatief onderzoek zou niet wetenschappelijk zijn.
- Kwalitatief onderzoek produceert alleen subjectieve informatie. Echter analyseert kwalitatief
onderzoek de subjectieve informatie.
- De vraag heerst wat kwalitatief onderzoek kan bijdragen aan de gezondheidszorg.
o Allereerst kan kwalitatief ‘gebieden’ onderzoeken, die niet met kwantitatief onderzoek
te onderzoeken zijn.
o Het levert ‘begrijpende kennis’ op.
o Voor professionals levert het informatie op over hoe patiënten iets zien.
Aanvullingen vanuit hoorcollege 1
Onderzoek naar gezondheid in de 20e eeuw:
Begin 20e eeuw met name gericht op mortaliteit
Halverwege de 20e eeuw meer gericht op morbiditeit
Einde 20e eeuw met name gericht op ADL en kwaliteit van leven.
Gelijktijdig vond er ook een verschuiving plaats in het perspectief op het individu. Van het passieve
individu, naar het interactieve individu en naar het intra-actieve individu.
Hoe komen we aan kennis?
- Constructie van theorieën door middel van inductie.
- Validering en operationalisering van theoretische concepten door deductie.
In de wetenschapsfilosofie duidt paradigma op een stelsel van modellen
en theorieën binnen een wetenschappelijke discipline, die het denkkader
vormen waarbinnen de ‘werkelijkheid’ geanalyseerd en beschreven wordt.
Theorie is nuttig, omdat het ondersteund bij ontwikkelen van
onderzoeksdesigns, het kan helpen de resultaten te begrijpen,
verschillende theorieën zorgen voor verschillende ‘brillen’ en het kan
ervoor zorgen dat je loskomst van de dagelijkse praktijk en nieuwe
inzichten genereert.
De epistemologie kan globaal opgedeeld worden in twee stromingen:
1. Het positivisme / realisme
a. Veronderstelling = werkelijkheid is stabiel en kan gekend worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Joanneboes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
