Groeiende verwachting dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van meer dan
alleen de waarde winstgevendheid.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen.
H1.1 ethisch handelen?
Wat is ethisch handelen?
Handelen in overeenstemming met de waarden en normen waaraan wij onszelf en anderen in
redelijkheid gehouden achten.
Wat is ethiek?
Ethiek is de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren en evalueren van de
moraal.
H1.2 Ethiek als wetenschap
Ethiek is de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren en evalueren van de
moraal
1. Moraal: het overkoepelende begrip van wat het juiste is > in de perceptie van een persoon,
een organisatie, een land, een volk
2. Structuur: een weloverwogen methodische aanpak om een ethisch vraagstuk (dilemma) te
behandelen
3. Analyseren: neutraal beschrijven van de ethische opvatting en achtergronden daarvan
4. Evalueren: zorgvuldig bepalen van een standpunt o.b.v. de analyse
H1.3 De moraal
Basisbegrippen van de ethiek:
,Bedrijfsmoraal, hiermee bedoelt met de algemene visie op ethiek bedoelt:
Hoe men verwacht dat men zich binnen het bedrijf gedraagt.
H1.3.1 Norm
De perceptie van wat juist is (de moraal) wordt gevorm door iemands normen en waarden.
Gedrag kan zeer individueel bepaald zijn of juist zeer collectief gedeeld.
Als iemand een bosbloemen koopt voor zijn partner als uiting van haar liefde, is dat individuele norm
Andere normen zijn daarentegen juist collectieve normen, en de naleving daarvan wordt door een
(sub)cultuur verwacht, waarbij afwijking van de norm als onethisch ervaren wordt.
Er zijn normen die een globale strekking hebben. Zulke normen heten universele normen. Denk aan
‘men mag niemand vermoorden’ of ‘iedereen heeft recht op onderwijs’.
Soms vinden normen die cultureel bepaald zijn haar oorsprong in religie, en zijn dus religieuze
normen. Voorbeeld daarvan is de norm ’je mag niet eten en drinken wanneer de zon schijnt
gedurende een vastgestelde periode’.
Vaak is er sprake van geschreven normen in de vorm van juridische regels, norm die georganiseerd of
zelfs verplicht zijn om na te leven. Denk aan’ stoppen voor roodlicht.’
H1.3.2 Waarden
Een waarde wordt altijd omschreven als een abstract begrip in de vorm van een zelfstandig
naamwoord (nooit als een activiteit). Denk aan termen als: liefde, respect, waardigheid, veiligheid,
welzijn, weelde, gezond.
Ter contrast: een norm omschrijf je juist als een activiteit, met daarin een werkwoord.
H1.3.3 Deugden
Het naleven van normen ter realisatie van waarden kan vaak niet zonder dat een persoon over
bepaalde karaktereigenschappen beschikt.
‘Een deugd is een bepaalde eigenschap die nodig is om de norm succesvol te kunnen naleven.’
H1.3.4 Belang
Ter naleving van een norm met als doel een waarde te realiseren, heb je niet alleen eigenschappen
nodig die dat mogelijk maken. Je hebt daarnaast in veel gevallen ook materiële en immateriële zaken
nodig om de norm te kunnen realiseren.
‘Onder belang verstaan we materiële en immateriële benodigdheden voor het naleveren van een
norm’
,H1.4 Structureel analyseren
In veel situaties is sprake van een conflicterende moraal en daardoor verschillende
opvattingen/oplossingen
Ethisch dilemma
Functionalisme: vergelijken van verschillende oplossingen van eenzelfde probleemstelling op basis
van functionele gelijkwaardigheid.
Voordelen > haalt de angel uit de discussie
Je verzamelt meer en diepgaande informatie
Je begrijpt wat en waarom iemand een standpunt heeft
Je komt minder in de verleiding om de ander direct te overtuigen
Je hoeft het niet met de andere opvatting eens te zijn
Allereerst wat belangrijk is, is de morele vraagstelling.
Daarna breng je in kaart wat de verschillende antwoorden op deze vraag zijn.
Ten slot ga je proberen te verklaren waarom deze antwoorden op die manier gegeven worden.
H1.5 Structureel evalueren
Waar we met structureel analyseren vooral proberen te begrijpen en verklaren waarom iemand (of
een groep mensen) een bepaald antwoord op een ethische vraag geeft, is het doel van structureel
evalueren om op een gefundeerde manier de beste oplossing te kiezen.
Op basis van de analyse een keuze maken voor de beste oplossing:
Niet meer op basis van functionele gelijkwaardigheid
Afhankelijk van de normen en waarde van de persoon die de keuze maakt
Rekening houden met de belangen van betrokkenen
In ethiek gelden de volgende vuistregels:
Algemeen belang gaat boven eigenbelang
Welbegrepen eigenbelang gaat boven egoïstisch belang.
H1.6 Ethiek in relatie tot andere disciplines
Recht: gecodificeerde normen ter organisatie van de samenleving en bescherming van de
zwakkere = niet altijd passend bij de individuele moraal (bijvoorbeeld apartheid, polygamie,
steekpenningen).
Religie: voorgeschreven normen en waarden = niet altijd vrije keuze/oordeelsvorming van de
gelovige.
Psychologie: verklaart gedrag van individuen;
Sociologie: verklaart interacties tussen groepen in de samenleving;
Economie: verklaart de werking van de economie;
= zonder daar een moreel oordeel van wat juist is aan te verbinden.
, Een invalshoek is een benadering ten aanzien van een situatie die hoort bij een bepaalde
wetenschappelijke discipline.
H1.6.1 Ethiek en recht
In het recht stellen we ons de vraag wat legaal is.
De overschrijding van juridische normen en waarden zijn meestal niet zonder consequenties.
H1.6.2 Ethiek en theologie
In de theologie stellen we ons de vraag wat de inhoud is van religie.
H1.6.3 ethiek en psychologie
In de psychologie streven we ernaar gedrag te begrijpen en verklaren.
H1.6.4 Ethiek en sociologie
In de sociologie streven we ernaar sociale verbanden te begrijpen en verklaren.
H1.6.5 Ethiek en economische disciplines
In de economische wetenschappen streven we ernaar om te verklaren (en soms ook te voorspellen)
hoe de economie werkt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper devilbri3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.