Boek samenvattingen tentamenstof ‘Van Diagnostiek naar Behandeling deel I
7 hoorcolleges, 7 werkcolleges
Elke week bij elk hoorcollege en elk practicum de bijbehorende artikelen, samengevat.
Inhoudsopgave
Ohan, J.L., Visser, T. A. W., Strain, M. C., & Allen, L. (2011). Teachers’ and education students’ perceptions …
diagnostic label ‘ADHD’. 81-102..........................................................................................................................3
Pameijer, N. (2008). Handelingsgericht classificeren in het onderwijs. 100-115.................................................4
Week 1: Practicum 1...................................................................................................................................... 7
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. Een kader voor
besluitvorming: Inleiding, hoofdstuk 1 t/m 3. Hoofdstuk 8.................................................................................7
Inleiding...........................................................................................................................................................7
Hoofdstuk 1: Diagnostiek in de jeugdzorg.......................................................................................................8
Hoofdstuk 2: Uitgangspunten van HGD...........................................................................................................9
Hoofdstuk 3: Aanmelding en intake..............................................................................................................11
Hoofdstuk 8: Gespreksvaardigheden............................................................................................................13
Week 2: Hoorcollege 2................................................................................................................................. 14
Koomen, H. & Spilt, J. (2011). Hoofdstuk 8: Emotionele en gedragsproblemen................................................14
Vermande, M., van der Meulen, M., & Reijntjes, A. (2015). Pesten op school (tweede druk). Achtergronden en
interventies. Hoofdstuk 1...................................................................................................................................16
Week 2: Practicum 2.................................................................................................................................... 20
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. hoofdstuk 4...............20
Hoofdstuk 4: Strategiefase: “Fase van professionele reflectie”....................................................................20
Week 3: Hoorcollege 3................................................................................................................................. 24
Ingul, J. M., Havik, T., & Heyne, D. (2019). Emerging school refusal: A school-based framework for identifying
early signs and risk factors. 46-52 (tot: A school-based framework...).............................................................24
Zeidner, M. (2007). Test anxiety in educational contexts: Concepts, … education, p. 165-168 (tot
Measurement … test anxiety) en p.171-177 (tot Educational … future research). Niet alles tentamenstof.....26
Week 3: Practicum 3.................................................................................................................................... 28
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. Een kader voor
besluitvorming. Inleiding, hoofdstuk 4. Samenvatting week 2..........................................................................28
De Bruyn c.s. hoofdstuk 7 (30 pagina’s) geen tentamenstof, alleen lezen........................................................28
Week 4: Hoorcollege 4................................................................................................................................. 29
Little & Akin-Little (2019). H9 Adults as change agents: Application of behavioral consultation.....................29
Little & Akin-Little (2019). H2 School-wide positive behavior interventions and support: a systems level
application of behavioral principles...................................................................................................................31
Louwe, J. (2013). SWPBS: ook voor de scholen in Nederland hét antwoord?....................................................35
Week 4: Practicum 4.................................................................................................................................... 36
Nogmaals: De Bruyn c.s. hoofdstuk 7. Geen tentamenstof. (30 pagina’s)........................................................36
1
, Pameijer & van Beukering, Veranderingsgerichte hypothese...........................................................................36
Week 5: Hoorcollege 5................................................................................................................................. 37
Vermande, M., van der Meulen, M., & Reijntjes, A. (2015). Pesten op school (tweede druk). Achtergronden en
interventies. Hoofdstuk 7 en hoofdstuk 9 vanaf paragraaf 9.4.........................................................................37
Hoofdstuk 7: Schoolbrede interventieprogramma’s.....................................................................................37
Hoofdstuk 9 vanaf paragraaf 9.4: interventies gericht op leerlingen of ouders...........................................41
Kooijmans et al., (2023). Een traumasensitief klimaat in de school. Hoe doe …. en leerkrachten? Tijdschrift
voor Orthopedagogiek. 44-50............................................................................................................................44
Week 5: Practicum 5.................................................................................................................................... 45
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. Een kader voor
besluitvorming: Hoofdstuk 5 tot stap 1 (4 pagina’s).........................................................................................45
Hoofdstuk 5: Onderzoeksfase........................................................................................................................45
Week 6: Hoorcollege 6................................................................................................................................. 46
Little & Akin-Little (2019). Hoofdstuk 3 (Classroom management; 61-72)........................................................46
Vermande, M., van der Meulen, M., & Reijntjes, A. (2015). Hoofdstuk 8: Interventies op het niveau van de
klas; 175-191......................................................................................................................................................47
Orobio de Castro et al. (2018). Wat werkt tegen pesten? Effectiviteit van kansrijke …. Nederlandse
onderwijspraktijk. Conclusie/discussie: 74-81...................................................................................................49
Week 6: Practicum 6.................................................................................................................................... 51
Pameijer, N. & Beukering, T. (2015). Handelingsgerichte diagnostiek in het onderwijs. H6, 216-222.............51
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. Een kader voor
besluitvorming. Hoofdstuk 6 tot stap 1 (4 pagina’s)..........................................................................................52
Hoofdstuk 6: Integratie- en aanbevelingsfase...............................................................................................52
Week 7: Hoorcollege 7................................................................................................................................. 53
Maynhard, B. R., Hayne, D., Esposito Brendel, et al. (2018). Treatment for … adolescents: A systematic review
and meta-analysis. 56-65...................................................................................................................................53
Barrett, P., Farrell, L., Ollendick, T., & Dadds, M. (2006). Long-term outcomes of an Australian universal … in
children and youth. 403-411..............................................................................................................................53
Week 7: Practicum 7.................................................................................................................................... 54
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. Een kader voor
besluitvorming: Hoofdstuk 6 vanaf stap 1 (112-125)........................................................................................54
Hoofdstuk 6: Integratie- en aanbevelingsfase...............................................................................................54
Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg. Een kader voor
besluitvorming: H7.............................................................................................................................................56
Hoofdstuk 7: Adviesfase en evaluatie...........................................................................................................56
2
,Week 1: Hoorcollege 1
Ohan, J.L., Visser, T. A. W., Strain, M. C., & Allen, L. (2011). Teachers’ and education students’
perceptions … diagnostic label ‘ADHD’. 81-102.
Dit artikel betreft een onderzoek naar de perceptie en reacties van leerkrachten en student-
onderwijzers op kinderen met en zonder ADHD.
ADHD: een persisterend en aanhoudend patroon van aandacht tekort, hyperactiviteit, impulsiviteit, of
allemaal. Dit heeft invloed op het leven.
Moet sprake zijn van 6/9 symptomen om diagnose te kunnen doen (aant. psychopathalogie).
Symptomen moeten aanwezig zijn in minstens 2 verschillende settingen.
Prevalentie: 3%-9% à elke klas van 20, heeft 1 of 2 kinderen met ADHD.
In groot onderzoek heeft groot aantal leerkrachten lesgegeven aan minstens 1 ADHD’er
(waarvan de helft 20 ADHD’ers of meer).
Uitdagingen leerkrachten en kinderen met ADHD
Kinderen verstoren vaker de les (geen focus, houden andere kinderen van werk).
Hebben vaak moeite met interactie met peers à beperkte sociale skills en impulsiviteit levert
vaker afwijzing op.
ADHD heeft hoge comorbiditeit à ADHD + angststoornis (33%) + leerstoornis (20%) +
depressie (25%) + ODD of CD (55%).
Kortom: geeft grote druk bij leerkrachten. Reageren vaak negatiever door deze druk.
Leerkrachtverwachtingen (kind ADHD) à wanneer leerkracht weet dat kind ADHD heeft, ga je deze
anders behandelen. Dit kan positief uitpakken, ook negatief
Labelling bias à wanneer LK andere verwachtingen heeft van kind A zonder ADHD, dan van
kind B met ADHD.
Een label positief:
o het helpt bij het kind leren kennen/begrijpen, het inzetten van interventies
o Het helpt voor het krijgen van sympathie en tolerantie van anderen.
Een label negatief
o LK heeft sneller negatieve verwachtingen kind à kind met label wordt vaker als
druk/onsociaal beschouwd (kinderen zonder label kunnen soortgelijk gedrag hebben).
o Stereotypische gedachten over ADHD’ers
Hoe kan het label ADHD de leerkracht zijn perceptie op dingen beïnvloeden?
1. Houding LK tov psychiatrische diagnoses (ouders vinden LK vaker beter advies geven dan
psychiaters).
2. Houding LK tov kinderen met en zonder ADHD (is waardevol voor ouders om te bepalen of
je de LK wil inlichten over de ADHD).
3. Kunnen leerkrachten ook meegenomen worden in behandeling? Beeld bijstellen.
Drie onderzoeken onderzoeken:
Cornett-Ruiz en Hendricks (1993): LK bekeken kind. Een groep werd verteld dat kind
diagnose ADHD had, andere groep niet.
o Resultaat: niet label ADHD, maar symptomen beïnvloeden de leerkrachten.
Stinnett et al. (2001): Studenten. Elke student kreeg vignet met ‘wel ADHD’ of ‘nog geen
label’ en of zij wel of geen Ritalin gebruikte.
o Resultaat: kinderen met ADHD worden vaker beoordeeld als problematisch à toch hadden
ADHD’ers minder sociale problemen dan kinderen zonder label.
o Het label beïnvloedde perceptie van studenten dus wel.
Koonce et al. (2004): Studenten, toegewezen aan video/vignet, of beide. 50% verteld van
ADHD, andere helft niet.
3
, o Resultaat: label ADHD hogere scores in aandachtsproblemen, geen effect sociale
problemen.
Kanttekeningen: Onderzoek 1 en 3 onderzocht alleen jongens. Onderzoek 2 gaf geen gender.
Gender is wel belangrijk ivm grote verschillen in uiting bij m/v
Nieuw in huidig onderzoek:
1. Ouders zorgen over delen van diagnose à vragen toegevoegd over deelnemers hun perceptie
op effectiviteit van behandeling, emotionele reacties en reacties op kind met/zonder label.
2. Een mix participanten van studenten (onderwijs) en leerkrachten
3. Gender is gespecificeerd
4. Professionele achtergrond van LK ook onderzocht (training, ervaring ADHD invloed op
perceptie).
Methode: Sommige deelnemers kregen label ADHD toegewezen, sommigen niet. Vier vignetten
eerdere onderzoeken (elk vignet beschreef kind DSM-5 symptomen).
Resultaten en conclusie
1. ADHD’labels: grotere negatieve percepties, meer negatieve emoties bij leerkrachten
2. Gender: alleen invloed op zelfvertrouwen van deelnemers (in hoe te bejegenen).
a. Mannen en vrouwen met ADHD: gelijke beoordeling
3. Opleidingsniveau: studenten serieuzer/minder beïnvloedt door gedragingen, grijpen minder in
en willen minder medicatie.
a. Hoe meer training, hoe minder bias.
Pameijer, N. (2008). Handelingsgericht classificeren in het onderwijs. 100-115
1. Inleiding: Onderwijs maakt zorgwekkende verschuiving door:
Steeds meer mensen label, maar ook zelf de vraag / opmerking van leerkracht
Kinderen zijn ‘moeilijk’ wat zouden ze hebben?
Classificaties door PGB, LWOO en PRO steeds populairder.
Labels en individuele behandelplannen weinig aandacht aan kern: wat kan LK doen?
Classificatie kan voordelen (ondersteunend) hebben, ook nadelen (stigmatiserend).
Boek: hoe kan diagnostiek in belang van kind/ouders zijn en ondersteunend voor LK?
2. Het kader: uitgangspunten HGW en HGD
2.1 Onderwijs/opvoedingsbehoeften/ondersteuningsbehoeften van iedereen centraal
Wat heeft het kind nodig om doel te behalen? Beantwoorden met twee stappen
o Stap 1: Wat kan kind? Beginsituatie, probleembeschr, korte termijndoel, einddoel
o Stap 2: Wat heeft dit kind en de leerkrachten en ouders extra nodig – boven gangbare
aanbod? (kind: instructie/opdrachten/activiteit/feedback/vriendje) LK: situaties
structureren/activiteiten/ouders krijgen zicht op mogelijkheden/beperkingen van
kind/buitenschoolse hulp).
Niet veel richten op diagnose, doel belangrijkst. Diagnose of niet, behandeling vaak hetzelfde.
o Indicerende vraag: welke aanpak nodig? Dan classificatie niet altijd nodig.
o VB: gezamenlijk onderwijsbehoeften formuleren, realiseren gewenst onderwijsaanbod.
Goed onderling blijven afstemmen met alle betrokkenen is en blijft de key
2.2 Werken met transactioneel referentiekader
Dit kind, in deze school, bij deze leraar, op deze groep, met deze ouders. Kinderen verschillen,
maar ouders e.d. ook!
Richten op afstemming of wisselwerking tussen alle situaties:
o Wat zijn belemmerende en beschermende factoren?
o Observeren op meerdere gebieden: gedrag is in elke setting anders.
2.3 Positieve aspecten van kind, leraar, groep en school erg belangrijk
Hoe minder positieve aspecten, hoe ernstiger de problemen vaak zijn.
Belangrijke vragen: wanneer gaat het wel goed, wat kan het kind?
4
