HISTORISCHE WERKEN
Beatrijs
Verhaal Beatrijs is een jonge non die kosteres is in het klooster. Beatrijs kan
haar grote liefde niet vergeten en besluit daarom het klooster te
verlaten. Samen beramen ze een plan om Beatrijs uit het klooster te
krijgen. Op de afgesproken dag komt de jongeman haar halen.
Beatrijs laat haar kleding en sleutelbos achter op het voetstuk van
het Mariabeeld in de gang van het klooster. Buiten trekt zij de
prachtige kleding aan die haar geliefde voor haar heeft
meegebracht.
Beatrijs en haar geliefde zijn erg gelukkig, ze krijgen twee kinderen.
Als na zeven jaar het geld op is, verlaat de man Beatrijs. Zij kan net
voor zichzelf zorgen, omdat ze niet heeft geleerd te werken. Omdat
ze toch voor haar kinderen moet zorgen besluit Beatrijs een leven in
zonde te gaan leiden: ze wordt prostituee. Zeven jaar lang verdient
Beatrijs zo de kost en iedere dag bidt ze tot Maria.
Dan belandt Beatrijs bij een weduwe, in de buurt van het klooster
waar Beatrijs heeft geleefd. De weduwe zorgt voor haar en haar
kinderen. Beatrijs vraagt de weduwe wat er geworden is van de
kosteres in het klooster, die jaren geleden het klooster heeft verlaten.
De weduwe berispt Beatrijs hierop: hoe durft ze te insinueren dat die
plichtsgetrouwe kosteres het klooster zou hebben verlaten!
’s Nachts hoort Beatrijs een stem die haar gebiedt om terug te gaan
naar het klooster. Nadat zij drie keer die opdracht heeft gekregen,
gaat Beatrijs naar het klooster. Daar vindt zij haar kloosterkleding op
het voetstuk van het Mariabeeld, precies waar ze die zoveel jaren
geleden heeft achtergelaten.
Terwijl Beatrijs weg was, heeft Maria haar werk als kosteres in het
klooster verricht, waardoor niemand heeft gemerkt dat Beatrijs weg
was. Beatrijs keert terug in het klooster, haar kinderen kunnen bij de
weduwe blijven wonen.
Latere toevoeging (waarschijnlijk later door andere dichter):
Beatrijs biecht haar zonden op bij de abt, die het mirakel ziet als een
teken van de goedheid van Maria en hierover verteld (zonder dat
iemand weet dat het over Beatrijs gaat). En Beatrijs haar kinderen
gaan uiteindelijk ook als monniken het klooster in.
Personages - Beatrijs: Het grootste gedeelte van het verhaal heeft ze geen
naam. Ze is non maar wordt verleid door decduivel om te
vertrekken. Na 14 jaar van zonde keert ze terug in het
klooster wat ze had verlaten. Maria heeft haar plaats
ingenomen in het klooster, waardoor ze niet gemist is. Ze
biecht bij de abt voor haar zonde, waardoor God haar zal
vergeven.
- Jongeman: De jeugdliefde waar Beatrijs voor is vertrokken
uit het klooster. Hij geniet met haar 7 goede jaren, maar
, zodra het moeilijk wordt, laat hij haar in de steek. Hij laat niks
van zich horen en vertrekt naar zijn geboorteplaats.
- Weduwe: Beatrijs komt deze weduwe tegen die vlakbij het
vrouwenklooster woont. Deze vrouw weet haar te vertellen
wat de stand van zaken is, waardoor Beatrijs erachter komt
dat ze niet gemist is. Ze vangt de kinderen van Beatrijs op en
zorgt voor ze tot de abt ze meeneemt
Afbeelding op de -
kaft
Titel De naam van de hoofdpersoon
Motto -
Thema Moraal: Vertrouw altijd op de maagd Maria en het komt allemaal
goed.
Chronologie Chronologisch
Structuur Soort cirkel, het verhaal begint eerste met een inleiding en daarna
Beatrijs in het klooster, waarna ze 14 jaar weggaat (2x 7 jaar) en
daarna komt Beatrijs weer terug in het klooster.
Spanningsopbouw De belangrijkste spanningsboog is het antwoord op de vraag of
Beatrijs weer op het goede pad komt/weer naar het klooster mag
komen ondanks dat ze tijdens haar leven met veel zonden heeft
begaan.
Belangrijke Het klooster, de stad
plaatsen Ook plaats in de standenmaatschappij: non, prostituee
Perspectief Alwetende verteller die volledig buiten het verhaal staat
Tijd Vertelde tijd is meer dan 14 jaar.
Middeleeuwen:
- Als Beatrijs zich schaamt wanneer ze in haar hemd haar
geliefde ontmoet in de tuin, is dit niet uit preutsheid, maar
omdat in een hemd gekleed gaan teken was van
vernedering. Een gestrafte edele moest op blote voeten en
gekleed met alleen maar een hemd, vergiffenis vragen aan
zijn heer en dat wist zij door haar opvoeding.
- De minnaar vraagt hier aan Beatrijs om met hem het
minnespel te spelen. Hoewel het verzoek niet ongepast is,
weigert Beatrijs. Haar reactie komt niet voort uit preutsheid,
maar illustreert wederom haar stand, de regel wil dat een
dame van stand de liefde niet bedrijft in de open natuur.
- Veel van de gedragingen van Beatrijs kunnen verklaard
worden uit haar angst voor schande en de drang om ondanks
alles haar goede naam niet te schaden.
Literatuurgeschied - Marialegende (een wonderlijk verhaal dat verteld wordt ter
enis kenmerken ere van Maria)
- Dichtvorm
, - Schrijver is anoniem, geschreven voor de gemeenschap, was
eerst een verteld verhaal: “zoals broeder Ghijsbrecht het mij
verhaal heeft”.
- Theocentrisch wereldbeeld (God staat centraal)
- Memento mori: gedenk te sterven. Beatrijs wilt dat haar
zonden vergeven worden.
- Didactisch / moraliserend → Uit het werk moest wat te
leren zijn (didactisch) en er moet in duidelijk worden wat goed
en slecht is (moraliserend)
- Standenmaatschappij
Intertekstualiteit -
Binaire opposities - Goed vs slecht
- Rijk vs arm
Bijbelse symbolen Getallensymboliek:
- De duivel verschijnt tweemaal aan Beatrijs, de eerste keer als
zij zwicht voor de verleidingen van haar jeugdliefde en het
klooster verlaat. De tweede keer wanneer zij haar zonden
aan de abt wilt opbiechten. De twijfel daarover wordt
ingegeven door de duivel.
- En ze heeft 2 kinderen van de man die haar verliet.
→ Getal 2 is een ongunstig getal dat verbonden lijkt met de
duivel.
- 7 jaar gelukkig en 7 jaar werkt ze als prostituee
→ Getal 7 staat voor compleetheid: Het geeft aan dat iets af
is: iets kan niet beter worden dan het is, of juist niet erger.
Bijbelverhaal over Jozef: 7 vette jaren en 7 magere jaren
- krijgt het visioen 3x
→ Getal 3 verwijst naar de heilige drieenheid: de Vader, de
Zoon en de Heilige Geest.
Kleurensymboliek:
- Beatrijs verlaat het klooster in haar witte hemd en van haar
minnaar krijgt ze een blauw opperkleed → blauw en wit de
kleuren van de kleding van de Heilige maagd Maria.
- blauw: kleur van de hemel: maria de hemelkoningin
- wit: reinheid
Plaatssymboliek:
- De egelantier bij het klooster: Beatrijs en haar geliefde
spreken af onder de egelantier boom → staat symbool voor
zowel de aardse als de hemelse liefde.
- Het bos: In de ochtend van hun vlucht uit het klooster stelde
de man Beatrijs voor om in het bos de liefde te bedrijven.
Een voorstel dat compleet misplaatst was. Zo was in die tijd
een bos de plek werd overspel gepleegd werd of de plek
waar een prostituee haar werk deed. Beatrijs zou zich dan
ook dood schamen mocht ze daar geslachtgemeenschap
hebben met de man. Dat de man deze plek voorstelde was
dus al een voorteken dat hij niet de juiste keuze was voor
Beatrijs.
Hoe is het boek -
, ontvangen
(recensies) en
literaire veld:
Genre/stroming Dit is een Middelnederlandse Marialegende uit de veertiende eeuw.
Een Marialegende is een legende waarin Maria een grote rol speelt.
Vaak is zij degene die God met de mensen verbindt. God was voor
veel mensen namelijk te weinig tastbaar en te moeilijk
aanspreekbaar, doordat hij als opperste rechter boven de mensen
stond, terwijl Maria als vrouw en moeder voor iedereen bereikbaar
was. Marialegenden stammen vooral uit de 12e en 13e eeuw.
De opkomst en val van een koffiehuisnichtje
Verhaal Het verhaal gaat over “Nichtje”: een mooi, jong meisje, dat, komend
van het platteland, werk krijgt in de grote stad Amsterdam, in een
koffiehuisje van haar familie. In die tijd – rond 1720 – een tamelijk
riante positie. De beau monde van Amsterdam vergaapt zich aan de
onschuld die hen bedient. Zij wordt voortdurend het hof gemaakt
door mannen uit de betere kringen. Zij leert daardoor de eerste
prikkelingen van Eros kennen. Maar echte verliefdheid, ware liefde,
voelt zij pas voor een jonge officier die haar tijdens zijn verlof
stormenderhand verovert. Wanneer hij moet vertrekken naar zijn
garnizoen, besluit zij, in haar wanhoop hem te volgen. Zij zoekt hem
op, biedt hem haar maagdelijkheid aan en wordt zijn maîtresse.
Daarmee vergooit zij haar toekomst: zij zal wegens deze stap nooit
meer een goed huwelijk kunnen sluiten en een dame van stand
worden. Nichtje en de officier vertrekken en leven enige tijd samen.
De hartstocht bekoeld echter en nichtje staat alleen en is zwanger.
Zij kan nergens op terugvallen. Terug in Amsterdam zoekt zij de hulp
bij een oude vrouw tijdens de periode dat het kind geboren wordt. De
kosten moeten worden vergoed: Nichtje wordt prostituee in dienst
van deze vrouw. Een hoerenmadam, zo blijkt. Een korte periode is
Nichtje gevierd. Haar schoonheid gaat in dit soort leven echter al
snel teloor. Al heel gauw is zij deel van het afval van de grote stad
en is slechts het meest gore gajes in haar geïnteresseerd.
Personages - ‘Nichtje’ (naam weet je niet): naïef meisje
- volgt haar hart en gaat met de jonge officier mee,
terwijl ze hiermee haar kansen op een goed huwelijk
vergooit.
- Weet niet precies in welke handen ze valt, als ze bij
de hoerenmadam komt. Mag hier bevallen en wordt
voor haar gezorgd, maar moet in ruil hiervoor als
prostituee werken
- Oom en tante van nichtje: willen de beste toekomst voor haar
- Minnaar 1
- Minnaar 2
- Minnaar 3: handelaars zoon
- Minnaar 4: jonge officier
