Personen- familie en jeugdrecht Samenvatting
Hoofdstuk 1
Huwelijk
Art. 1:30 lid 1 BW -> bepaalt dat het huwelijk aangegaan kan worden door twee (natuurlijke) personen
van verschillend of van gelijk geslacht.
- Het sluiten van een huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht is mogelijk sinds 1 april 2001,
Wet openstelling huwelijk trad in werking
- In art. 1 van de Grondwet en in de EVRM staat opgenomen dat iedereen gelijk behandeld moet
worden (gelijkheidsbeginsel), er mag geen onderscheid gemaakt worden tussen verschillende
rassen, kleur, taal, afkomst, etc.
- Er zijn twee verschillen tussen een paar van een gelijk geslacht en een paar van verschillende
geslachten:
o Ten eerste zijn de gevolgen ten aanzien van kinderen in het kader van het
afstammingsrecht van het huwelijk tussen personen van gelijk geslacht anders dan
wanneer het een heterostel betreft
o Het tweede verschil is gelegen in de internationale erkenning van het homohuwelijk; in
landen waar dit huwelijk niet wordt erkend, wordt een homopaar als ongehuwd
aangemerkt.
In art. 1:30 lid 2 BW, staat dat het huwelijk wordt erkend. Dit betekent de huwelijksvoltrekking door een
ambtenaar van de burgerlijke stand
- Een huwelijk wordt in beginsel in het openbaar gesloten in het gemeentehuis, meestal in de de
woonplaats van een of beider partijen, waarbij minimaal twee en maximaal vier meerderjarige
getuigen aanwezig dienen te zijn (art. 1:63 BW)
- Sinds enkele jaren is het ook mogelijk het huwelijk op een andere locatie te laten plaatsvinden,
hieraan stelt de gemeente wel een aantal eisen:
o De locatie moet zich bevinden binnen de gemeentegrenzen
o Vanwege het feit dat het huwelijk een openbare gelegenheid is, moet een ieder in de
gelegenheid worden gesteld om de huwelijkssluiting bij te wonen
o De locatie dient te voldoen aan geldende wet- en regelgeving ten aanzien van
brandveiligheid
o De locatie moet goed bereikbaar zijn en er dient voldoende parkeergelegenheid te zijn
o Er moet voor iedereen een toegankelijk toilet zijn
o De locatie moet beschikken over een kleedruimte met spiegel voor de ambtenaar van de
burgerlijke stand
Vereisten om een huwelijk aan te gaan
- Minimumleeftijd
o Partners dienen 18 jaar of ouder te zien om met elkaar in het huwelijk te mogen treden
(art. 1:31 lid 1 BW)
Uitzonderingen:
Als een meisje zwanger is of al een kind heeft dan mag ze wel in het
huwelijk treden, maar dan moet zij en haar huwelijkspartner wel de
leeftijd van 16 jaar hebben bereikt, art. 1:31 lid 2 BW
o Een minderjarige moet wel altijd toestemming hebben van zijn
ouders of voogd om een huwelijk aan te gaan (art. 1:35 BW)
o Wanneer deze toestemming niet is verkregen, kan de rechtbank
op verzoek van de minderjarige vervangende toestemming
verlenen (art. 1:36 BW)
o Het belangrijkste is dat minderjarige die in het huwelijk treden
meerderjarig zijn art. 1:233 BW, ze zijn dus
handelingsbekwaam, kinderbeschermingsmaatregelen
kunnen ook niet langer worden toegepast
- Gestoorde geestvermogens
1
, o Volgens art. 1:32 BW mag een huwelijk niet worden aangegaan door iemand die lijdt aan
een geestelijk stoornis waardoor hij of zij niet in staat is de eigen wil te bepalen of de
betekenis van een gedane verklaring te begrijpen
o Nietigverklaring huwelijk, ingeval de ambtenaar van de burgerlijke stand een huwelijk
sluit, terwijl sprake is van gestoorde geestesvermogens, dan kan het huwelijk volgens art.
1: 69 BW nietig worden verklaard.
Gronden nietigverklaring
Art. 1:70 – 1:75 BW staat de gronden vermeld in de wet, de rechter kan een
huwelijk uitsluitend nietig verklaren wanneer sprake is van een van deze
gronden (art. 1:76 BW)
o Een volwassene die lijdt aan een geestelijke stoornis kan onder curatele worden gesteld;
andere redenen voor ondercuratelestelling zijn drank- en drugsmisbruik (art. 1:378 BW)
Iemand die onder curatele is gesteld kan zelf geen rechtshandelingen verrichten,
hij is handelingsonbekwaam. Deze persoon krijgt een curator aangewezen
o Iemand met een geestelijke stoornis kan gewoon trouwen, tenzij hij vanwege die stoornis
niet in staat is zijn wil te bepalen of de betekenis van zijn verklaring te begrijpen, hierbij
moet wel de kantonrechter toestemming verlenen om het huwelijk te sluiten (art. 1:38
BW)
o Iemand die onder curatele staat vanwege drank- en drugsmisbruik, moet toestemming
vragen aan zijn curator. Weigert de curator toestemming, kan de rechter om vervangende
toestemming worden verzocht (art. 1:37 BW)
- Monogamie
o De Nederlandse wet schrijft voor dat iemand slechts met een persoon tegelijkertijd
getrouwd kan zijn (art. 1:33 BW)
Polygamie of bigamie zijn in Nederland strafbaar (art. 237 Sr)
- Verwantschap als huwelijksbeletsel
o Art. 1:41 BW bepaalt dat een huwelijk niet mag worden gesloten tussen bloed- en
aanverwanten in de eerste en tweede graad.
- Partnerschap als huwelijksbeletsel
o In art. 1:42 BW staat opgenomen dat het aangaan van een huwelijk evenmin mogelijk is
als partijen reeds geregistreerd partners van elkaar zijn
- Stuiting
o Het komt echter voor dat de ambtenaar niet op de hoogte is van een bestaand huwelijk of
dat er andere redenen zijn waarom huwelijkssluiting geen doorgang zou moeten vinden,
bijvoorbeeld omdat het gaat om een schijnhuwelijk
Om de voorkomen dat een ongewenst huwelijk wordt gesloten, heeft de rechter
een aantal personen de bevoegdheid gegeven om zich tegen het huwelijk te
verzetten-> stuiting
Geregistreerd partnerschap
Overeenkomsten geregistreerd partnerschap – huwelijk
- Net als het huwelijk, is geregistreerd partnerschap een wettelijk geregeld vorm van samenleven
tussen twee personen van verschillend of gelijk geslacht
o Iemand die geregistreerd partnerschap aangaat mag niet tegelijkertijd gehuwd zijn (art.
1:80a lid 2 BW)
o Ook mag er geen sprake zijn van bigamie
o Ook mag een gehuwd stel niet overgaan tot geregistreerd partnerschap
- Partnerschap wordt eveneens gesloten door een ambtenaar van de burgerlijke stand en kan het
op dezelfde gronden als het huwelijk gestuit worden
- Ook zijn de vereisten die gelden voor het huwelijk, geldend op geregistreerd partnerschap
- En kan het partnerschap nietig worden verklaard wanneer niet wordt voldaan aan die vereisten
Omzetting: het is niet mogelijk van huwelijk om te gaan naar geregistreerd partnerschap, wel is het
mogelijk om een partnerschap om te zetten naar een huwelijk
- Omzetting van een huwelijk naar geregistreerd partnerschap is sinds 2009 niet meer mogelijk, dit
werd flitsscheiding genoemd omdat dat dit een sneller manier is van uit elkaar gaan
Verschillen geregistreerd partnerschap – huwelijk
2
, - Een geregistreerd partnerschap kon zonder inmenging van de rechter worden beëindigd, terwijl
door het ontbinden van een huwelijk een rechterlijke uitspraak noodzakelijk is
- Bij het sluiten van een partnerschap is het niet verplicht elkaar het ‘ja- woord’ te geven
- Het is van belang te vermelden dat het geregistreerd partnerschap in veel andere landen niet
wordt erkend
Rechten en verplichtingen echtgenoten/ partners
- Art. 1:81 BW schrijft voor dat echtgenoten elkaar trouw, hulp en bijstand verschuldigd zijn, alsook
dat ze verplicht zijn elkaar ‘het nodige te verschaffen’
- Behalve een zorgplicht die ziet op zorg voor elkaar, hebben echtgenoten ook een zorgplicht ten
aanzien van minderjarige kinderen die tot het gezin behoren (art. 1:82), dit omvat de lichamelijke
kosten en opvoeding
Onder minderjarige kinderen wordt verstaan:
o Kinderen met wie echtgenoten een familierechtelijke betrekking hebben (art. 1:197 BW)
o Stiefkinderen
o Pleegkinderen
- Echtgenoten zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de kosten van huishouding
o Draagplicht, houdt in dat echtgenoten jegens elkaar voorzien in kosten van het dagelijks
leven, zoals voeding, kleding en woonruimte
o Fourneerplicht, ook wel bijdrageplicht houdt in dat echtgenoten aan elkaar verplicht zijn
om voldoende geld beschikbaar te stellen om de kosten van de huishouding
daadwerkelijk te kunnen voldoen
- Echtgenoten zijn op grond van art. 1:85 BW hoofdelijk aansprakelijk voor verbintenissen die ten
behoeve van de huishouding zijn aangegaan en voor huishoudelijke schulden
- Voor bepaalde rechtshandelingen hebben echtgenoten toestemming van elkaar nodig:
o Overeenkomsten gericht op het vervreemden, bezwaren of in gebruik geven van de
echtelijke woning of de woning die het niet-handelend echtgenoot alleen bewoont, of
rechtshandelingen die to gevolg hebben de beëindiging van het gebruik van een woning
o Giften, tenzij het gebruikelijke, niet bovenmatige giften zijn
o Het stellen van borg of een andere zekerheidsstelling voor de schuld van een derde (denk
aan pand- of hypotheekovereenkomst)
o Overeenkomst van koop op afbetaling
Wanneer een echtgenoten een rechtshandeling verricht zonder toestemming van de ander,
is deze rechtshandeling vernietigbaar (art. 1:89 lid 1 BW)
- Art. 1:90 BW zijn regels opgenomen omtrent de bestuursbevoegdheden van echtgenoten.
Wettelijke gemeenschap van goederen
Zodra er een huwelijk of geregistreerd partnerschap is gesloten, ontstaat van rechtswege een
gemeenschap van goederen tussen partijen (art. 1:94 lid 1 BW) -> boedelmenging
- Door het huwelijk smelten afzonderlijke vermogen (zowel bezittingen als schulden) van twee
echtgenoten samen en ontstaat 1 gezamenlijk vermogen
De volgende goederen maken geen deel uit van de huwelijksgoederengemeenschap:
o Goederen die via een erfenis of schenking worden verkregen ten aanzien waarvan de
erflater of schenker heeft bepaald dat ze buiten de gemeenschap vallen;
o Pensioenrechten waarop de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding van
toepassing is en met die pensioenrechten verband houdende rechten op
nabestaandenpensioen
o Het vruchtgebruik dat een echtgenoot heeft verkregen door het overlijden van een
eerdere echtgenoot, ook wel verzorgingsvruchtgebruik genoemd
Art. 1:94 lid 3 bevat een uitzondering, te weten: verknochte goederen en schulden, voor zover de
verknochtheid zich hiertegen verzet
- Verknochtheid wil zeggen dat een bepaald goed of een bepaalde schuld op bijzondere wijze
verboden is aan een van de echtgenoten
Voorbeeld van een verknocht goed: is het recht op een invaliditeitspensioen (zolang de
ontvanger jonger is dan 65), of smartengeld dat aan een van de echtgenoten toekomt
Huwelijkse voorwaarden
3